دانلود پروژه های پژوهشی درباره بررسی رابطه بین جو سازمانی با استرس شغلی و خلاقیت در ... |
۲٫مزاحمت یا بازدارندگی: به احساس معلمان در مورد جوی اطلاق می شود که در آن کارهای پر مشغله، دستوگیر و غیرضروری از طرف مسئولین و همکاران کادر آموزشی به افراد تحمیل می شود و مانع و مزاحم فعالیت اصلی آنان یعنی تدریس می باشد. یعنی دخالت بیش از اندازه مسئولین و همکاران، وظایف راهور، کاغذبازیهای اداری و وظایف غیرآموزشی اضافی، مانع و مزاحم تدریس بوده و این رفتارها به جای تسهیل در کارها و فعالیت افراد، مانع ایجاد میکنند.
۳٫صمیمیت: به لذت بردن معلمان از روابط گرم و دوستانه با یکدیگر اطلاق می شود. رفتارهایی که ارتباط آگاهانه و دوستانه معلمان با یکدیگر و همچنین اجتماع و به هم پیوسته بودن کادر آموزشی را نشان میدهد. این بعد ارضای نیازهای اجتماعی را بیان میکند که ضرورتاً همراه با انجام وظیفه نیست.
۴٫بیعلاقگی یا بیقیدی و عدم تعهد: به رفتاری اشاره دارد که افراد بدون تعهد عملی به وظایف خود، خود را مشغول نشان میدهند، طی طریق افراد به وسیله هل دادن و فشار است. این رفتار معنیدار نبودن و توجه نکردن به فعالیتهایی حرفهای را نشان میدهد، کادر آموزشی در کارهای گروهی وقتکشی کرده و دارای اهداف و تمایلات مشترک نیستند. رفتار آنان غالباً نسبت به همکاران خود و سازمان، منفی و انتقادآمیز است. معلمان تنها به منظور رفع تکلیف به انجام امور می پردازند.
ب)رفتار مدیران
۵٫کنارهجویی یا فاصلهگیری: به رفتار غیرشخصی و رسمی مدیر اشاره میکند. مدیر کتابی عمل کرده و از کارکنان فاصله میگیرد، او به منابع مدون متوسل میشود و علاقهمند است که توسط قوانین و مقررات راهنمایی گردد. او علاقهای به بحث رویارو و غیررسمی با معلمان ندارد. چنین مدیری حداقل از لحاظ عاطفی از گروه فاصله میگیرد.
۶٫مراعات: ملاحظهگری یا مراعات به رفتار دوستانه و گرم مدیر نسبت داده میشود. مدیر سعی میکند که به دیگران کمک کند و هر وقت که بتواند برای کادر آموزشی کاری انجام دهد و کمتر کارهای شاق را از کادر آموزش میخواهد. این بعد حاکی از از رفتار مدیری است که علاقهمند است با کادر آموزشی با توسل به شیوههای انسانی رفتار کند.
۷٫نفوذ یا پایایی: به رفتار پویای مدیر اشاره دارد و مدیر از طریق نمونه قرار دادن خود در صدد به حرکت درآوردن سازمان برمیآید. رفتار حمایتی یعنی مدیر به وسیله تلاش خود برای برانگیختن کادر آموزشی از طریق انتقاد سازنده و قرار دادن خویش به عنوان نمونه از طریق کار سخت مشخص می شود. در عین حال مدیر کمک کننده بود و به رفاه شخصی- حرفهای کادر آموزشی و سایر اعضاء توجه صادقانهای دارد. رفتار مدیر اگرچه به طور کلی وظیفهمدار است، به نظر معلمان خوشایند میرسد، این بعد به نام اعتماد نیز نامیده میشود.
۸٫تأکید بر تولید: مدیریت یا سرپرستی نزدیک همان رفتار دستوری و آمرانه مدیر را نشان میدهد. مدیر دستورهای زیادی صادر میکند و نسبت به بازخورد کادر آموزشی حساس نیست. مدیر همه فعالیتهای افراد را به طور مداوم تحت کنترل نزدیک قرار میدهد و افراد را به کارهای سخت وا میدارد. او به کار اهمیت زیادی میدهد و میخواهد راه را نشان دهد. ارتباط به صورت یک طرفه است و به بازخورد از سوی زیردستان توجهی نمی شود (عباسزاده، ۱۳۸۸، به نقل از هوی و مسیکل، ۱۳۸۶).
انواع جو سازمانی طبق مدل هالپین و کرافت:
همچنین هالپین و کرافت شش جو اصلی را برای مدرسه ترسیم نمودهاند که در طول یک پیوستار از باز به بسته مرتب شده است. این شش جو عبارتند از:
جو باز: مدارس با جو باز، «دارای عدم تعهد پایین، موانع و محدودیت کم، نشاط و صمیمیت بسیار زیاد، کنارهگیری کم و سرپرستی نزدیک (تأکید بر تولید) کم است». مدیر مدرسه تا حد زیادی فعال و ملاحظهگر است و به هیچ وجه کنارهگیر نیست (گودرزی، ۱۳۸۱). جو باز موقعیتی را تصویر می کند که در آن اعضاء از وجود روحیه بالای گروهی لذت میبرند. معلمان بدون پرخاشگری و عصبیت با یکدیگر به خوبی همکاری میکنند (بیقیدی و عدم تعهد در سطح پایین)؛ سیاستهای مدیر موجب تسهیل همکاری و انجام وظیفهی معلمان میشود (مانع و بازدارندگی در سطح پایین). به طور کلی، اعضای گروه از روابط دوستان با یکدیگر لذت میبرند و به صمیمت بیشتر احساس نیاز نمیکنند (صمیمیت در حد متوسط)، معلمان از رضایت شغلی بالایی برخوردارند. مدیر نه تنها از طریق تلاش و کار سخت از خود نمونهای برای معلمان ساخته (نفوذ در سطوح بالا)، بلکه بر حسب موقعیت، هم اعمال معلمان را مورد نقادی قرار میدهد و در صورت لزوم خارج از روشهای رسمی به رفع مشکل معلمان می پردازد (مراعات در سطح بالا؛ مدیر فاصله گیر نیست (فاصلهگیری پایین) و مقررات و دستورالعملهایی که برقرار میکند، انعطافپذیر نیستند. او نیازی به نظارت مستقیم بر فعالیتهای معلمان نمیبیند، زیرا خود معلمان آزادانه و به سادگی به تولید مشغول هستند (تأکید بر تولید در سطح پایین).
جو خودمختار: جوی است که تقریباً آزادی کامل را برای معلمان به منظور هدایت کارشان، ارضاء نیازهای اجتماعی مطابق میلشان توصیف میکنند. در این جو روحیه و صمیمیت نسبتاً بالا هستند و عدم جوشش یا بازدارندگی کمتر وجود دارد. از طرف مدیر مدرسهاگرچه سختکوش است ولی در ارتباط با نظارت نسبتاً کنارهگیر و آسانگیر است. به هر حال به طور نسبی مراعات معلمان را می کند. مهمترین عناصر این جو، کنارهگیری بالا و ملاحظات پایین است (گودرزی، ۱۳۸۱). به این جو، جو خودگردان هم گفته میشود: ویژگی این جو سازمانی، آزادی کاملی استکه مدیر به معلمان داده تا ساختار تعاملی خود را بنا نهند، طوری که بتوانند راههای بین گروهی برای ارضای نیازهای اجتماعی خود بیابند. در این جو، روحیه و صمیمیت نسبتاً بالاست و عدم جوشش و بازدارندگی کمتری وجود دارد. کنارهگیری بالا و ملاحظهگری پایین از مهمترین عناصر این جو محسوب میشود.
جو کنترلشده: اشاره به جو پرکاری دارد که به زیان زندگی اجتماعی اعضاء تمام می شود. با وجود این روحیه بسیار بالا است، ممعلمان در کارشان فعال و متعهدند، اما تکالیف بیش از حد دارند و تعامل شخصی کمتری دارند. مدیر مدرسه به اندازه کافی سخت کوش است تا مطمئن شود کارها به خوبی پیش میرود، اما الگویی برای تعهد و وفاداری برای معلمان نمیباشد، یک مدرسه با جو کنترل شده اساساً خصوصیتها زیر را دارد: تأکید بر تولید بالا، بازدارندگی بالا و صمیمیت پایین (گودرزی، ۱۳۸۱). تأکید بر تولید زیاد، بازدارندگی زیاد و صمیمیت کم از مهمترین ویژگیهای جو تحت کنترل است.
جو آشنا: نشاندهندهی جوی است که در آن روابط اجتماعی مطلوب به زیان انسجام کارها تمام می شود. معلمان در راتباط با کار یکدیگر نمیجوشند، اما در ارتباط با زندگی اجتماعیشان با هم صمیمی هستند. مدیر مدرسه اگرچه در سطح شخصی بسیار ملاحظهگر است ولی به هیچ وجه کنارهگیر نیست، بر بهرهوری تأکید نمیکند و بر انجام کار نظارت ندارد. به طور خلاصه محیط مدرسه بسیار دوستانه است، لیکن معلمان فعالیت اندکی دارند (گودرزی، ۱۳۸۱). به این جو، جو دوستانه هم گفته میشود. این جو بیانگر روابط اجتماعی و مطلوب در بین معلمان است که به زیان انجام کارهاتمام می شود. معلمان از لحاظ کاری با یکدیگر همکاری نمیکنند. مدیر بسیار ملاحظهگر است ولی به هیچ وجه کنارهگیر نیست. به بهرهوری تأکید نمیکند و بر انجام کارها نظارت ندارد (صمدی، ۱۳۸۶).
جو پدرانه: یک محیط اجتماعی را نشان میدهد که در آن مدیر مدرسه سخت تلاش میکند ولی متأسفانه تلاش او بیتأثیر است، معلمان کار زیادی بر دوش ندارند ولی آنها به خوبی با هم کنار نمیآیند و گرایش به تشکیل گروههای رقیب دارند (گودرزی، ۱۳۸۱). مدیر مدرسه به هیچ وجه کنارهگیر نیست، اما از نظر تأکید بر بهرهوری غیرمعقول عمل میکند. مدیر مدرسه ملاحظهگر و تا حدودی فعال در نظر گرفته میشود (اما بیشتر سبک یک دیکتاتور خیراندیش را دارد تا الگوی یک مدیر حرفهای).
جو بسته: ویژگی مشخص جو بسته به صورت عدم تعهد بسیار زیاد، مانع زیاد، نشاط خیلی کم، صمیمیت بالا، کنارهگیری بالا، سرپرستی نزدیک (تأکید بر تولید)، اعتیاد کم، ملاحظهگری پایین ترسیم میشود (گودرزی، ۱۳۸۱). در این جو معلمان بیقید بوده و تمایلی به همکاری گروهی نشان نمیدهند (بیقیدی و عدم تعهد بسیار بالا)، مدیر انجام وظیفه معلمان را تسهیل نمیکند و مانع بسیار ایجاد میکند. روحیه افراد در نازلترین سطح است و رضایت بسیار کمی وجود دارد (روحیه گروهی بسیار پایین). نکتهی مهمی که به نظر میرسد هر یک از معلمان را در مدرسه نگاه میدارد احساس خشنودی حاصل ارتباط دوستانه با همکاران است (صمیمیت در حد متوسط). مدیر فوقالعاده فاصلهگیر است و به روش رسمی و غیرشخصی معلمان را کنترل می کند (کنارهگیری در سطح بالا)؛ او تأکید بر تولید دارد و به طور مرتب بر کار بیشتر اصرار دارد (تأکید بر تولید در سطح بالا)، وی نفوذ کمی دارد و نمیتواند برای برانگیختن معلمان از خود نمونهی مناسبی ارائه دهد. او به نیازهای اجتماعی معلمان توجهی ندارد و در واقع میتوان گفت، بیتوجه است (مراعات در سطح پایین). وقتی که شعار میدهد بیایید بیشتر کار کنیم، عملاً منظورش این است که بیشتر کار کنید. او از همه انتظار دارد که پیشقدم شوند، اما به کسی آزادی عمل برای راهبری و پیشبرد کار نمیدهد. به علاوه، خودش هم به نحو شایستهای گروه را رهبری نمیکند. به همین دلیل، معلمان او را ریاکار ارزیابی میکنند. این جو، سازمانی را نشان میدهد که مهمترین تجویز برای بهبود آن، انجام یک تغییر بنیادی است (صمدی، ۱۳۸۶).
نگاره ذیل ویژگیهای شش نوع جو سازمانی را در ارتباط با ابعاد هشتگانه جو سازمانی را نشان میدهد.
ابعاد جو سازمانی | انواع جو سازمانی | |||||
باز | خودمختار | کنترلشده | آشنا | پدرانه | بسته | |
بیقیدی | کم | کم | کم | زیاد | زیاد | زیاد |
مخالفت | کم | کم | زیاد | کم | کم |
فرم در حال بارگذاری ...
[شنبه 1400-08-08] [ 10:01:00 ب.ظ ]
|