دوم؛ «مجلس شورا»، از مهم ترین نهادهای موجود در ساختار تشکیلاتی داعش است و با وجود تغییرات زیادی که از زمان ابومصعب الزرقاوی در ۱۹۹۹ در این گروه ایجاد شد، همچنان باقی مانده است. وظیفه شورا تصمیم گیری های گروهی درباره فعالیت های داعش است و به خلیفه مشورت می دهد.
سوم؛ «شورای حل و فصل»، نام و ایده این شورا از فقه اسلامی گرفته شده و تعداد زیادی از اعضای داعش و چهره های سرشناس این گروه در مناطق تحت کنترل آن در این شورا که به شکل منطقه ای عمل می کند، حضور دارند. وظیفه شورای حل و فصل برطرف کردن مشکلات اجرایی، اختلافات داخلی و مشکلات ساکنان مناطق تحت تصرف داعش به شکل منطقه ای است.
چهارم؛ «هیأت شرعی»، این بخش وظیفه وضع قوانین و نیز صدور احکام را بر عهده دارد. این هیأت به صدور فتواهای دینی و احکام به اصطلاح اسلامی اقدام می کند که بریدن سر اسرا و آتش زدن خلبان اردنی از این دست فتواهاست.
پنجم؛ «کمیته رسانه ای»، این کمیته ابزار بسیار مهمی در معرفی و تبلیغ برای داعش است. شبکه گسترده ای از کارشناسان فضای مجازی و رسانه ای در این کمیته فعالند که امور مربوط به تبلیغات جنگ و جنگ روانی را به شکل حرفه ای پیش می برند.

ششمین و آخرین رکن خلافت داعش «شورای بیت المال» است که نقش خزانه داری و وزارت دارایی این گروه را بازی می کند. داعش که اکنون ثروتمندترین گروه شبه نظامی در جهان محسوب می شود، با بهره گرفتن از این نهاد مسائل مالی مناطق تحت کنترل خود و نیز پرداخت حقوق اعضایش را اداره می کند.
در کنار این شش بخش، هیأتی ۱۰ نفره که عمدتاً افسران ارتش سابق عراق هستند، بغدادی را احاطه کرده اند که مهم ترین تصمیم گیری ها و استراتژی های کلی داعش توسط این هیأت و با نظارت بغدادی اتخاذ می شود. (سرویس بین الملل خبرگزاری ایسنا، فروردین ۹۴).
۳-۲- وضعیت جنگ داخلی عراق در ارتباط با جنگجویان خارجی
آشفتگی اوضاع سیاسی و نظامی عراق، افزایش اختلافات طایفه ای و قومیتی در این کشور باعث تسریع روند تحرکات داعش و اشغال شهرهای بزرگ عراق از جمله موصل گردید که در ذیل به موضوع تصرف و اشغال شهرهای این کشور توسط این گروه از جنگجویان خارجی می پردازیم.
۳-۲-۱- روند تحرکات داعش در عراق
عجیب ترین و بزرگ ترین شگفتی عملیات نظامی گروه تروریستی داعش در تاریخ، در بیستم خرداد ۹۳ در عراق رخ داد و این گروه تروریستی توانست با حدود ۱۳۰۰ شبه نظامی ظرف چند ساعت، شهر موصل مرکز استان نینوا، با جمعیت نزدیک به دومیلیون نفر و ۳۰ هزار نیروی نظامی و امنیتی مستقر در اطراف این شهر را تصرف، نیم میلیون از ساکنان موصل را آواره و بسیاری از پادگان ها، مقرهای دولتی و نظامی عراق در استان نینوا را به کنترل خود درآورد.
متعاقباً یک روز پس از سقوط موصل، شهر تکریت زادگاه صدام و مرکز استان صلاح الدین را تصرف نمود و ظرف مدت دو ماه از تاریخ یادشده، توانست بخش های وسیعی از استان های نینوا، صلاح الدین، الانبار، کرکوک و دیالی را به کنترل خود درآورد و حتی به دروازه های بغداد برسد.
طبق گفته ها، اشغال موصل و تکریت با برخی هماهنگی ها میان رهبران داعش، مسئولان محلی، بعثی ها، فرماندهان نظامی ارتش عراق و طرف های خارجی و مشارکت شبه نظامیان دیگری محقق شد.
داعش در عملیات پیشروی های خود، کنسولگری ترکیه در موصل را نیز به همراه نزدیک به ۴۰ نفر پرسنل و نیروی نظامی ترک مستقر در آن را به تصرف درآورد که بعدها آنکارا توانست با دادن امتیازاتی به داعش این افراد را آزاد کند.
با شوکه شدن نیروهای دولتی و حتی سیاستمداران عراقی، داعش شهرهای دهلاویه و یثرب، پالایشگاه بیجی بزرگترین پالایشگاه نفت عراق، پایگاه اسپایکر، مهم ترین مقر ارتش عراق در شمال، سد موصل، سد حدیثه را به کنترل خود درآورد، این پیشروی ها در عراق همزمان با موفقیت های این گروه در سوریه نیز بود.
در ادامه پیشروی ها، داعش با گسترش قلمرو خود به سوی شمال غرب به مرز مناطق تحت کنترل پیشمرگ های کرد رسید، جبهه جدید جنگ گشایش و جنگ به پیشمرگ های کرد آغاز شد که این گروه با تصرف چند شهر در استان دیالی و سقوط شهر جلولا به ۴۰ کیلومتری مرزهای ایران رسید.
در چنین شرایطی آمریکا غیرمستقیم به جنگ با داعش وارد شد و با بمباران مواضع آنان، تلاش نمود تا مانع از سقوط اربیل مرکز اقلیم کردستان شود.
آشفتگی اوضاع سیاسی و نظامی عراق افزایش اختلافات طایفه ای و قومیتی در این کشور، عدم تشکیل پارلمان جدید عراق، و به تعویق افتادن کار تعیین نخست وزیر جدید عراق موجب گردید، برخی چهره های مذهبی سنی عراق و مسئولان عشایر این کشور حمایت خود را از داعش اعلام، و از جوانان سنی خواستند تا از ارتش خارج و به خانه های خود بازگردند. در همین هنگام، رهبر داعش با صدور دستور آزادی زندانیان مجرم سابقه دار و پیوستن آنها به داعش، توان نظامی و روحی نیروهای خود را افزایش داد، و در ادامه گذرگاه قائم در مرز عراق و سوریه، و در جبهه کرکوک، شهرهای طوزخرماتو و آمرلی نیز به تصرف این گروه تروریستی درآمد.
در اواخر تیرماه ۹۳، داعش با برگزاری یک رژه نظامی در شهر رقه سوریه، جهان را در شوک عملیات خود در عراق فرو برد و با غنایمی که از ارتش عراق به چنگ آورده بود، نشان داد که چه خسارت جبران ناپذیری به نیروهای نظامی این کشور وارد کرده است.
۳-۲-۲- اولین اقدام نظامی آمریکا علیه داعش
تصرف سد موصل و رسیدن داعش به ۱۵ کیلومتری اربیل باعث شد که آمریکا در ۱۷ مرداد ۹۳ دو فروند جنگنده خود را راهی شمال عراق کند تا مواضع داعش را در این منطقه هدف بگیرد. این دو جنگنده از ناو هواپیمابر آمریکا در خلیج فارس به پرواز درآمدند و در همان شب بار دیگر مواضع داعش توسط جنگنده های آمریکا مورد هدف قرار گرفت. با ورود آمریکا به نبرد داعش و نیز کمک های کارآمد و به موقعی که ایران برای اقلیم کردستان عراق فرستاد، پیشمرگه ها توانستند آرام آرام ساختار نیروهای نظامی خود را بازسازی و از پیشرفت بیش تر داعش جلوگیری نمایند.
۳-۲-۳- تشکیل ائتلاف بین المللی علیه داعش
در عرصه بین الملل نیز جهان نیز که با پیشروی های بی وفقه داعش غافلگیر شده بود تلاش های خود را برای یافتن راهکاری جهت رویارویی با این گروه تشدید نمود و در ۲۴ شهریور ۱۳۹۳ ائتلافی متشکل از ۴۰ کشور جهان از جمله چندین کشور عربی و اسلامی برای رویارویی با داعش شکل گرفت، این ائتلاف بعدها به ۶۰ کشور گسترش یافت و عملیات نظامی ائتلاف علیه داعش آغاز گردید.
۳-۳- داعش و نقض حقوق بشر در عراق
گروه داعش یکی از بدنام ترین گروه های شبه نظامی در تاریخ محسوب می شود که با تکنیک ها و روش های هدفمند و حساب شده اقدام به پیاده کردن نقشه های ضد انسانی خود می کند.
این گروه، با بهره گرفتن از تکنیک های هنری و فیلم سازی، بسیاری از فعالیت های ضد انسانی خود را به تصویر می کشد و با انتشار آنها تلاش دارد به اهداف تبلیغاتی و جنگ روانی خود دست یابد.
هم زمان با تشدید عملیات نظامی داعش در عراق، این گروه بر شدت قساوت اقدامات مغایر با حقوق بشر خود نیز افزوده است. از زمان مطرح شدن داعش به عنوان یک تشکل قدرتمند مالک سرزمین در عراق و سوریه، این گروه به انواع اعدام های خشن از جمله بریدن سر، پرتاب کردن از بلندی، تیرباران دسته جمعی، اعدام و مصلوب کردن و قطع اعضای بدن مبادرت ورزیده است که این شیوه در سال ۹۳ شدت بیشتری گرفت؛ در این سال بود که سربریدن های دسته جمعی داعش به تصویر کشیده شد و نوع جدیدی از اعدام که همان زنده سوزی بود، در قاموس این گروه گنجانده شد که همگی آنها از مصادیق بارز نقض حقوق بشر محسوب می شود.
یکی از سیاه ترین پرونده های حقوق بشری داعش، تراژدی اسپایکر بود که در خرداد ماه ۹۳ اتفاق افتاد. این گروه تروریستی با اسارت گرفتن نزدیک به سه هزار نیروی نظامی در استان صلاح الدین و نینوا که بعدها ۱۷۰۰ تن از دانشجویان شیعه دانشکده هوایی عراق را یکجا اعدام نمود.
در مهر ماه ۹۳ ، داعش به حمله شیمیایی با بهره گرفتن از گاز کلر در ضلوعیه و شمال عراق و سپس علیه عشایر بنی سعد در جنوب استان صلاح الدین دست زد. این حمله ها منجر به خفگی و مسمومیت ده ها تن شد.
۳-۳-۱- بازگشت بربریت و بردگی جنسی^[۵۱] زنان ایزدی
پس از تراژدی اسپایکر، دومین جنایت داعش، در ۱۲ مرداد سال ۹۳ رقم خورد. در این تاریخ، نیروهای داعش به سمت دو شهرستان زمار و سنجار که بیشتر ساکنان آن را ایزدی ها و اقلیت های مذهبی عراق از جمله، مسیحیان و علویان تشکیل می دادند حرکت کرده و نزدیک به پنج هزار تن از مردان ایزدی این منطقه را به صرف باورهای اعتقادی آنها اعدام کرد و نزدیک به هفت هزار زن و دختر ایزدی را به عنوان برده جنسی به کار گرفت و برده داری به سبک قدیم را باردیگر در سبز فایل به نمایش گذاشت. این اقدام به شدت از سوی مجامع بین المللی محکوم شد. متعاقباً این گروه در نشریه خود اعلام کرد زنان و کودکان ایزدی که به دست این گروه افتادند میان اعضایی که در عملیات سنجارحضور داشتند تقسیم شدند و آن ها نیز پس از مدتی این دختران را در بازارهای سوریه به فروش گذاشتند.
۳-۳-۲- قتل عام و نقض حقوق کودکان
بنا به گزارش دیده بان حقوق بشر^[۵۲] داعش در درگیریهای نظامی خود از کودکان و نوجوانان نیز در سطح وسیع استفاده کرده. این گزارش بر پایه اطلاعات داده شده توسط ۲۵ نهاد حقوق بشری تنظیم شده است که این اقدام را نقض آشکار حقوق کودکان به حساب آورده اند.
نیروهای داعش در عملیات خود در مناطقی که ساکنان آن را از اقلیت های مذهبی و قومی تشکیل می دهند به راحتی دست به قتل عام می زند و فرقی میان پیر و جوان قائل نیست. در مواردی از این نوع عملیات می توان به حمله داعش به چند روستای ترکمن نشین عراق اشاره کرده که ۵۵ تن از ساکنان این روستا قتل عام شدند.
۳-۴- جنایت داعش علیه تاریخ و تمدن بشری
داعش جنایات بی شماری را علیه تاریخ و تمدن بشری و به خصوص در حق مردم عراق مرتکب شده که این قبیل اقدامات با عکس العمل های جامعه جهانی روبرو گردیده. سازمان جهانی یونسکو وابسته به سازمان ملل متحد برگزاری جلسه فوق العاده شورای امنیت را خواستار گردیده است. اهم جنایات داعش علیه تاریخ و تمدن بشری در عراق که به شرح ذیل است، مورد بررسی قرار می گیرد.
۳-۴-۱- تخریب بناهای تاریخی
گروه داعش با تخریب آثار باستانی و بناهای مذهبی و دینی جنایتی دیگر در دفتر خود به ثبت رساند. این گروه اماکن مقدس به ویژه مساجد و آرامگاههای مقدس در نزد شیعیان را در موصل و دیگر مناطق تخریب کرد، ده ها آرامگاه مقدس در نزد اعراب سنی و صوفی نیز توسط بولدزرهای داعش با خاک یکسان شد. در ادامه شش مسجد شیعی به وسیله انفجار تخریب گردید.
۳-۴-۲- کتاب سوزی در موصل
نیروهای داعش در اواخر سال ۹۳ ده ها هزار جلد کتاب را از کتابخانه مرکزی موصل و کتابخانه های استان الانبار خارج کردند و به جز متون اسلامی، کتاب های دیگر درباره فلسفه ، فرهنگ، علوم و موضوعات دیگر و حتی کتاب های کودکان به آتش کشیده شد . بسیاری از این کتاب ها نسخه های خطی و تاریخی بود که از جمله آن آرشیو روزنامه های عراقی بود که تاریخ انتشار آنها به حدود یک قرن پیش برمی گشت و نیز ده ها نقشه و کتاب که از دوران عثمانی وجود داشت.
۳-۴-۳- ویران کردن آثار تاریخی موزه موصل
اعضای داعش در ۷ اسفند ۹۳ جنایت دیگری را رقم زدند، آن هم نه تنها در حق مردم عراق بلکه علیه تمام بشریت. در این روز گروه داعش تصاویر جدیدی را منتشر کرد که در آن اعضای این گروه، آثار باستانی موزه موصل را که قدمت برخی از آنها به ۸۰۰ سال پیش از میلاد برمی گشت، تخریب کردند. این اقدام با واکنش جهانی مواجه شده و یونسکو برگزاری نشست فوق العاده شورای امنیت را خواستار شده است. باستان شناسان موزه موصل را از مهم ترین موزه های جهان می دانند که هزاران اثر ارزشمند را در خود جای داده بود.
۳-۴-۴- ویران کردن شهرهای باستانی، الحضر، نمرود، هترا
شهر الحضر در شمال عراق و در استان نینوا واقع و تاریخ بنای آن به بیش از ۲۰۰۰ سال پیش باز می گردد. این شهر، در منطقه ای کاملاً‌حفاظت شده قرار داشت و یکی از چهار آثار باستانی عراق بود که درلیست میراث جهانی سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی سازمان ملل متحد یونسکو ثبت شده است.
داعش در ۱۵ اسفند ۹۳ جنایت دیگری علیه تاریخ و تمدن بشری انجام داد. آثار باستانی شهر تاریخی نمرود متعلق به امپراطوری آشور در شمال عراق را تخریب کرد.
باستان شناسان و کارشناسان میراث فرهنگی، این اقدام را فاجعه خوانده و آن را با منفجر کردن تندیس های بودا توسط گروه طالبان در استان بامیان افغانستان قابل مقایسه دانستند. یونسکو تخریب این شهر را جنایت جنگی خواند.
داعش در ۱۶ اسفند ۹۳ نیز به شهر باستانی هترا متعلق به دوران اشکانیان یورش برد و بخش های زیادی از آن را ویران کرد. ویران کردن آثار باستانی عراق آخرین جنایت داعش نبود و پس از آن نیز ده ها مورد اعدام، بریدن سر، حملات انتحاری و گلوله باران مناطق مسکونی از سوی داعش در عراق انجام شد و این روند نیز در حال حاضر ادامه دارد. (قابل رویت در خبرگزاری ایسنا، ۴ فروردین ۹۴)
۳-۵- علل داخلی و خارجی جنگ داخلی و بحران اخیر عراق