در جدول ۴-۱۹ مشخصه های آماری رگرسیون نشان داده شده است. نتایج ضریب بتا نشان می دهد که تنها حمایت عاطفی دوستان تغییرات مربوط به فعالیت بدنی در اوقات فراغت را با اطمینان ۹۹% پیش بینی می کند. همچنین ضریب رگرسیونی متغیر حمایت عاطفی روی بخت فعالیت نشان می دهد که به ازای یک واحد افزایش در نمره حمایت عاطفی دوستان، بخت فعالیت ورزشی جوانان ۲۳/۱ افزایش می یابد.
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
مقدمه
در این فصل به بحث و بررسی پیرامون نتایج پژوهش و ارائه پیشنهادات بر مبنای نتایج به دست آمده خواهیم پرداخت. سرآغاز بحث، نتایج به دست آمده از آمار استنباطی خواهد بود، سپس به بحث و بررسی در مورد موضوع مورد مطالعه پرداخته خواهد شد؛ در پایان نیز پیشنهادات کاربردی و پژوهشی ارائه خواهد شد.
۵-۱- یافته های پژوهش
هدف این پژوهش تعیین نقش حمایت اجتماعی در نحوه ی گذراندن اوقات فراغت (با تأکید بر فعالیت بدنی) در پسران جوان شهر یزد بود. پژوهش حاضر یک تحقیق توصیفی زمینه یابی (پیمایشی) از نوع مقطعی بود. جامعه آماری این تحقیق کلیه جوانان پسر بین ۱۵ تا ۲۴ سال شهر یزد بود که تعداد آن ها طبق آخرین داده های مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵ بالغ بر۶۲۰۰۰ نفر می باشد (سالنامه آماری استان یزد، ۱۳۹۰). حجم نمونه با بهره گرفتن از جدول مورگان و با احتساب افت آزمودنی تعداد ۳۸۲ نفر انتخاب شد که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و با رعایت سهم جوانان هر محله انتخاب شد. شیوه جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه بود. پرسشنامه به صورت حضوری در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت. پس از تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده نتایج زیر بدست آمد:

• بین حمایت والدین و نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد ارتباط معنی داری وجود دارد.

• بین حمایت دوستان و نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد ارتباط معنی داری وجود دارد.

• بعد متغیرهای حمایت والدین و حمایت دوستان در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارند و حمایت دوستان تأثیر بیشتری نسبت به حمایت والدین دارد.

• بعد متغیرهای حمایت عاطفی، حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی والدین در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارد و حمایت اطلاعاتی والدین بیشترین تأثیر را روی فعالیت ورزشی جوانان دارد.

• بعد متغیرهای حمایت عاطفی، حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی دوستان در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارد و حمایت عاطفی دوستان بیشترین تأثیر را روی فعالیت ورزشی جوانان دارد.

۵-۲- بحث و بررسی
سؤال اول این تحقیق به بررسی تأثیر حمایت اجتماعی والدین بر نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد می پرداخت که نتایج آزمون t- استیودنت نشان داد که حمایت والدین بر نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارد. در همین ارتباط، وحیدا و همکاران (۱۳۸۵) در تحقیق خود نشان دادند که حمایت والدین در مشارکت زنان در فعالیت بدنی و ورزش مؤثر است. علاوه بر این تحقیق که نتایج آن همسو با نتایج تحقیق حاضر می باشد، یاون هیو و همکاران (۲۰۱۱)، فنگ (۲۰۱۱) و سیلوا و همکاران (۲۰۱۲) نیز در تحقیقات خود نشان دادند که حمایت اجتماعی می تواند در افزایش فعالیت بدنی در زمان فراغت، نقش شایانی داشته باشد. در تبیین این یافته ها می توان گفت انسان همیشه تحت تأثیر دیگران قرار می گیرد. در جامعه ایرانی، حمایت و رضایت والدین به عنوان روشی جهت اجتماعی شدن فرزندان استفاده می شود. والدین می توانند با حمایت های خود از جوانان و تشویق آنها به ورزش نقش مهمی در سلامت آنها ایفا کنند. بنابراین در طی سال های شکل گیری و تکوین شخصیت و رفتار فرد، حمایت والدین از اهمیت زیادی برخوردار است.

سؤال دوم این تحقیق به بررسی تأثیر حمایت اجتماعی دوستان بر نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد می پرداخت که نتایج آزمون t- استیودنت نشان داد که حمایت دوستان بر نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارد. در همین ارتباط قائدی و همکاران (۱۳۸۹)، در مطالعه ای به این نتیجه رسیدند که تأثیر دو عامل ورزش کردن دوستان و خانواده به تأثیر پیوند ها و روابط در درون جامعه اشاره دارد. هر اندازه که زمینه برای حضور جوانان در جامعه افزایش یابد شبکه روابط جوانان گسترده تر شده و موجبات مشارکت بیشتر جوانان در حوزه های مختلف از جمله امور ورزشی را فراهم می کند. آنچه در خور توجه است تأثیر گذاری شبکه دوستان بر این مشارکت بوده است که با دیدگاه های عنوان شده در تئوری شبکه نیز همخوانی دارد. آنچه که سبب ایجاد تفاوت ها می شود، واکنش هایی است که افراد مهم پیرامون فرد در مقابل او ارائه می کنند. بسیاری از محققین معتقدند حمایت اجتماعی باعث می شود که فرد احساس کند مورد علاقه است، از وی مراقبت می شود، ارزش و احترام دارد و متعلق به یک شبکه از ارتباطات است. سابیستون و کراکر^[۱۴۹] (۲۰۰۸)، در مقاله ای با عنوان «ادراکات شخصی و اثرات اجتماعی به عنوان ارتباط با فعالیت بدنی اوقات فراغت نوجوانان» لیاقت، شایستگی و احساس شخصی از اثرات اجتماعی و فعالیت بدنی را مورد ارزیابی قرار دادند. نتیجه گرفته شد که احساس شایستگی، لذت، علاقه، اعتقادات و دیگر رفتارهای برجسته، به طور مهمی با فعالیت بدنی نوجوانان مرتبط است. بر اساس این تحقیق پسران نوجوان در مقایسه با دختران، باورهای شایستگی بالاتر، ارزش ها، تأثیرات اجتماعی و رفتارهای فعالیت بدنی بیشتری را گزارش کردند. نتایج تحقیقات اشاره شده با نتایج تحقیق حاضر همسو می باشد و نشان می دهد انسان به عنوان یک موجود اجتماعی، زمان قابل توجهی را در گروه به سر می برد. دیگران مهم با فراهم کردن حمایت های اجتماعی لازم، زمینه را برای مشارکت ورزشی افراد فراهم می آورند و نیز حمایت اجتماعی مرتبط با وظایف و کارکردهایی است که دیگران مهم برای راحت تر سازی انجام عملی توسط فرد، انجام می دهند گفته می شود. بر طبق نظریه یادگیری، رفتار از طریق تجربه مستقیم و مشاهده دیگران و الگو گرفتن از آنها آموخته می شود.
سؤال سوم وچهارم این تحقیق به بررسی تأثیر بعد متغیرهای حمایت اجتماعی والدین و دوستان در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد می پرداخت، که نتایج مدل رگرسیون لجستیک نشان داد که حمایت والدین و دوستان هر دو به طور معنی دار روی متغیر فعالیت ورزشی تأثیر گذار می باشد و وارد مدل می شود و متغیر حمایت اجتماعی دوستان تأثیر بیشتری نسبت به حمایت والدین دارد. در همین ارتباط، ترین^[۱۵۰] (۲۰۰۷)، در پایان نامه ی خود با عنوان «ارتباط بین حمایت اجتماعی و پایبندی به یک برنامه ی فعالیت بدنی مبتنی بر همسالان در میان دختران نوجوان» به بررسی ارتباط بین حمایت اجتماعی و پایبندی به یک برنامه پرداخت. ۱۳ شرکت کننده در مدت یک ماه مورد آزمایش قرار گرفتند و نتایج به این صورت بود که حمایت همسالان اثر قدرتمندی به روی مشارکت در فعالیت بدنی محسوب می شود. دوستان می توانند رفتارها و احساسات و ادراکات خود را در جوانان تحت تأثیر قرار داده و ممکن است نقش برجسته تری را نسبت به والدین ایفا کنند.
سؤال پنجم این تحقیق به بررسی تأثیر ابعاد مختلف حمایت اجتماعی والدین در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد می پرداخت که نتایج مدل رگرسیون لجستیک نشان داد که حمایت اطلاعاتی والدین به طور معنی دار روی متغیر فعالیت ورزشی تأثیر گذار می باشد. در همین ارتباط اولیویرا^[۱۵۱] و همکاران (۲۰۱۱)، در مطالعه ای با عنوان «حمایت اجتماعی و فعالیت بدنی اوقات فراغت» اقدام به بررسی تأثیر گذاری چهار بعد حمایت اجتماعی بر روی فعالیت بدنی اوقات فراغت، پرداخت، نتایج به دست آمده نشان دادند که بعد اطلاعاتی حمایت اجتماعی بر روی فعالیت بدنی اوقات فراغت یا زمان سپری شده بر حسب فعالیت خاص تأثیر داشته است. نتایج تحقیق نامبرده با نتایج تحقیق حاضر همسو می باشد. در تبیین این یافته می توان گفت والدین با حمایت های خود، مخصوصاً حمایت اطلاعاتی که شامل توصیه ها، جهت گیری ها، پیشنهادات و یا بازخوردها به فرزندانشان راجع به چگونگی عملکردش در اوقات فراغت می باشد ، موجب گرایش هر چه بیشتر آنها به فعالیت های ورزشی می شوند.
سؤال ششم این تحقیق به بررسی تأثیر ابعاد مختلف حمایت اجتماعی دوستان در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی پسران جوان شهر یزد می پرداخت که نتایج مدل رگرسیون لجستیک نشان داد که حمایت عاطفی به طور معنی دار روی متغیر فعالیت ورزشی تأثیر گذار می باشد. در همین ارتباط اولیویرا و همکاران (۲۰۱۱)، در مطالعه ای با عنوان «حمایت اجتماعی و فعالیت بدنی اوقات فراغت» اقدام به بررسی تأثیر گذاری ابعاد حمایت اجتماعی بر روی فعالیت بدنی اوقات فراغت پرداخت، نتایج به دست آمده نشان دادند که بعد عاطفی حمایت اجتماعی بر روی فعالیت بدنی اوقات فراغت یا زمان سپری شده بر حسب فعالیت خاص تأثیر داشته است. نتایج تحقیق نامبرده با نتایج تحقیق حاضر همسو می باشد. در تبیین این یافته می توان گفت دوستان از طریق احساس همدلی، مراقبت، توجه و علاقه می توانند، شخص را به داشتن احساس راحتی، آسایش، اطمینان، تعلق داشتن و مورد محبت قرار گرفتن به هنگام فشار و تنش مجهز نمایند.
۵-۳- پیشنهادات
۵-۳-۱- پیشنهادهای کاربردی
۱- با توجه به این که نتایج این تحقیق نشان داد والدینی که حمایت های بیشتری برای فعالیت های ورزشی جوانان خود انجام می دهند، فرزندانشان نیز بیشتر اوقات فراغت خود را به ورزش اختصاص می دهند، پیشنهاد می شود تا برای حفظ سلامتی و شادابی جوانان، والدین هر چه بیشتر فرزندانشان را به امر ورزش تشویق کنند و شرایط مساعدی برای این امر فراهم سازند.
۲- نتایج این تحقیق نشان داد افرادی که دارای دوستانی هستند که از فعالیت های ورزشی آنها حمایت می کنند، فعالیت های ورزشی بیشتری نیز در اوقات فراغت خود انجام می دهند؛ بنابراین پیشنهاد می شود والدین روی دوستان فرزندانشان حساس باشند و به جوانان خود توصیه کنند دوستان ورزشکار برای خود انتخاب نمایند. جوانان نیز روابطشان را با دوستان ورزشکار خود افزایش دهند و دیگر دوستان را هم به انجام فعالیت های بدنی در اوقات فراغت تشویق کنند.
۳- بررسی سؤال پنجم تحقیق حاضر نشان داد که حمایت اطلاعاتی والدین به طور معنی دار روی متغیر فعالیت ورزشی تأثیر گذار می باشد و وارد مدل می شود و دو متغیر حمایت عاطفی و ابزاری والدین وارد مدل نمی شوند؛ بنابراین پیشنهاد می شود والدین فقط با یاد آوری و اطلاع دادن در مورد ورزش، ارائه توصیه ها، نظرات و پیشنهادهای مؤثر در خصوص عملکرد فرزندشان در زمان فراغت، جوانان خود را به امر ورزش تشویق کنند؛ و در این راه، نیاز به صرف هزینه های مادی و غیره نیست.
۴- یافته مرتبط با سوال ششم تحقیق حاضر نشان داد حمایت عاطفی دوستان به طور معنی دار روی متغیر فعالیت ورزشی تأثیر گذار می باشد و وارد مدل می شود و دو متغیر حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی دوستان وارد مدل نمی شوند؛ بنابراین پیشنهاد می شود، جوانان برای تشویق دوستان خود به ورزش، از لحاظ عاطفی بیشتر به آنها نزدیک شده و آنها را به ورزش تشویق کنند و از همین طریق، محبت، توجه و اعتماد دوستانشان را جلب کنند.
۵-۳-۲- پیشنهادهای پژوهشی
۱- با توجه به مهم بودن فعالیت های ورزشی برای حفظ سلامتی کودکان در سنین پایه، پیشنهاد می شود تا این تحقیق در بین دانش آموزان راهنمایی و ابتدایی شهر یزد نیز انجام شود.
۲- پیشنهاد می شود در مطالعه ای جداگانه روی دختران و پسران، تأثیر حمایت های اجتماعی والدین و دوستان روی ورزش در اوقات فراغت بررسی شود.
۳- با توجه به این که متغیّر های دیگری مانند وضعیت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی خانواده ها در نحوه گذراندن اوقات فراغت جوانان تأثیر گذار می باشد پیشنهاد می شود، تأثیر این متغیرها نیز بر روی میزان فعالیت های ورزشی بررسی شود.
۴- در تحقیقی توصیفی نحوه گذراندن اوقات فراغت جوانان شهر یزد و اینکه اکثراً اوقات فراغت خود را به انجام چه کارهایی اختصاص می دهند، بررسی شود؛ تا بتوان به طور مطلوبتری برای اوقات فراغت آنها برنامه ریزی کرد.
منابع
منابع فارسی
آبکار، علیرضا. ۱۳۸۵. جایگاه فعالیت های جسمانی در اوقات فراغت دانشجویان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ابهر.
ابراهیمی، قربانعلی؛ بهنوئی گدنه، عباس. ۱۳۸۸. اوقات فراغت و هویت: بررسی جامعه شناختی رابطه اوقات فراغت با هویت شخصی در بین جوانان شهر بابلسر، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال پنجم، ۱۴: ۱۴۸-۱۲۷.
ابراهیمی، قربانعلی؛ رازقی، نادر؛ مسلمی پطرودی، رقیه. ۱۳۹۰. جامعه شناسی کاربردی، سال بیست و دوم، شماره پیاپی ۴۴.
احمدی، سید احمد. ۱۳۷۵. روان شناسی نوجوانان و جوانان: شخصیتی، رفتاری، تحصیلی، شغلی، بزهکاری، تهران، نشر نخستین: شعله.
احمدی، خدابخش؛ فتحی آشتیانی، علی ؛ ثابتی، زهرا. ۱۳۸۴. بررسی شیوه های اثر بخش و غیر اثر بخش گذراندن اوقات فراغت در بین فرزندان کارکنان سپاه ،کتابچه خلاصه مقالات سومین کنگره طب نظامی، ۱۵-۱۳، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله ، ص ۴۱۲.
اردکانیان، عباس. ۱۳۸۹. اهمیت اوقات فراغت در ارتقای سلامت جامعه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر.
اسدی، علی. ۱۳۵۲. گذران فراغت در رضائیه، تهران: دبیر خانه شورای عالی فرهنگ و هنر، فرهنگ و زندگی، شماره ۱۲.
افروز، غلامعلی. ۱۳۷۰. هنگامه های فراغت، زمینه ساز بهداشت روانی و بستر خلاقیت ها، مجله پیوند، شماره ۱۴۲.
الهام پور، حسین ؛ پاک سرشت، محمد جعفر. ۱۳۸۲. بررسی الگوی گذراندن اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه شهید چمران، مجله علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره ی سوم، سال دهم، شماره های ۳و۴ ، صص ۶۲-۳۹.
امیرتاش، علی محمد. ۱۳۸۳. فوق برنامه و اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت های ورزشی، مجله المپیک، سال دوازدهم، شماره ۲ پیاپی، تابستان ، صص ۳۷-۵۱.
برازنده، علی. ۱۳۷۷. بررسی عوامل مؤثر در گذراندن اوقات فراغت کارمندان بانک مرکزی، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
بیوک آﻗﺎزاده، ﺑﻬﺮوز. ۱۳۸۵. ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺤﻮه ﮔﺬران اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭘﻴﺎم ﻧﻮر ﻣﺸﮕﻴﻦ شهر، داﻧﺸـﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت.
پاپلی یزدی، محمد حسین ؛ سقایی، مهدی. ۱۳۸۵. گردشگری؛ ماهیت و مفاهیم، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، تهران، چاپ اول.
پاک سرشت، سلیمان. ۱۳۸۵. مصرف اینترنت در سبک های فراغتی جوانان تهرانی، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره ۵ ، سال دوم. بهار و تابستان ۸۵.
پور اسماعیل، احسان. ۱۳۸۵. بهره وری از اوقات فراغت با توجه به نظرات جامعه شناسان و مقایسه ی آن با آموزه های حیاتی، پژوهش دینی. زمستان، شماره ۱۴، صص ۲۰۶-۱۸۴.
پهلوان، منوچهر ؛ برزیگر، سیده فاطمه. ۱۳۹۰. بررسی گرایش به نحوه ی گذراندن اوقات فراغت در بین دختران مقطع متوسطه شهرستان آمل، فصلنامه جامعه شناسی مطالعات جوانان. سال دوم، شماره ۳، پاییز، صص ۶۶-۵۳.
تندنویس، فریدون. ۱۳۷۵. نحوه گذراندن اوقات فراغت دانشجویان کشور با تأکید بر فعالیت های ورزشی، پایان نامه دکتری، دانشگاه تهران.

بنابراین اعتبار محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه‌گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می‌شود. اعتبار محتوای یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می‌شود.پرسشنامه های مورد استفاده در این تحقیق توسط محققین و نظریه پردازان شهیری تدوین گردیده و همچنین در بسیاری از تحقیقات به کار گرفته شده است و نیز اعتبار محتوای این پرسشنامه ها دوباره توسط اساتید راهنما و مشاور مورد تأیید قرار گرفته است و از اعتبار لازم برخوردار است.

۳-۵- جامعه و نمونه آماری
۳-۵-۱- جامعه آماری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد ، اشیاء و …. (واحد) که حداقل در یک صفت، مشترک باشند (خاکی، ۱۳۷۹ : ۲۵۰) . جامعه‌ی آماری به کلِّ گروه افراد، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق می‌خواهد به تحقیق درباره‌ی آنها بپردازد ( سکاران ، ۱۳۸۸ : ۲۹۴ ) .
جامعه آماری این پژوهش کارکنان ستادی بانک ملی در شهر تهران می باشند . با این توضیحات تعداد جامعه‌ی آماری ۲۹۱۳ نفر شامل مدیران و کارکنان (جهت پاسخ به پرسشنامه های تعهد سازمانی کارکنان و پرسشنامه های رهبری اخلاقی مدیران) در نظر گرفته شده است و از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده خواهیم کرد .
۳-۵-۲- نمونه آماری و روش محاسبه حجم نمونه
در مرحله نمونه گیری بدان سبب آمار ضرورت پیدا می کند که امکان مطالعه تمام افراد در خصوص پدیده مورد مطالعه وجود ندارد . بنابراین محقق ناچار است قلمرو مطالعه خود را درباره افراد جامعه محدود کند و به جای تمام افراد جامعه ، تعدادی را که معرف کل جامعه باشد ، انتخاب کند .
۳-۵-۳- روش نمونه گیری
نمونه ، گروه کوچکتری از جامعه است که برای مشاهده و تجزیه و تحلیل انتخاب شده است . با مشاهده مشخصات نمونه ای که از یک جامعه انتخاب شده است ، می توان از مشخصات کل جامعه استنتاج معینی به عمل آورد ( بست ، ۱۳۹۱ : ۲۴ ) .
برای نمونه‌گیری در پژوهش‌های علوم رفتاری روش‌های متداولی وجود دارند که از جمله آنها نمونه‌گیری تصادفی ساده ، نمونه‌گیری تصادفی نظام‌یافته ، نمونه‌گیری طبقه‌ای ، نمونه‌گیری خوشه‌ای و نمونه‌گیری چندمرحله‌ای می‌باشند ( آذر و مؤمنی ، ۱۳۸۰ : ۳ ) .
در تحقیق حاضر از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بهره جسته ایم . روش نمونه گیری طبقه ای وقتی به کار می رود که جامعه آماری دارای ساخت همگن و متجانس نبوده و از اجزاء گوناگون تشکیل شده باشد . در چنین مواردی می بایست جامعه به طبقاتی تقسیم شود که هر یک از آنها دارای ساخت متجانسی باشند و سپس از هر طبقه ( به صورت یک جامعه آماری خاص ) یک نمونه گرفت .
در نمونه گیری طبقه ای ، واحد های جامعه مورد مطالعه در طبقاتی که از نظر صفت متغیر همگن تر هستند ، گروه بندی می شوند ، تا تغییرات آنها در درون گروه کمتر شود . پس از آن از هر یک از طبقه ها تعدادی نمونه انتخاب می شود . معمولا برای طبقه بندی واحدهای جامعه ، متغیری با عنوان ملاک در نظر گرفته می شود که با صفت متغیر مورد مطالعه بستگی داشته باشد . اختصاص بهینه تعداد نمونه را می توان با شیوه های متفاوتی از قبیل تقسیم مساوی ، انتساب بهینه و انتساب متناسب انجام داد که در تحقیق حاضر از شیوه آخری استفاده شده است . در این حالت تعداد تمونه مورد مطالعه از هر طبقه به صورت زیر تعیین می شود :
که در آن   تعداد افراد جامعه در طبقه h ام ،   تعداد نمونه مورد انتخاب از طبقه h ام ، n تعداد کل افراد نمونه مورد انتخاب از جامعه و N تعداد کل افراد جامعه می باشد.
در این تحقیق جامعه آماری بر اساس دسته بندی های شغلی شامل مشاغل اجرایی ، مشاغل مدیریتی و مشاغل تخصصی طبقه بندی شده و سپس حجم نمونه از هر گروه بر اساس فرمول فوق محاسبه گردیده است .
جدول زیر تعداد افراد نمونه که از طریق آمار ارائه شده توسط دایره آمار اداره کل منابع انسانی بانک ملی در خصوص تعداد کارکنان ستادی بانک ملی ایران در شهر تهران در سال ۱۳۹۲ بر حسب رسته شغلی آنها بدست آمده ، نشان داده شده است :
۳-۵ جدول رسته شغلی و تعداد افراد نمونه

۳-۵-۴- تعیین حجم نمونه
برای تعیین حجم نمونه
در حالتیکه تعیین تعداد نمونه زمانیکه هدف تحقیق برآورد نسبت موفقیت در جامعه باشد. نمونه آماری تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری هستند که بیان کننده ویژگی های اصلی جامعه می باشند. از آنجا که همیشه تعمیم یافته های تحقیق به جامعه امکان پذیر نیست در صورت انتخاب نمونه تصادفی با حجم مطلوب امکان تعمیم نتایج به کل جامعه میسر می شود.
لذا در این تحقیق با فرض نرمال بودن جامعه( با بهره گرفتن از قضیه حد مرکزی )، به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول زیر استفاده می شود :
.

N = حجم جامعه ۲۹۱۳ نفر
P= فرض وجود صفت در جامعه آماری

پس از جمع‌ آوری کامل پرسشنامه‌ها و نمره‌گذاری آنها، ‌کلیه اطلاعات بدست آمده با بهره گرفتن از روش­های آماری توصیفی و استنباطی مورد بررسی قرار خواهند گرفت:
گرچه در داده هایی که بصورت نمونه ای جمع آوری شده است و هدف از آن تعمیم نتیجه به کل جامعه است، تاکید بر آمار استنباطی است، اما برای ارائه یک شمای کلی از داده ها و خلاصه کردن آن از آمار توصیفی نیز استفاده می شود. تمام نتایج این بخش در مورد نمونه مورد نظر صادق است و قابل تعمیم به کل جامعه نیست.

آمار استنباطی: پس از کدگذاری پرسشنامه‌ها و محاسبه شاخص‌های توصیفی، برای پاسخگویی به پرسش‌های پژوهش و آزمون فرضیه ­های آماری پژوهش، از آزمون­های آماری پارامتری ذکر شده در جدول ذیل استفاده شده است.
جدول۴-۱ آزمون­های مورد استفاده جهت آمار استنباطی

همچنین در آمار تحلیلی این تحقیق به منظور آزمودن معناداری میان متغیرهای مشاهده گر^[۹۶] و متغیرهای مکنون^[۹۷] و همچنین برازش مدل های اندازه گیری به دست آمده از تحلیل عاملی تأییدی^[۹۸] استفاده شده است و در نهایت نیز به منظور بررسی روابط بین متغیر های تحقیق از آزمون مدل مفهومی تحقیق از مدل معادلات ساختاری^[۹۹] (SEM) با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل^[۱۰۰] استفاده شده است.
۴-۲ مراحل انجام آزمون آماری
در زیر مراحل عمومی انجام آزمون فرض آماری توضیح داده شده است.
مرحله اول: تعریف فرضیه‌های آماری H0 و H1 براساس قاعده‌ای که بیان خواهد شد چنانچه فرضیه پژوهشی مرز مشخصی داشته‌ باشد، H0 نشان‌دهنده ادعا خواهد بود، در غیر این صورت نقیض آن در H1 تعریف شده و فرضیه پژوهشی در قالب نماد آماری H1 قرار خواهد گرفت. آن­چه مسلم است فرض H0 و H1 مکمل یکدیگر هستند.
مرحله دوم: تعیین توزیع نمونه‌گیری آماره و نوع آماره آزمون: توزیع نمونه‌گیری به شرایط تخمین پارامتر مورد ادعا بستگی دارد. بسته به این که فرض پژوهشی چه نوع پارامتری را بیان می‌کند، توزیع نمونه‌گیری، آماره و آماره آزمون تغییر خواهدکرد.
مرحله سوم: تعیین سطح زیرمنحنی H0 و H1 و محاسبه مقدار بحرانی: سطح زیر نمودار منحنی H0 وH1 به توزیع نمونه‌گیری و مقدار α بستگی دارد. یک دنباله یا دو دنباله بودن آزمون نیز بر سطح زیر منحنی فرضیه‌‌های آماری تأثیر مستقیم دارد. قاعده این است که H0 دربرگیرنده سطح اطمینان و H1 سطحی برابر α خواهد داشت. محاسبه مقدار استانداردی که تفکیک‌کننده H0 وH1 به‌صورت عددی می‌باشد از دیگر موارد ضروری در این مرحله است. مقدار استاندارد براساس نوع آزمون و مقدار α از جدول آماری موجود استخراج می‌شود این مقدار با توجه به علامت آن «مقدار بحرانی» نامیده می‌شود. مقدار استاندارد و جدول آماری موردنیاز برای استخراج آن براساس آماره تعیین می‌شود.
مرحله چهارم: مرحله تصمیم‌گیری: در این مرحله مقدار آماره آزمون محاسبه شده در مرحله دوم با مقدار بحرانی در مرحله سوم مقایسه می‌شود، چنانچه آماره آزمون در ناحیه پذیرش H0 قرارگیرد، گفته می‌شود در سطح اطمینان موردنظر دلیل کافی برای پذیرش H0 وجود دارد.در غیر این صورت H0 رد می‌شود و H1 در سطح خطای α درصد پذیرفته می‌شود. به طور کلی آزمون فرضیه هیچگاه به اثبات فرضیه نمی‌انجامد. بلکه تنها در این نکته دخالت دارند که فرضیه‌ها تأیید یا رد می‌شوند.بنابراین اگر فرضیه رد نشود، دلیل آن نیست که این فرضیه، فرضیه درستی است. بلکه می‌توان گفت که در حال حاضر امکان صحت این فرضیه وجود دارد.
پس از تأیید یا رد H0 تحلیل‌گر باید به طور مشخص بیان کند که آیا فرضیه پژوهش پذیرفته یا رد شده است و محقق هیچ­گاه ادعای اثبات فرضیه پژوهشی یا فرضیه‌های آماری را ندارد بلکه در تحلیل خود به لحاظ استقراء، رعایت احتیاط را خواهد کرد (آذر، مومنی، ۱۳۸۳، ص۱۰۰-۹۹).
در ادامه برای انجام هر یک آزمون های مطرح شده در جدول ۱٫۴٫این مراحل را پشت سر خواهیم گذاشت.
۴-۲-۱- آمار توصیفی
در این بخش، به توصیف ویژگی­های جمعیت­شناختی پاسخ ­دهندگان پرداخته خواهد شد.
۴-۲-۱-۱- آمار توصیفی جنسیت
جد‍ول۴-۲- فراوانی مطلق و نسبی توزیع جنسیت

به نظر می رسد در اقدامات پزشکی با ریسک بالا که نمونه ی بارز آن جراحی ها هستند و آگاه سازی بیمار از اهمیت بیشتری برخوردار است شایسته است که پزشک ابتدا به صورت شفاهی، اطلاعات را به بیمار ارائه دهد و سپس در خصوص اطلاعات ارائه شده به بحث، بررسی و تبادل نظر با بیمار بپردازد؛ اکتفاء نمودن به شیوه ی ارائه ی کتبی که عمدتاً در قالب فرم رضایت نامه صورت می گیرد، در اغلب موارد مؤثر نیست؛ در عمل پیش می آید که در اقدامات پزشکی با احتمال ریسک بالا، پزشکانی که به شیوه ی ارائه ی اطلاعات کتبی (مندرجات فرم رضایت نامه) بسنده کرده اند، در معرض اتّهام عدم ارائه ی آگاهی قرار می گیرند؛ لذا بهتر است در موارد پر خطر، بیمار ابتدائاً به روش شفاهی از موضوعات، کاملاً مطّلع شود و حتی لازم است فرایند آگاه نمودن بیمار در حضور یک نفر همراه صورت گیرد. درک بیمار به همان اندازه مهم است که ارائه ی آگاهی اهمیت دارد. به نظر می رسد لازم است یک مددکار اجتماعی یا یک پرستار در هنگام آگاهی دادن به بیمار حضور داشته باشد تا در صورت لزوم، موارد مبهم را واضح تر و شفاف تر بازگو کند؛ به علاوه اگر قرار است تصمیم مهمی اتخاذ شود به همراه آوردن یک نفر از نزدیکان بیمار ضروری است؛ به این ترتیب شنونده ی دومی برای کمک به پردازش و بررسی اطلاعات و پرسیدن سؤالات در کنار بیمار خواهد بود. استفاده از وسایل و تجهیزات صوتی ـ تصویری نیز می تواند تأثیر آگاه سازی را در این اعمال افزایش دهد. در واقع امضاء فرم رضایت، بایستی نتیجه ی نهایی گفتگویی باشد که برای آگاه نمودن بیمار انجام می شود.

از سوی دیگر به نظر می رسد به کارگیری شیوه های فوق الذکر، علاوه بر این که در تسهیل درک بیمار مؤثرند، در مرحله ی اثبات نیز کاربرد دارند؛ زیرا فرایند آگاهی دادن به بیمار در حضور تیم پزشکی یا یک نفر پرستار یا یک مددکار اجتماعی یا یکی از نزدیکان بیمار صورت می گیرد و این افراد در مرحله ی اثبات، شاهدی بر ادعای پزشک مبنی بر آگاه نمودن بیمار از تمام جوانب امر خواهند بود. این در حالی است که در ایران برای کسب رضایت آگاهانه در هر طیف از اقدامات درمانی ممکن است بیمار حتی بدون این که ملاقاتی با پزشک داشته باشد، تعدادی فرم را پر کرده و امضاء نماید و امضای بیمار بر روی فرم مدرکی تلقی می شود بر این ادعا که پروسه ی آگاه سازی انجام گرفته است. همین روند متأسفانه در عمل موجب افزایش دعاوی، علیه جامعه ی پزشکی و افزایش مسؤولیت پزشک در ایران شده است و به نظر می رسد برای بهبود آن بهتر است حداقل، یکی از روش های مورد استفاده در نظام های حقوقی پیشرو در حقوق بیمار، برای آگاه نمودن بیماران استفاده شود، مراحل آگاه سازی انجام شود و سپس به بیمار فرصت داده شود تا بر مبنای آگاهی های خود، برای اقدامات درمانی اش تصمیم گیری کند.
به هر تقدیر توجه به این جنبه از حقوق بیمار در حقوق ایران امری اجتناب ناپذیر است که باید سیاست تقنینی خاصی در خصوص آن اعمال گردد. امید است تحقیق حاضر بتواند در این راستا مؤثر افتد.
فهرست منابع و مآخذ
فارسی
کتب

1. 1. آل شیخ مبارک، قیس بن محمد (۱۳۸۹)، حقوق و مسؤولیت پزشکی در آیین اسلام (ترجمه: محمود عباسی)، چاپ دوم، تهران: انتشارات حقوقی.

آموزگار، مرتضی(۱۳۸۸). تعقیب کیفری و انتظامی پزشک مقصر. چاپ دوم، تهران: انتشارات مجد.
اسلامی تبار، شهریار؛ الهی منش، محمدرضا (۱۳۸۸)؛ مجموعه ی کامل قوانین و مقررات دارویی و بهداشتی، چاپ اول، تهران: انتشارات مجد.
امامی، سید حسن (۱۳۸۶)، حقوق مدنی، ج۱، چاپ بیست و هفتم، تهران: انتشارات اسلامیه.

1. 1. بینت، بلیندا، حقوق و پزشکی، ترجمه: محمود عباسی، تهران: انتشارات حقوقی، چاپ دوم، ۱۳۸۹٫

1. 1. پلومر، اورورا (۱۳۸۷). حقوق و اخلاق در پژوهش های پزشکی، ترجمه علیرضا زالی و محمود عباسی،تهران: انتشارات حقوقی(چاپ اول)

1. 1. جعفری لنگرودی، محمد جعفر(۱۳۸۷). ترمینولوژی حقوق. چاپ نوزدهم، تهران: انتشارات گنج دانش.

1. 1. جوادی، محمد علی؛ عباسی، محمود؛ ضیائی، حسین (۱۳۸۶). اخلاق پزشکی و انتظار بیمار از پزشک، چاپ اول، تهران: انتشارات گنج دانش.

1. 1. حییم، سلیمان(۱۳۸۴). فرهنگ معاصر بزرگ انگلیسی فارسی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.

زراعت، عباس(۱۳۸۴)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی. تهران: انتشارات ققنوس(چاپ اول).
زالی، محمدرضا (۱۳۸۷)، مبانی نوین ارتباط پزشک و بیمار، چاپ دوم، تهران: انتشارات حقوقی.
ژوردن، پاتریس(۱۳۸۶)، تحلیل رویه ی قضائی فرانسه در زمینه ی مسؤولیت مدنی، ترجمه و تحقیق: مجید ادیب، چاپ اول، انتشارات میزان.

1. 1. شامبیاتی، هوشنگ (۱۳۸۶)، حقوق کیفری اختصاصی، جلد اول، چاپ ششم، تهران: انتشارات ژوبین.

1. 1. شجاع پوریان، سیاوش(۱۳۸۹)، مسؤولیت قراردادی پزشک در برابر بیمار، چاپ اول تهران: انتشارات فردوسی.

1. 1. شهید اول، محمد بن جمال الدین، (۱۴۰۶ ق)، اللمعه الدمشقیه، چاپ اول، بیروت: دارالنصر.

1. 1. شهیدی، مهدی(۱۳۸۶)، تشکیل قراردادها و تعهدات (جلد اول). تهران: انتشارات مجد (چاپ ششم).

1. 1. صانعی، یوسف (۱۳۸۴)، استفتائات پزشکی، چاپ هشتم، انتشارات میثم تمار.

1. 1. صفایی، سید حسین؛ سید مرتضی، قاسم زاده (۱۳۷۸)، حقوق مدنی اشخاص و محجورین، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، ص ۱۵۲٫

1. 1. عباسی، محمود(۱۳۸۹)، مجموعه قوانین و مقررات پزشکی دارویی، چاپ دوم، تهران: انتشارات حقوقی.

1. 1. عباسی، محمود(۱۳۸۳)، مجموعه کدهای اخلاق پزشکی، چاپ اول، تهران: انتشارات حقوقی.

1. 1. عباسی، محمود (۱۳۸۸)، مسؤولیت پزشکی، چاپ اول، تهران: انتشارات حقوقی.

1. 1. عباسی محمود (۱۳۸۳)، رضایت به درمان، چاپ اول، تهران: انتشارات حقوقی.

1. 1. عمید، حسن(۱۳۶۱)، فرهنگ فارسی، چاپ بیست و یکم، تهران: انتشارات امیر کبیر.

1. 1. غفاری فارسانی، بهنام(۱۳۸۷)، مسؤولیت مدنیناشی از ترک نجات جان دیگری، چاپ اول، تهران: انتشارات میزان.

1. 1. کاتوزیان، ناصر(۱۳۸۷)، الزامات خارج از قرارداد، ج۱، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

1. 1. کاتوزیان، ناصر(۱۳۸۱)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات میزان.

کاتوزیان، ناصر(۱۳۸۹)، دوره ی مقدماتی حقوق مدنی (وقایع حقوقی)، چاپ چهارم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر(۱۳۸۷). مسؤولیت مدنی(قواعد عمومی)، جلد اول، چاپ هفتم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کاتوزیان، ناصر(۱۳۸۷). مسؤولیت مدنی (مسؤولیت های خاص و مختلط)، جلد دوم، چاپ هشتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کاتوزیان، ناصر(۱۳۸۷). قواعد عمومی قراردادها(اجرای قرارداد)، جلد چهارم، چاپ پنجم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر(۱۳۷۰)، ایقاع، چاپ اول، تهران: نشر یلدا.
کرمی، خدابخش(۱۳۸۱)، اتانازیا، مرگ آسان و راحت، تهران: نشر معارف.
کلینی، محمدبن یعقوب (۱۴۱۳). اصول کافی. ج ۶، بیروت: دارالاضواء.
گلدوزیان، ایرج(۱۳۷۸). بایسته های حقوق جزای عمومی. تهران: نشر میزان (چاپ سوم).
گلدوزیان، ایرج ، محشای قانون مجازات اسلامی، انتشارات مجد، تهران، چاپ چهارم، ۱۳۸۳٫
گودرزی، فرامرز(۱۳۷۷)، پزشکی قانونی، جلد اول، چاپ اول، انتشارات مجد.
لاریجانی، باقر(۱۳۸۳). پزشک و ملاحظات اخلاقی، جلد دوم، تهران: نشر برای فردا.

باید و نباید‌های حقوقی خبر:
حق عبارت است از نحوه ای از سلطه و توانایی که در پرتو آن صاحب حق می تواند مصلحتی را برای خود به دست آورد^[۲۳].

لرمی نیه، جامعه شناس و اقتصاددان فرانسوی در تعریف حق گفته است:
حق، موازنه و هماهنگی روابط بشر است. یکی از معانی لغوی حق عبارت است ازعدل، که ایجاد توازن و تناسب و هماهنگی بین موجودات یا اجزاء هر موجودی را به عهده دارد. بنابراین آنچه جامعه شناس فرانسوی در تعریف حق گفته است اگر عین عدل نباشد، بسیار نزدیک به آن خواهد بود^[۲۴].
فصل سوم قانون مطبوعات در مورد حقوق مطبوعات تعریفی ارائه داده است که به ذکر آن می پردازیم:
مطبوعات حق دارند نظرات، انتقادات سازنده، پیشنهادها، توضیحات مردم و مسئولین را با رعایت موازین اسلامی و مصالح جامعه درج و به اطلاع عموم برسانند.
تبصره: انتقاد سازنده مشروط به دارا بودن منطق و استدلال و پرهیز از توهین، تحقیر و تخریب می باشد^[۲۵].
درکتاب حقوق حرفه ای روزنامه نگاران، در آیین نامه نویسندگان مطبوعاتی و خبرنگاران، پیرامون باید و نباید‌های حقوقی خبر و خبرنگار چنین آمده است:
فصل چهارم:
ماده ۱۴٫ خبرنگار مکلف است: اطلاعات صحیح در اختیار موسسه خود قرار دهد.
ماده ۱۵٫ نقل و نشر اخبار از مقامات انتظامی و نظامی و عکسبرداری از موسسات نظامی و مکان هایی که با امنیت عمومی ارتباط دارد، بدون تحصیل اجازه قبلی از مقامات مربوط ممنوع است.
ماده ۱۶٫ خبرنگار باید در مصاحبه هایی که به عمل می آورد و نیز در نقل قول مقامات رسمی، رعایت امانت را بنماید و از تحریف مطالب ممنوع است.
فصل پنجم:
ماده۱۷٫ وزارت اطلاعات می تواند پرونده‌های نویسندگان مطبوعاتی و خبرنگارانی را که مرتکب یکی از تخلفات مشروحه زیر بشوند، پس از رسیدگی برای بار اول به مدت سه ماه و بار دوم شش ماه و در صورت تکرار برای همیشه لغو نماید:
الف. تهیه مطالب دروغ و تنظیم خبرهای نادرست با علم به نادرستی آن ها و مواردی که به موجب قانون مجازات عمومی، نشر اکاذیب تلقی شود.
ب. افشای مسائلی که با حیثیت و عفت خانوادگی اشخاص منافات دارد.
پ. انتشار هر مطلبی که خلاف قانون مطبوعات باشد^[۲۶].
قانون مطبوعات نیز، باید و نباید‌های حقوقی خبر را چنین بیان می‌کند:
رسالتی که مطبوعات در نظام جمهوری اسلامی بر عهده دارد عبارت است از:
الف- روشن ساختن افکار عمومی و بالابردن سطح معلومات ….
ب- پیشبرد اهدافی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی بیان شده است.
ج- تلاش برای نفی مرزبندی‌های کاذب و تفرقه انگیز و قرار ندادن اقشار مختلف جامعه در مقابل یکدیگر،مانند دسته بندی مردم بر اساس نژاد، زبان، رسوم، سنن محلی و…
د- مبارزه با مظاهر فرهنگ استعماری ( اسراف، تبذیر، لغو، تجمل پرستی، اشاعه فحشا و…) وترویج و تبلیغ فرهنگ اصیل اسلامی و گسترش فضائل اخلاقی.
ه- حفظ و تحکیم سیاست نه شرقی نه غربی.
تبصره: هر یک از مطبوعات باید حداقل در تحقق یکی از موارد فوق الذکر سهیم و با موارد دیگر به هیچ وجه در تضاد نبوده و در مسیر جمهوری اسلامی باشد^[۲۷].
براساس قانون،‌ مطبوعات موظف به تلاش برای تحقق اهداف قانون اساسی‌اند.
اصل دوم قانون اساسی بیان می‌کند که:
خدای یکتا و اختصاص حاکمیت تشریع به او
وحی الهی و نقش بنیادی آن در بیان قوانین
معاد و نقش سازنده آن در سیر تکاملی انسان به سوی خدا
عدل خدا در خلقت و تشریع
امامت و رهبری و….
کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا.
براین اساس باید و نباید‌های حقوقی خبرنگار و مطبوعات و رسانه‌ها، برای ارتقای منزلت انسان و تکریم شخصیت معنوی او و بسترسازی معنوی و اخلاقی و جلوگیری از عوامل باز دارنده حرکت انسان به سمت تعالی و رشد، روشن و هویدا می‌گردد.
تحلیل ما این است، که باید و نباید‌های حقوقی که برای خبرنگار معین شده است، همه در این مسیر قابل تحلیل و ارزیابی است که “حفظ کرامت انسان در رشد و تعالی او"، باید مد نظر قرار گیرد^[۲۸].
باید و نباید‌های اخلاقی خبر:
اخلاق جمع خُلْق و خُلُق می باشد، به گفته راغب در کتاب مفردات، این دو واژه در اصل به یک ریشه باز می گردد. خُلُق به معنای هیات و شکل و صورتی است، که انسان با چشم می بیند و ُخلْق به معنای قوا و سجایا و صفات درونی است، که با چشم دل دیده می شود. بنابراین می توان گفت؛ اخلاق مجموعه صفات روحی و باطنی انسان است و به گفته بعضی از دانشمندان،گاه به اعمال و رفتاری که از خلقیات درونی ناشی می شود،نیز اخلاق گفته می شود^[۲۹].
دکتر مولانا درباره اخلاق و ارتباطات می گوید:
آنچه مربوط به حدود و ثغور ارتباطات و اخلاقیات است در مرحله اول این نکته است، که حدود و ثغور بررسی و تحقیق امری به نام اخلاق از جامعه ای به جامعه دیگر فرق می کند. این امر حرکتی عقلانی تلقی می شود که به وسیله آن تعیین می کنیم یک فرد به عنوان عضوی از جامعه چه کاری را باید به عنوان کار «درست» به طور داوطلبانه انجام دهد^[۳۰].
اصول بین المللی اخلاق حرفه ای در روزنامه نگاری که به عنوان سنگ پایه ای برای تهیه باید و نباید‌های اخلاقی در سطح ملی و فرا منطقه ای فراهم شده اند، از این قرارند:
اصل اول: حق مردم در دستیابی به اطلاعات حقیقی
اصل دوم: روزنامه نگار وقف واقعیت عینی است
اصل سوم: مسئولیت اجتماعی روزنامه نگار
اصل چهارم: شرافت حرفه ای روز نامه نگار
اصل پنجم: دسترسی همگانی و مشارکت
اصل ششم: احترام به حریم خصوصی و شئون انسانی
اصل هفتم: احترام به منافع عمومی
اصل هشتم: احترام به ارزش‌های جهانی و تنوع فرهنگها
اصل نهم: امحای جنگ و سایر مصایب فراروی بشر
اصل دهم: ارتقای نظم نوین اطلاعاتی و ارتباطی جهانی.^[۳۱]
دکتر پیمان جبلی در مقاله اخلاق حرفه ای خبر در اسلام، به باید و نبایدهای اخلاقی به طور مبسوط می پردازد، که به ذکر عناوین این اصول اخلاقی اکتفا می کنم:
۱- مسؤولیت اجتماعی خبرنگار
۲- دستیابی به اطلاعات سازنده و مفید