بالاترین میزان فقر در استان­های بوشهر و اردبیل در سال ۱۳۹۰ به ترتیب مربوط به بعد درآمد، آموزش و مسکن است.
بالاترین میزان فقر در استان قم در سال ۱۳۸۸ به ترتیب مربوط به بعد درآمد، آموزش و مسکن است و در سال ۱۳۹۰ بالاترین میزان فقر در این استان و استان خوزستان مربوط به بعد درآمدی است و پس‌ازآن، فقر آموزش و فقر مسکن به یک‌میزان و در یک رتبه قرار دارند.
بنابراین مشاهده می­ شود که فقر درآمدی در ایران در همه استان­ها، عامل اول در فقر چندبعدی محسوب می­ شود؛ عامل دوم در برخی استان­ها، فقر آموزشی و در برخی استان­ها، فقر مسکن است. بر این اساس، برای تمامی استان­ها، باید برنامه فقرزدایی درآمدی در صدر برنامه‌ریزی‌ها قرار گیرد.

۵-۲-۲٫ نتایج فقر روستایی
فقیرترین منطقه روستایی ایران در سال­های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۰ ازلحاظ فقر چندبعدی استان سیستان و بلوچستان است بنابراین توجه بیش‌ازپیش مسئولان برای کاهش فقر در این استان، به‌ خصوص در بعد مسکن را می­طلبد.
با مقایسه نرخ فقر چندبعدی و نرخ فقر درآمدی که رویکرد رایج جهت اندازه‌گیری فقر در ایران است، می­توان ملاحظه کرد که رتبه‌بندی مناطق روستایی ایران بر اساس فقر درآمدی و فقر چندبعدی با یکدیگر تفاوت دارند و بنابراین به نظر می­رسد که سیاست­های کاهش فقر چندبعدی باید متفاوت از سیاست­های کاهش فقر درآمدی باشد. بر اساس یافته­های این پژوهش، در بین سه بعد مذکور (درآمد، آموزش، مسکن)، بالاترین میزان فقر در تمامی مناطق روستایی استان­های ایران به‌جز سیستان و بلوچستان، مربوط به فقر درآمدی است و بیانگر درصد بالای افراد زیرخط فقر درآمدی است که وضعیت نامطلوب اقتصادی کشورمان را یادآور می­ شود.
بالاترین میزان فقر در استان­های خوزستان، تهران، کرمان در سال­های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۰ به ترتیب مربوط به بعد درآمد، مسکن و آموزش است.
بالاترین میزان فقر در استان­های هرمزگان، کردستان، گلستان، آذربایجان شرقی، بوشهر، همدان و گیلان در سال ۱۳۸۸ به ترتیب مربوط به بعد درآمد، مسکن و آموزش است.
بالاترین میزان فقر در استان­های زنجان، لرستان، ایلام، خراسان شمالی، قزوین، کرمانشاه، آذربایجان غربی، چهارمحال بختیاری، فارس، اردبیل، قم، کهکیلویه و بویراحمد، اصفهان، خراسان رضوی، مرکزی، خراسان جنوبی، یزد، سمنان و مازندران در سال­های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۰ به ترتیب مربوط به بعد درآمد، آموزش و مسکن است.
بالاترین میزان فقر در استان­های هرمزگان، کردستان، گلستان، آذربایجان شرقی، گیلان، بوشهر و همدان در سال ۱۳۹۰ به ترتیب مربوط به بعد درآمد، آموزش و مسکن است.
بالاترین میزان فقر در استان سیستان و بلوچستان در سال ۱۳۸۸ به ترتیب مربوط به بعد مسکن، آموزش و درآمد است و در سال ۱۳۹۰ بالاترین میزان فقر به ترتیب مربوط به بعد مسکن، درآمد و آموزش است.
بنابراین مشاهده می­ شود که فقر درآمدی در ایران در همه استان­ها به‌جز سیستان و بلوچستان، عامل اول در فقر چندبعدی محسوب می­ شود؛ عامل دوم در برخی استان­ها، فقر آموزشی و در برخی استان­ها، فقر مسکن است. بر این اساس، برای تمامی استان­ها به‌جز سیستان و بلوچستان، باید برنامه فقرزدایی درآمدی در صدر برنامه‌ریزی‌ها قرار گیرد؛ و مسئولین در استان سیستان و بلوچستان ابتدا به فقرزدایی در بخش مسکن بپردازند.
۵-۳٫ پیشنهادات اجرایی
۵-۳-۱٫ پیشنهادات اجرایی برای مناطق شهری
با توجه به این پژوهش، پیشنهادات اجرایی زیر، برای کاهش فقر­چند بعدی مناطق شهری ایران، مطرح می­گردد:
- تأمین حداقل معیشت گروه ­های کم‌درآمد و آسیب‌پذیر جامعه برای تمامی استان­ها
-اتخاذ سیاست­های مناسب در وهله اول برای بهبود وضعیت اقتصادی مردم و کاهش جمعیت زیرخط فقر درآمدی، به عبارتی اتخاذ سیاست­های مناسب برای کاهش فقر درآمدی که متأسفانه بالاترین میزان فقر در استان­های ایران را به خود اختصاص می­دهد.
- ایجاد فرصت­های برابر برای کسب آموزش و مهارت برای تمامی انسان­ها جهت کاهش فقر آموزشی در تمامی استان­ها به‌ خصوص استان­های زنجان، لرستان، ایلام، خراسان شمالی، کرمانشاه، آذربایجان غربی، گلستان، آذربایجان شرقی، چهارمحال بختیاری، همدان، فارس، کهکیلویه و بویراحمد، اصفهان، خراسان رضوی، مرکزی، خراسان جنوبی، یزد، سمنان و مازندران که در مقایسه با سایر استان­ها، از فقر آموزشی بالاتری، رنج می­برند.
- تکمیل پروژه­ های مربوط به احداث واحدهای مسکونی زیر نظر دولت و همچنین اختصاص بودجه مناسب برای بهبود وضع مسکن و کاهش فقر مسکن به‌ خصوص در استان­های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کردستان، تهران، کرمان، قزوین و گیلان که در مقایسه با سایر استان­ها، از فقر مسکن بالاتری، رنج می­برند.
- توجه ویژه به کاهش فقر درآمدی استان تهران که دارای بالاترین میزان فقر درآمدی در سال ۹۰، در بین استان­ها است.
- توجه ویژه به کاهش فقر مسکن استان سیستان و بلوچستان که دارای بالاترین میزان فقر مسکن در سال­های ۸۸ و ۹۰، در بین استان­ها است.
- توجه ویژه به کاهش فقر آموزشی استان ایلام که دارای بالاترین میزان فقر آموزشی در سال ۹۰، در بین استان­ها است.
- توجه ویژه به کاهش فقر چندبعدی استان سیستان و بلوچستان که دارای بالاترین میزان فقر چندبعدی در سال ۹۰، در بین استان­ها است.
- شناسایی نوع فقر هرکدام از مناطق شهری ایران و اجرای برنامه ­های صحیح متناسب با نوع فقر، جهت کاهش آن
- اجرای طرح اندازه‌گیری فقر چندبعدی، به‌منظور اتخاذ سیاست­های مناسب توسط دولت به‌منظور افزایش رفاه اجتماعی
۵-۳-۲٫ پیشنهادات اجرایی برای مناطق روستایی
با توجه به این پژوهش، پیشنهادات اجرایی زیر، برای کاهش فقر­چند بعدی مناطق روستایی ایران، مطرح می­گردد:
- تأمین حداقل معیشت گروه ­های کم‌درآمد و آسیب‌پذیر جامعه برای تمامی استان­ها
-اتخاذ سیاست­های مناسب در وهله اول برای بهبود وضعیت اقتصادی مردم و کاهش جمعیت زیرخط فقر درآمدی، به عبارتی اتخاذ سیاست­های مناسب برای کاهش فقر درآمدی که متأسفانه بالاترین میزان فقر در استان­های ایران را به خود اختصاص می­دهد.
- ایجاد فرصت­های برابر برای کسب آموزش و مهارت برای تمامی انسان­ها جهت کاهش فقر آموزشی در تمامی استان­ها به‌ خصوص استان­های زنجان، لرستان، ایلام، خراسان شمالی، قزوین، کرمانشاه، آذربایجان غربی، چهارمحال بختیاری، فارس، اردبیل، قم، کهکیلویه و بویراحمد، اصفهان، خراسان رضوی، مرکزی، خراسان جنوبی، یزد، سمنان و مازندران که در مقایسه با سایر استان­ها، از فقر آموزشی بالاتری، رنج می­برند.
- تکمیل پروژه­ های مربوط به احداث واحدهای مسکونی زیر نظر دولت و همچنین اختصاص بودجه مناسب برای بهبود وضع مسکن و کاهش فقر مسکن به‌ خصوص در استان­های خوزستان، تهران، کرمان که در مقایسه با سایر استان­ها، از فقر مسکن بالاتری، رنج می­برند.
- توجه ویژه به کاهش فقر درآمدی استان بوشهر که دارای بالاترین میزان فقر درآمدی در سال­های ۸۸ و ۹۰، در بین استان­ها است.
- توجه ویژه به کاهش فقر مسکن استان سیستان و بلوچستان که دارای بالاترین میزان فقر مسکن در سال­های ۸۸ و ۹۰، در بین استان­ها است.
- توجه ویژه به کاهش فقر آموزشی استان سیستان و بلوچستان که دارای بالاترین میزان فقر آموزشی در سال ۹۰، در بین استان­ها است.
- توجه ویژه به کاهش فقر چندبعدی استان سیستان و بلوچستان که دارای بالاترین میزان فقر چندبعدی در سال­های ۸۸ و ۹۰، در بین استان­ها است.
- شناسایی نوع فقر هرکدام از مناطق شهری ایران و اجرای برنامه ­های صحیح متناسب با نوع فقر، جهت کاهش آن
- اجرای طرح اندازه‌گیری فقر چندبعدی، به‌منظور اتخاذ سیاست­های مناسب توسط دولت به‌منظور افزایش رفاه اجتماعی
۵-۴٫ یشنهادات تکمیلی
به دلیل عدم دسترسی به داده‌های مربوط به حمل­و­نقل، سلامت، تغذیه و … در این پژوهش فقر چندبعدی با بهره گرفتن از بعدهای درآمد، آموزش و مسکن برآورد گردید بنابراین پیشنهاد می­گردد، مطالعات آتی فقر­چند­بعدی را با ابعاد گسترده­تری برآورد­ نمایند.
ازآنجاکه اکثر مطالعات در ایران، تأثیر عوامل مختلف اقتصادی بر فقر درآمدی را بررسی کردند، بنابراین پیشنهاد می­گردد مطالعات آتی به بررسی تأثیر عوامل مختلف اقتصادی بر فقر­ چندبعدی بپردازند.
منابع و مأخذ

1. 1. احمدی‌نژاد، میترا (۱۳۸۹)، اندازه‌گیری فقر چندبعدی و نابرابری پناهندگان افغانی ساکن نقاط منتخب ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.

1. 1. ارضروم چیلر، نسرین (۱۳۸۴)، ابعاد گوناگون فقر در ایران، مجموعه پژوهش­های اقتصادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، (۲۷).

1. 1. براتی، محمد­علی (۱۳۹۰)، رویکرد نوین در محاسبه فقر، موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.

1. 1. بانک جهانی، (۱۳۸۱)، گزارش توسعه جهانی ۲۰۰۱-۲۰۰۰ مبارزه با فقر (ترجمه سازمان مدیریت و برنامه­ ریزی کشور و دیگران)، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه­ ریزی کشور، (۱).

1. 1. پیرایی، خسرو، شهسوار، محمدرضا (۱۳۸۸)، بررسی وضعیت فقر در مناطق شهری و روستایی استان فارس، پژوهشنامه اقتصادی، ۹، (۳).

1. 1. خداداد کاشی، فرهاد، باقری، فریده، حیدری، خلیل و خداداد کاشی، امید (۱۳۸۱)، اندازه ­گیری شاخص­ های فقر در ایران، گروه پژوهشی آمارهای اقتصادی.

1. 1. خداداد کاشی، فرهاد، حیدری، خلیل (۱۳۸۸)، اندازه‌گیری شاخص­ های فقر بر اساس عملکرد تغذیه­ای خانوارهای ایرانی، پژوهشنامه اقتصادی، ۹، (۳).

1. راغفر، حسین، ابراهیمی، زهرا (۱۳۸۶)، فقر در ایران طی سال‌های ۱۳۸۳-۱۳۶۸، فصلنامه رفاه اجتماعی، (۲۴).