دانشگاه تربیت مدرس
دانشکده مدیریت و اقتصاد
پایان نامه دوره کارشناسی ارشد علوم اقتصادی – اقتصاد انرژی
بررسی تحریم بخش نفت و گاز ایران با بهره گرفتن از نظریه باز­ی­ها
استاد راهنما:
دکتر حسین صادقی سقدل
استاد مشاور:
دکتر کاظم یاوری
لیلا آرغا
دی ۱۳۹۰
تقدیم به
پدر و مادر مهربانم،
که وجودم برایشان همه رنج بود و وجودشان برایم همه مهر!

توانشان رفت تا به توانایی برسم و مویشان سپیدی گرفت تا رویم سفید بماند،
آنانی که فروغ نگاهشان، گرمی کلامشان و روشنی مویشان سرمایه ­های جاودانه­ی زندگی من است.
تقدیر و تشکر
به مصداق “من لم یشکر المخلوق و لم یشکر الخالق” بسی شایسته است از استاد فرهیخته و فرزانه جناب آقای دکتر حسین صادقی سقدل سپاسگذاری نمایم که با صبر و حوصله بسیار مرا در مسیر تهیه این پایان نامه با راهنمایی­هایی بخردانه هدایت فرمودند.
از استاد مشاور جناب آقای دکتر کاظم یاوری به سبب بیان دیدگاه­ های سازنده تشکر و قدردانی می­نمایم.
هم­چنین از برادرانم که همواره مشوق و یاریگرم بوده ­اند تشکر می­نمایم.
چکیده
تحریم­های اقتصادی، ابزاری جهت نیل به اهداف و مقاصد سیاسی است. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در زمستان ۱۹۷۹، ایالات متحده امریکا تا کنون بارها از این ابزار علیه کشور ایران استفاده نموده است که از مهم­ترین اثرات اقتصادی این تحریم­ها اعمال مجازات برای شرکت­هایی است که در توسعه میادین نفتی ایران شرکت نمایند. هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی وضعیت سه بازیکن ایران، امریکا و شرکت­های نفتی با بهره گرفتن از نظریه بازی­ها می باشد. بازی بین این سه بازیکن در هر دو حالت ایستا و پویا مورد بررسی قرار می­گیرد. علاوه بر این، بازی بین ایران و امریکا در حالت ایستا به لحاظ کمی تجزیه و تحلیل می­گردد و نتایج حاصل از این قسمت با شواهد در دسترس از رفتار بازیکنان ایران و امریکا در سالهای گذشته مقایسه می­گردد. برای هر کدام از بازیکنان دو استراتژی تعریف می­ شود، که استراتژی­ های ایران به صورت واگذاری توسعه میادین نفتی به شرکت­های بین ­المللی و شرکت­های داخلی تعریف شده است. هم چنین استراتژی­ های امریکا به صورت اعمال فشار بیشتر و اعمال فشار کمتر علیه دولت ایران می­باشد. شرکت­های بین ­المللی نیز باید بین دو استراتژی مشارکت کمتر و مشارکت بیشتر در توسعه میادین نفتی ایران، یکی را انتخاب کنند. در تعادل نش به دست آمده از بازی ایستا، ایران استراتژی واگذاری به شرکت های داخلی، امریکا استراتژی اعمال فشار بیشتر و شرکت­های بین ­المللی نیز استراتژی مشارکت بیشتر را انتخاب می­ کنند. که این شرایط منجر به برداشتی در سطح پایین از میادین نفتی ایران خواهد شد. تعادل به دست آمده در بازی پویا که به تعادل SPE معروف است، تعادلی در سطح برداشت بالاتر خواهد بود.
کلید واژه: تحریم­ها، نظریه بازی­ها، تعادل نش، تعادل SPE
فهرست مطالب
عنوان صفحه فهرست علایم و نشانه­ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………… د
فهرست جدول­ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. و
فهرست شکل­ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ز
فهرست نمودارها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ح
فصل اول: مقدمه و کلیات طرح تحقیق
۱-۱ مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۲
۲-۱ اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۶
۳-۱ سوالات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۶
۴-۱ فرضیه ­ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۷
۵-۱ ضرورت انجام تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۷
۶-۱ روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۷
۷-۱ جنبه جدیدبودن و نوآوری ……………………………………………………………………………………………………………………….. ۷
فصل دوم: بخش انرژی در روابط ایران، امریکا و شرکت­های نفتی بین ­المللی
۱-۲ مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۹
۲-۲ الزامات توسعه تکنولوژی در صنعت نفت ………………………………………………………………………………………………….. ۹
۲-۳ سطوح قابلیت ­های تکنولوژیکی …………………………………………………………………………………………………………………. ۱۱
۲-۴ چشم انداز توسعه تکنولوژی در صنایع بالادستی نفت و گاز …………………………………………………………………… ۱۴
۲-۵ بازیگران تکنولوژی در عرصه بالادستی ……………………………………………………………………………………………………… ۱۵
۲-۶ تکنولوژی و بازار نفت و گاز …………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۷
۲-۷ نقش نفت در اقتصاد ایران …………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۸
۲-۸ انواع قراردادهای بخش نفت و گاز …………………………………………………………………………………………………………….. ۱۸
۲-۸-۱ قراردادهای امتیازی …………………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۹
۲-۸-۲ قراردادهای مشارکت در تولید …………………………………………………………………………………………………………… ۱۹
۲-۸-۳ قراردادهای مشارکت در سرمایه ­گذاری ……………………………………………………………………………………………… ۲۰
۲-۸-۴ قراردادهای خدماتی ……………………………………………………………………………………………………………………………. ۲۱