• • نوریان محمد

در پژوهشی با نام تحلیل محتوای کتابهای فارسی سال اول دبستان در ایران اشاره دارد کتاب درسی مهمترین و پرکاربردترین رسانه آموزشی در کشور ایران است. این رسانه با اهمیت در بردارنده بخشهای نوشتاری، تصویرها و تمرینهایی است که در راستای تحقق هدفهای کتاب انتخاب و سازماندهی میشوند. از سوی دیگر آموزش خواندن و نوشتن به عنوان کلید ورود به نظام آموزش رسمی کشور، اهمیت کتابهای درسی «بخوانیم و بنویسیم» را برای پایه اول ابتدایی دو چندان کرده است. پژوهش توصیفی حاضر درصدد بررسی چگونگی ارتباط متون نوشتاری، تصویرها و تمرینها با هدفهای کتابهای درسی «بخوانیم و بنویسیم» پایه اول بوده و با روش های متداول در آمار توصیفی با بهره گرفتن از روش تحلیل محتوا، متون نوشتاری درسها، تصویرها و تمرینهای کتابهای مذکور بر اساس هدفهای جزئی، مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده مبین آن بودهاند که ۲۵٫۷% از هدفهای جزئی بدون متن نوشتاری و ۴۳٫۱% از هدفهای جزئی بدون تصویر، ۱۴٫۷% از هدفهای جزئی بدون تمریناند. بنابراین نیمی از هدفهای جزئی برنامه با الگوی نظری تحقق هدفهای یادگیری خواندن و نوشتن مطابقت ندارد که میتواند امر آموزش را با مشکل مواجه سازد.

• • کیوان غلامرضا

این تحقیق با عنوان تحلیل محتوای کتابهای فارسی پایه های سوم، چهارم و پنجم دبستان بر اسا طبقهبندی بلوم و همکاران در سطوح حیطه شناختی و روش ویلیام رومی در سال تحصیلی ۱۳۸۰ – ۱۳۷۹، به دنبال رسیدن به پاسخ سئوالات زیر میباشد:

1. 1. توزیع هدفهای رفتاری کتابهای فارسی پایه های سوم، چهارم و پنجم دبستان در سطوح حیطه شناختی بلوم و همکاران چگونه است؟

1. 1. فراوانی و درصد هدفهای رفتاری دروس نثر کتابهای فارسی پایه های سوم، چهارم و پنجم دبستان در هر یک از سطوح حیطه شناختی، چگونه است؟

1. 1. فراوانی و درصد هدفهای رفتاری دروس نظم کتابهای فارسی پایه های سوم، چهارم و پنجم دبستان در هر یک از سطوح حیطه شناختی چگونه است؟

1. 1. تا چه میزان در ارائه متن دروس نثر کتابهای فارسی پایه های سوم، چهارم و پنجم دبستان، از روش فعال بنا به تعریف ویلیام رومی استفاده شده است؟

1. 1. تا چه میزان در ارائه پرسشهای دروس نثر کتابهای فارسی پایه های سوم، چهارم و پنجم دبستان، از روش فعال بنا به تعریف ویلیام رومی استفاده شده است؟

1. 1. تا چه میزان در ارائه متن دروس نظم کتابهای فارسی پایه های سوم، چهارم و پنجم از روش فعال بنا به تعریف ویلیام رومی استفاده شده است؟

1. 1. تا چه میزان در ارائه پرسشهای دروس نظم کتابهای فارسی پایه های سوم، چهارم و پنجم دبستان، از روش فعال بنا به تعریف ویلیام رومی استفاده شده است؟

روش این تحقیق توصیفی است، زیرا به توصیف محتوای کتابهای مورد نظر میپردازد و محتوای کتابها را آنطور که هستند، بیان میکند جامعه آماری و حجم نمونه تحقیق را کتابهای فارسی پایه های سوم، چهارم و پنجم تشکیل میدهند. همانطور که از عنوان تحقیق بر میآید، از دو شیوه برای تحلیل محتوی کتابها استفاده شده است.
الف: روش بلوم و همکارانش در تعیین سطوح حیطه شناختی هدفهای رفتاری: در این روش ابتدا هدفهای رفتاری کتابهای مورد نظر، استخراج گردیده است، سپس با قرار دادن آن در جدول هدف – محتوا، سطوح خاص هر کدام از هدفها با علامت ضربدر مشخص شده است. در نهایت فراوانی و درصد فراوانی هدفهای رفتاری هر کدام از کتابها به تفکیک دروس نثر و دروس نظم، نشان داده شده است. در این بخش، تحقیق به این نتیجه رسیده است که هدفهای رفتاری دروس نثر کتابهای مورد مطالعه، تنها در سطوح دانش، درک و فهم، کاربرد و ارزشیابی، قرار دارند. هدفهای رفتاری دروس نظم کتابهای فارسی سوم، چهارم و پنجم نیز تنها دو سطوح دانش و فهمیدن را در بر میگیرند. ب: روش ویلیام رومی در تعیین میزان ارائه فعال محتوای کتابهای درسی: در این شیوه بنا به پیشنهاد ویلیام رومی، هر کدام از جملات متن دروس و همچنین تک تک پرسشهای هر درس، در یک مقاله گنجانده شده است. مقولات بدست آمده به دو دسته مقولات فعال و مقولات غیر فعال تقسیم شدهاند. برای بدست آوردن ضریب درگیری دانشآموز با محتوا (متن و پرسشهای) کتابها از فرمول پیشنهادی ویلیام رومی استفاده شده است. اگر ضریب درگیری دانشآموز با محتوا بین ۰/۴ و ۱/۵ بزرگتر باشد، نشان دهنده این است که محتوا به صورت غیر فعال ارائه شده است. در این بخش نیز میزان ارائه فعال محتوای کتابها به تفکیک دروس نثر و دروس نظم انجام شده است. با توجه به آنچه گفته شد، تحقیق به این نتیجه رسیده است که متن دروس نثر هر سه کتاب فارسی، به شکل غیر فعال ارائه گردیده است. پرسشهای دروس نثر کتاب فارسی سوم دبستان بصورت فعال ارائه شدهاند اما در کتابهای فارسی چهارم و پنجم ارائه پرسشهای دروس نثر، به شکل غیر فعال است. تحقیق نشان میدهد که متن دروس نظم کتابهای فارسی سوم، چهارم و پنجم دبستان بصورت غیر فعال ارائه شده است همچنین نتایج تحقیق بیانگر آن است که پرسشهای دروس نظم کتابهای فارسی سوم و پنجم دبستان بصورت فعال و پرسشهای دروس نظم کتاب فارسی چهارم به شکل غیر فعال ارائه گردیدهاند.

• • قادری، مصطفی

در پژوهشی با نام بررسی تطبیقی کتابهای درسی و راهنمای معلم علوم دوره ابتدائی ایران و آمریکا بر اساس طبقهبندی حیطه شناختی بلوم، بعد اعمال فکری در ساختار هوشی گیلفورد و طبقهبندی هدفهای آموزشی مریل نشان داد که مطالعات تطبیقی در زمینه برنامههای درسی، دانش ما را در زمینه اینکه چه چیزی را به دانشآموزان آموزش دهیم گسترش داده و همچنین سبب توسعه دانش نظری و عملی در حوزه مطالعات برنامه درسی میشود. آگاهی از دست آوردهای علمی در زمینه های ژنتیک، علوم کامپیوتر و علوم ارتباطات و هوافضا و … در سایر کشورها و انعکاس آن در برنامههای درسی علوم از یک سو و اطلاع از دست آوردها و بصیرت نو در برنامههای درسی علوم که حاصل پژوهشهای تربیتی است از سوی دیگر، رسالت بررسیهای تطبیقی را بیش از پیش معلوم میدارد. در پژوهش حاضر نیز مطالعه تطبیقی برنامههای درسی علوم دوره ابتدائی ایران و آمریکا به منظورمقایسه اهداف درسی، پرسشها و تکالیف درسی و محتوای توصیفی برنامههای درسی علوم صورت پذیرفته است. اهداف ویژه تحقیق به صورت زیر معرفی میشوند: ۱- بررسی اهداف درسی مندرج در کتابهای راهنمای معلم علوم دوره ابتدائی ایران و آمریکا به لحاظ توجه به سطوح مختلف طبقات حیطه شناختی بلوم. ۲- بررسی پرسشها و تکالیف درسی کتابهای علوم دوره ابتدائی ایران و آمریکا در انطباق با بعد عملیات در ساختار هوش گیلفورد. ۳- بررسی محتوای توصیفی کتابهای علوم دوره ابتدایی ایران و آمریکا در انطباق با طبقهبندی هدفهای آموزشی مریل. در راستای اهداف فوق سئولات ویژه تحقیق به صورت ذیل تدوین شده است: ۱- اهداف درسی کتابهای راهنمای معلم علوم دوره ابتدائی ایران و آمریکا در طبقهبندی حیطه شناختی بلوم روی کدام سطوح بیشتر تمرکز دارند؟ ۲- پرسشها و تکالیف درسی کتابهای علوم دوره ابتدائی ایران و آمریکا در طبقهبندی بعد عملیات در ساختار هوشی گیلفورد بر چه سطحی تمرکز دارند؟ ۳- محتوای توصیفی کتابهای علوم دوره ابتدائی ایران و آمریکا به ایجاد توسعه چه نوع دانشی توجه دارند؟ ۴- محتوای توصیفی کتابهای علوم دوره ابتدائی ایران و آمریکا به ایجاد و توسعه چه نوع موضوعی در طبقهبندی هدفل-های آموزشی مریل توجه دارند؟ ۵- نوع عملکرد مورد انتظار در کتابهای علوم تجربی دوره ابتدائی ایران و آمریکا (بر اساس طبقهبندی هدفهای آموزشی مریل) چیست؟ کتابهای درسی علوم دوره ابتدائی ایران و کتابهای درسی علوم دوره ابتدائی “علم در هر زمان”^[۵۱] و همچنین کتابهای راهنمای معلم علوم مربوط به هر یک از این مجموعه کتابها، محتوای مورد بررسی در این تحقیق بوده است. نوع پژوهش “مطالعه توصیفی”^[۵۲] و روش انجام پژوهش “تحلیل محتوا”^[۵۳] بر اساس مراحل تحلیل ه.س. بولا بوده است. شاخصهای مورد استفاده برای تحلیل محتوا نیز طبقهبندی حیطه شناختی بلوم، بعد از عملیات در ساختار هوشی گیلفورد و طبقهبندی هدفهای آموزشی مریل انتخاب گردیده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده به عمل آمد. یافته تحقیق عبارتند از : ۱- اهداف درسی مندرج در کتابهای راهنمای معلم دوره ابتدایی ایران بیشتر روی سطوح “دانش” “فهمیدن” “کار بستن” متمرکز شدهاند، در حالیکه اهداف درسی مندرج در کتابهای راهنمای معلم علوم دوره ابتدایی آمریکا روی سطوح “دانش"، “فهمیدن” و “ترکیب” تمرکز یافتهاند. ۲- پرسشها و تکالیف درسی کتابهای علوم دوره ابتدایی ایران بیشتر به پرورش سطح “تفکر همگرا"، توجه دارند. در حالیکه کتابهای علوم دوره ابتدایی آمریکا بیشتر به روش “تفکر همگرا” و “واگرا” تاکید دارند، بعلاوه توزیع پرسشها و تکالیف درسی کتابهای آمریکا متوازنتر است. یعنی تا حدود زیادی به سطوح “حافظه شناختی ” و “تفکر ارزشیاب” نیز توجه شده است. ۳- در هر دو مجموع کتابهای علوم دوره ابتدایی ایران و آمریکا قسمت عمده دانش ارائه شده در محتوای توصیفی، نظری است. ۴- محتوای توصیفی در کتابهای علوم دوره ابتدایی ایران بیشتر به ارائه “مفاهیم” میپردازند. در حالیکه کتابهای علوم دوره ابتدایی آمریکا بیشتر به ارائه “حقایق” “مفاهیم” میپردازند و در آنها به ارائه “روش کار” نیز توجه کافی شده است. لازم به ذکر است که هر دو مجموع کتابهای علوم ایران و آمریکا “قوانین علمی” کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند. ۵- در محتوای توصیفی کتابهای علوم دوره ابتدایی ایران و آمریکا “عملکرد مورد انتظار” بیشتر عملکرد “یادآوری” و “کاربرد” است و به عملکرد “کشف و ابداع” کمتر توجه شده است. به طور کلی مشخص گردید که تفاوتهای اساسی کتابهای علوم دوره ابتدایی ایران و آمریکا در نوع پرسشها و تکالیف درسی است. یعنی نوع فعالیتهای علمی در کتابهای درسی علوم دوره ابتدایی آمریکا بسیار بیشتر و متنوعتر از کتابهای درسی ایران است بنابراین ضرورت دارد که برنامهریزان درسی به فعالیتهای علمی که توسط خود دانشآموزان صورت میگیرد اهمیت بیشتری بدهند و بین فرآیندهای علمی هماهنگی و ارتباط بیشتری ایجاد نمایند. همچنین انتظار میرود که در محتوای یک کتاب “حقایق"، “مفاهیم” ، “روش کار” و “قوانین” به صورت متوازن مورد توجه باشد، در حالیکه در کتابهای علوم دوره ابتدایی ایران بیش از نصف “محتوای توصیفی” کتاب درسی را، “مفاهیم” تشکیل میدهد از این رو محتوای توصیفی کتابهای درسی باید هر چه بیشتر در جهت توزیعی متوازنتر سازماندهی شوند. علاوه بر کتابهای درسی علوم دوره ابتدایی ایران باید به سمت و فعالیتهای مداری، سو ق داده شوند و رویکرد حل مسئله در فعالیتهای یاددهی، یادگیری اعمال شوند. در کتابهای راهنمای معلم ایران “روش حل مسئله” بسیار مورد تأکید قرار گرفته و انتظار برنامه ریزان درسی ایران این است که معلمان و دانشآموزان رویکرد مذکور بهره گیرند، اما سازماندهی کتابهای درسی علوم دوره ابتدایی ایران در جهت “روش حل مسئله” طراحی نشده است. از این رو پیشنهاد میشود که برنامه ریزان درسی ساختار کتابهای درسی را به نحو کاملتری بر مبنای “روش حل مسئله” تنظیم کنند.

• • شکوهی، راحله

در پژوهشی با نام تحلیل محتوای فارسی جدید دوم دبستان بر مبنای طبقهبندی اهداف آموزشی در حیطه شناختی (بلوم و همکاران) / راحله شکوهی ؛ استاد مشاور: علیرضا محمودنیا به نتایج زیر دست یافت:

1. 1. مطالب و محتوای کتاب فارسی جدید دوم دبستان به گونهای تدوین شده است که تأکید اصلی به هدفهای سطح دانش و فهمیدن است به طوری که ۶۲% اهداف سطح دانش و ۵۲% به سطح فهمیدن اختصاص دارد.

1. 1. به سطح کار بستن فقط ۱۴% توجه شده و این درحالی است که باید بر کاربرد یافتهها بیشتر تأکید شود.

1. 1. هیچکدام از مباحث فارسی جدید دوم دبستان به سطح تحلیل نپرداخته است.

1. 1. سطح تأکید و ارزشیابی بعد از سطوح دانش، فهمیدن و کاربرد هر یک ۸/۰ % توجه را به خود اختصاص دادهاند.

• • مرادی، منیره

در پژوهشی با نام تحلیل سئوالات آخر فصل کتب علوم دوره ابتدایی بر اساس حیطه شناختی بلوم و مناسب بودن سئوالات از دیدگاه معلمان استان آذربایجان غربی و تحلیل سئوالات درون متن با توجه به روش لوری و لئونارد/ منیره مرادی؛ به راهنمایی: اسکندر فتحی آذر، به منظور بررسی وضعیت کیفی سئوالات کتاب درسی علوم دوره ابتدایی، سئولات پنج کتاب مقطع ابتدایی، از دو جنبه یعنی روش های تحلیل سئوالات بلوم، لوری و لئونارد و دیدگاه معلمان مورد مطالعه قرار گرفتند.

• • قندیلی، جواد

در پژوهشی با نام بررسی و تحلیل سئوالهای کتابهای تعلیمات دینی دورهی آموزش ابتدایی بر اساس طبقهبندی هدفهای پرورشی بلوم و همکاران در حیطه های سه گانه، سال تحصیلی ۱۳۷۳ – ۱۳۷۲ . / جواد قندیلی؛ به یافته های زیر دست یافت.

1. 1. از ۸۱ سئوال استخراج شده از کتاب دینی سال دوم ابتدایی، ۷۱/۶ % در سطح دانش، ۱۳/۵% در سطح فهمیدن ۱۴/۸% درصد پاسخ دادن قرار داشت.

1. 1. از ۱۱۰ سئوال استخراج شده از کتاب دینی سال سوم ابتدایی، ۸۰/۹% در سطح دانش، ۱۴/۵% در سطح فهمیدن و ۴/۵% در سطح پاسخ دادن قرار داشت.

1. 1. از ۱۱۴ سئوال استخراج شده از کتاب دینی سال چهارم ابتدایی، ۹۳/۵% در سطح دانش، ۵/۲% در سطح فهمیدن، ۸% در سطح پاسخ دادن قرار داشت.

1. 1. از ۱۴۲ سئوال استخراج شده از کتاب دینی سال پنجم ابتدایی، ۹۳۶/۶% در سطح دانش، ۶/۳% در سطح فهمیدن قرار داشت.

1. 1. از ۶۶ سئوال استخراج شده از کتابهای دینی دورهی ابتدایی در بخش خداشناسی، ۷۱% در سطح دانش، ۱۹/۶% در سطح فهمیدن و ۹% در سطح پاسخ دادن قرار داشت.

1. 1. از ۳۳ سئوال استخراج شده از کتابهای دینی دوره ابتدایی در بخش جهان آخرت ۹/۱% در سطح دانش، ۹% در سطح فهمیدن قرار داشت.

1. از ۱۱۳ سئوال استخراج شده از کتابهای دینی دوره ابتدایی در بخش نبوت ۹۲% در سطح دانش، ۶/۱% در سطح فهمیدن و ۱/۷% در سطح پاسخ دادن قرار داشت.

محدود به دفاتر و شعب امداد
محدود به زمان های ساعات کار اداری امداد
امکان جذب محدود کمکها فقط به برخی اشکال خاص
افزایش هزینه های جمع آوری کمکها
نیاز به نیروی انسانی زیاد جهت جذب کمکهای مردمی

جدول ‏۲-۱ – مقایسه تطبیقی بین روش های پرداخت الکترونیکی و سنتی
مزایای پرداختهای الکترونیکی
مزایای پرداختهای الکترونیکی را می‌توان از دو جنبه خیّرین و موسّسات عام المنفعه مورد توجه قرار داد. از دید مردم و خیّرین می‌توان به صرفهجویی در هزینه‌ها، صرفهجویی در زمان و دسترسی به زیرساختهای متعدّد برای انجام کمک ها نام برد. از دید موسّسات عام المنفعه نیز می‌توان به ایجاد و افزایش روشها و راهکارها برای دریافت کمکهای مردمی با سرعت و گسترش زیاد و هزینه کم اشاره کرد.

نقش خیرین در توسعه و ایجاد زیرساخت روش های پرداخت الکترونیک
در صورت عدم استقبال مشتریان از روش های پرداخت الکترونیک، بهرهگیری از اینگونه خدمات با شکست روبرو خواهد شد، در واقع، جلب اعتماد و رضایت این افراد از فاکتورهای بسیار مهم در این زمینه می‌باشد، یعنی هر فرد نیکوکار پس از استفاده از یکی از زیرساختهای روش های الکترونیکی پرداخت کمک به یک موسسه عام المنفعه ممکن است از این زیرساخت راضی و یا ناراضی باشد، و این رضایت میتواند عامل اصلی رفتار فرد در کمک و اقدامات خیرخواهانه بعدی وی باشد.
تاریخچه کمیته امداد
سابقه شکلگیری و پیریزی تشکیلات این نهاد به سالهای قبل از پیروزی انقلاب و حدوداً سال ۱۳۴۲ برمیگردد که تعدادی از انقلابیون اول نهضت اسلامی که در زمره ‌همراهان و همرزمان حـضرت امام خمینی (ره‌) قرار داشتند و بعضاً مـسئولین فعلی این نهـاد میباشند، از طرف مـعظم له مـأموریت رسیدگی به‌خـانواده زندانیـان سیاسی، نیازمندان مبارزین را بعهده داشتند.
اقدامات حمایتی و امدادی این بزرگان خصوصاً در زمان اوجگیری انقلاب اسلامی یعنی سالهای ۵۶ و ۵۷ که مبارزات امت مسلمان به اوج خود رسید و اعتصاب و تحصن همه جا را فرا گرفت‌، با حمایت گسترده و فراگیر از اعتصابیون و خانواده زندانیان سیاسی و نیازمندان جامعه سیر صعودی یافت.
با پیروزی انقـلاب شکوهمند اسلامی و آغـاز فعالیت مجـدد بخشهای اداری، اقتصادی و فرهنگی کشور، لـزوم حـمایت از نیازمندان در صـدر برنامه‌های نظام قرار گرفت و دقیقاً ۲۲ روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بعنوان دومین نهاد انقلابی در تاریخ ۱۴ اسفند ماه ۱۳۵۷، کمیته امداد امام‌، با صدور حکم پرخیر و برکت و تاریخی حضرت امام خمینی‌(ره‌) برای مدت نامحدود، به منظور تحقق بخشیدن به اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی ایران و ولایت فقیه در حمایت و امداد محرومان و مستضعفان و خودکفا کردن آنان‌، تأسیس گردید. اعضای هیات موسساین نهاد مرحوم حبیب الله عسگراولادی، آیتالله مهدی کروبی و ابوالفضل حاج حیدری میباشند.
کمیته امداد امام خمینی بعنوان نهادی انقلابی و از نوع مؤسسات ناسودبر و عام المنفعه است و تحت نظارت مقام رهبری قرار دارد که مرکز اصلی آن در تهران بوده و در تمامی شهرستان‌ها و اکثر بخشهای کشور و در برخی نقاط خارج از کشور دارای شعبه می‌باشد.
پس از ولایت فقیه، شورای مرکزی عالی‌ترین رکن این نهاد می‌باشد که مسئولیت کلی امور امداد را عهده دار است. سرپرستی بعنوان بالاترین مقام اجرایی و عضو شورای مرکزی امداد مجری مصوبات شورای مرکزی می‌باشد، اداره کل کمیته امداد در استان بعنوان هماهنگ کننده و ناظر بر امور شاخه‌های اصلی مستقر در شهرستانها می‌باشد و کمیته امداد شاخه‌ها در کلیه شهرستانها و برخی شهرها و مراکز دهستان‌ها بعنوان اصلیترین واحد پشتیبانی امداد مستقیماً به امور مددجویان و ارباب رجوع رسیدگی می‌کند.
میزان کمک‌های مردمی، در سال ۱۳۹۰، ماهانه ۱۵ میلیارد تومان در بخش صدقات جمع‌ آوری شده است. سعید ستاری، معاون وقت مشارکت‌های مردمی کمیته امداد، میزان کمکهای مردمی در سال ۱۳۹۱ را بالغ بر ۹۰۰ میلیارد تومان عنوان کرد. طبق اعلام دفتر آمار کمیته امداد در آذر ۱۳۹۲، درآمد کمیته امداد امام از محل صندوق‌های صدقات سال گذشته [سال ۱۳۹۱] حدود ۱۸۰ میلیارد تومان بوده است.
برابر اطلاعات اعلامی، تعداد افراد تحت پوشش کمیته امداد، در ۲۸ آذر ۱۳۹۲، تعداد افراد تحت پوشش کمیته امداد را نزدیک ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر و افرادی که از خدمات موردی این نهاد در کشور برخوردارند را نزدیک ۳ میلیون نفر اعلام کرد. از این تعداد، ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر سالمند، حدود ۸۰۰ هزار دانشجو و دانش‌آموز و زنان سرپرست خانوار هستند.
پیشینه تحقیق
بر اساس بررسی و جستجوهای انجام شده در سایتهای معتبر خارجی مانند الزویر ، آی اس آی و همچنین سایت دانشگاههای معتبر کشور و مرکز مدارک علمی ایران (ایران داک) تحقیق دانشگاهی که دقیقاً با موضوع پیشنهادی در این زمینه انجام شده باشد یافت نشد، که در مورد سایتهای خارجی بنظر علت آن این است که، روش های الکترونیکی در سایرکشورها بعنوان یکی از راهکارهای عادی، مطمئن و آسان جهت انواع پرداختها اعم از خرید و یا کمک به موسسات خیریه مورد استفاده قرار میگیرد و بصورت بالفعل در جامعه وجود دارد و برای توسعه آنها نیاز به توجیه فنی و اقتصادی در بنگاه های خیریه نیست، لیکن تحقیقات و مقالات زیادی در زمینه پرداختهای الکترونیکی و خرید کالا و خدمات در سایتهای داخلی و خارجی انجام و ارائه شده است، که با توجه به مشابهت ماهیتی کمکهای مالی به موسسات عام المنفعه به فرایند خریدهای الکترونیکی، میتوان به این موارد اشاره کرد و تنها تفاوت این دو در اینست که در خریدهای الکترونیکی مشتری در قبال پرداخت وجه، کالا و یا خدمتی را بدست میآورد اما در مورد کمک به موسسات عام المنفعه فرد خیّر یک سرویس معنوی دریافت مینماید.
ازجمله تحقیقات انجام شده :
تحقیقات داخل کشور:
موضوع : بررسی انواع روش های پرداخت الکترونیکی در ایران و مکانیزمهای عملیاتی ارائه شده توسط بانکهای کشور در این زمینه، اولین کنفرانس جهانی بانکداری الکترونیکی، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، پژوهشکده پست، گروه پست مالی و بانکی، ۱۳۸۶،
محقق : ناهید مژدهی ، امیررضا مهربان ،منصور امینی لاری
هنگامی که یک سایت تجارت الکترونیک طراحی میشود، سازمان باید در نظر داشته باشد که مشتریان قرار است، از چه روشی در وب پرداخت کنند. یکی از مهمترین فعالیتهای یک سایت تجارت الکترونیک، انجام پرداختها بر روی وب میباشد. اکثر تجارتهای الکترونیکی شامل دریافت پول به ازاء کالا یا خدمات میباشند. هدف از ایجاد سیستمهای پرداخت الکترونیکی برروی اینترنت، ارسال پرداختهای الکترونیکی برای دریافت کالاهای الکترونیکی و یا گرفتن تعهد برای تحویل کالاهای فیزیکی است. به همین دلیل هم اکنون تمرکز اصلی در تجارت الکترونیکی برروی اینترنت در طراحی سیستمهای پرداخت الکترونیکی برای آن است.امروزه چهار روش اصلی برای پرداخت پول، در تجارت سنتی و تجارت الکترونیکی وجود دارد که عبارتند از: پول نقد، چک، کارت اعتباری و کارت بدهی که هر دو شیوه سنتی و الکترونیکی را در بر می گیرند.در تجارت الکترونیک چهار نوع فناوری برای پرداخت الکترونیکی وجود دارد. این چهار نوع عبارتند از: کارتهای پرداخت، پول الکترونیکی، کیف های نرمافزاری و کارتهای هوشمند. هر یک از این چهار نوع دارای خصوصیات، هزینه ها، مزایا و معایبی می باشند. کلیه این روشها میتوانند در سایتهای اینترنتی خرید و فروش کالا، مورد استفاده قرار گیرند. در این گزارش ابتداء مکانیزم عملیاتی کارتهای بانکی شرح داده شده و سپس به بررسی هریک از روش های چهارگانه پرداخته میشود و نیز روش های بکار گرفته شده در سیستم بانکی کشور و نحوه عملی سازی آنها توسط بانکها مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت روشهایی که در طراحی وب سایت میتواند مورد استفاده قرار گیرد پیشنهاد میگردد.
موضوع : پول و پرداخت الکترونیکی، اولین کنفرانس جهانی بانکداری الکترونیکی، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، پژوهشکده پست، گروه پست مالی و بانکی، ۱۳۸۶،
محقق : محسن جلالی ،فاطمه ثقفی ،محمود سعیدی ،مجید عسکرزاده
اهمیت تجارت الکترونیکی و ملزومات آن یعنی پول و پرداخت الکترونیکی در پیشرفت جوامع امروزی کاملاً هویدا است. آنچه که در این مقاله مورد بررسی قرار می‌گیرد، تحلیلی بر روند توسعه و چشم‌انداز فناوری‌های نوین در حوزه پول الکترونیکی و پرداخت الکترونیکی است. در ادامه، راهکارهایی جهت حرکت هدفمند به سمت بانکداری الکترونیکی از منظر پول و پرداخت الکترونیکی ارائه خواهد شد، بعلاوه، روشن است که بدون وجود محیطی امن در نگهداری و پرداخت پول الکترونیکی، کلیه اهداف توسعه‌ای در این زمینه با شکست مواجه خواهد شد. به همین خاطر سعی شده است که در این مقاله مسایل مرتبط با امنیت و اصول رمزنگاری نیز در حد لازم پوشش داده شود.
موضوع : بانکداری موبایل و امنیت آن در بانک ملت،
محقق : دکتر حمیدرضا علیپور شیرسوار، استادیار دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاداسلامی، واحد رشت، حسین پور علی ، دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی داخلی
بانکداری موبایل امکانی است که در بسیاری از کشورها فراهم شده است. این نوع پرداخت به دلیل راحتی استفاده، دستیابی همگانی و سریع گوشیهای تلفن همراه و استفاده دائمی افراد از آنها مورد توجه میباشد. درحالیکه در بانکداری الکترونیکی تبلیغات وسیع میکنند در زمینه بانکداری موبایلی در قدمهای نخست قرار دارند. از طرفی برای اینکه یک سیستم پرداخت موبایلی بر سیستم سنتی برتری داشته باشد باید عاری از نقصهای امنیتی باشد. لذا در پژوهش حاضر ضمن بیان تعاریف و اجزای بانکداری الکترونیکی و موبایلی، به بررسی توسعه بانکداری موبایل و ایجاد زمینه های امنیتی در بکارگیری این فناوری در بانک ملت میپردازد.
موضوع : بررسی شیوه های مناسب جلب مشارکتهای مردمی در زمینه کمک های مالی و غیرمالی به کمیته امداد امام خمینی(ره) استان سمنان
محقق : محمد ابراهیم همتی
شناخت تنگناهای فقر و رفع‌محرومیت یکی از محورهای اساسی مورد توجه در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. اما گستردگی کار و ابعاد مختلف این مساله اجتماعی، ضرورت مشارکت و همیاری مردم را در این زمینه مسجّل می سازد. بدین لحاظ کمیته امداد امام خمینی(ره) سنگ بنای خود را بر جلب مشارکتهای مردمی گذارده و در خط مشی های خود به این موضوع پرداخته است.
از این رو یافتن شیوه های جدید جلب مشارکتهای مردمی همواره میبایست مدنظر قرار گیرد چراکه تغییرات اجتماعی تغییر در این شیوه ها را نیز ضروری میسازد. این پژوهش با درک چنین ضرورتی و با هدف بررسی شیوه های مناسب جلب مشارکت های مردمی در زمینه کمکهای مالی و غیرمالی به کمیته امداد امام خمینی(ره) استان سمنان انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه افرادی است که در استان سمنان ( شهرهای سمنان ، دامغان ، شاهرود ، گرمسار ، سرخه و شهمیرزاد) در برنامه های کمیته امداد مشارکت داشته اند. از این تعداد ۵۰۰ نفر به عنوان نمونه و به صورت تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. روش تحقیق توصیفی پیمایشی است و داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه و مصاحبه ، با کاربست آماره های توصیفی فراوانی ، درصد فراوانی و آزمون آماری کای اسکوئر تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج پژوهش حاکی از تاثیر متغیرهای جنسیت، وضعیت خانواده ها (تاهل، تعداد فرزندان ، شغل)، میزان درآمد ، آشنایی با برنامه های کمیته امداد ، نگرش به برنامه های اجرایی کمیته امداد امام خمینی(ره) و میزان پایبندی به اعتقادات مذهبی در مشارکت با کمیته امداد امام خمینی(ره) می باشد. برای افزایش مشارکت مردم با این نهاد و ساماندهی کمک ها نیز تشویق مردم از طریق صدا و سیما ، انجام تبلیغات گسترده به منظور ارتقاء آگاهی های عمومی، شناسایی ریشه های اصلی فقر، برخورد صادقانه با مردم و ایجاد اعتماد عمومی در مردم مبنی بر توزیع درست کمک های جمع آوری شده ، توصیه و پیشنهاد شده است.
موضوع : عوامل موثر بر جلب هدایا و مشارکت های مردمی
محقق : دکتر ملک پور
کمیته امداد امام خمینی(ره) به عنوان یکی از نهادهای مردمی، در ترسیم خط مشی های اساسی اش ، بر حمایت و همکاری و امداد مردمی تاکید اساسی دارد. و بر این مبنا جلب هدایای مردمی را به عنوان ساز و کار هدایت کننده مساعدتهای مردمی به سمت نیازمندترین اقشار جامعه میپندارد. از آنجا که از یک سو جلب هدایای مردمی و برنامه ریزی در این زمینه ، دارای ابعاد پیچیده اقتصادی، اجتماعی و مهمتر از همه اعتقادی و تشریعی است و از سوی دیگر فعالیت هایش در یک سازمان متمرکز است، خواه ناخواه، با عوامل و احیاناً موانعی روبرو است که میتواند بر این روند تاثیرگذار باشد. این عوامل که بخشی درون سازمانی و بخشی برون سازمانی است، به آن دلیل که میتواند بر تداوم جلب هدایا و ارتقاء کارایی و کیفیت آن تاثیرگذار باشد، نیاز به شناخت و بررسی دارد. این پژوهش با درک این ضرورت و با هدف شناخت عوامل درون سازمانی ، شناخت عوامل و انگیزه های فردی، شناخت الگوهای مدیریت ومسایل اداری و شناخت عوامل برون سازمانی موثر بر جلب هدایای مردمی انجام یافته است، میکوشد تاثیر پارهای متغیرهای درون سازمانی نظیر سابقه کار، ثبات مدیریت، سطح تحصیلات کارکنان و نیز تأثیر پارهای متغیرهای برون سازمانی نظیر سن، میزان آشنایی مردم با فعالیتهای کمیته امداد را بر مشارکتهای مردمی مورد آزمون قرار دهد. جامعه آماری در ابعاد سازمانی متشکل از ۸۰ نفر از کارکنان و مسئولان مشارکتهای مردمی و در ابعاد برون سازمانی در بردارنده ۴۳۲ نفر از گروه های مختلف شغلی و در بین مردم عادی است که از ۶ استان تهران، همدان، اصفهان، فارس، زنجان و کهگیلویه و بویراحمد از طریق روش نمونهگیری خوشه ای انتخاب و مطالعه شدند. روش پژوهش پیمایشی است و داده های گردآوری شده از طریق پرسشنامه و مصاحبه، با بهره گرفتن از آماره های توصیفی، درصد فراوانی و آزمون آماری کای اسکوئر تجزیه و تحلیل گردیدند. نتایج پژوهش نشان میدهد که در بخش عوامل درون سازمانی سابقه کار کارکنان فاقد تاثیر و ثبات مدیریت و برنامه دارای تاثیر مثبت در جلب هدایای مردمی است. در بخش عوامل برون سازمانی نیز سن پاسخگویان، اعتقاد به شیوه های گوناگون خیرات، تاثیرپذیری از پیامهای تشویقی و قضاوت درخصوص نحوه توزیع کمک های امداد در جلب مشارکت ها و هدایای مردمی، بدون تاثیر بوده است. با این حال با افزایش آشنایی پاسخگویان با اهداف و عملکرد امداد ، ارزیابی از نقش این نهاد در بهبود زندگی محرومان مثبت تر بوده است. بنابر این در بعد درون سازمانی توجه به آموزش ضمن خدمت کارکنان جلب هدایا، گسترش ارتباطات درون سازمانی و تاکید بر شرط « نفوذ اجتماعی» در انتخاب مسوولان و کارگزاران جلب هدایای مردمی استانها و در بعد برون سازمانی افتتاح حسابهای بانکی به منظور جلب هدایا و کمک های مردمی، بهره گیری از امکانات و پتانسیل های موجود هنری، تشکیل گروه های داوطلبانه همکاران اجتماعی و تاکید بر جنبه های اجتماعی امور خیریه در پیامهای ارتباطی توصیه و پیشنهاد میگردد.
موضوع : بررسی میزان مشارکت مردم استان زنجان در جشن عاطفه ها
محقق : محمدحسین رستم خانی
مشارکت به عنوان یکی از عوامل موثر در فرایند توسعه هر سازمان، نقش تعیین کنندهای در پیشبرد اهداف سازمانی دارد. کمیته امداد امام خمینی(ره) از جمله این سازمانهاست که با تکیه بر ارزشهای اصیل انسانی و با بکارگیری امکانات و تسهیلات موجود میکوشد با جلب مشارکتهای مردمی، در راستای فقرزدایی گامهای بلندی بردارد. یکی از زمینه های مهم فعالیت این نهاد در راسـتای جـلب مـشارکتهای مردمی، جمعآوری هدایا و کمکهای خیرین در قالب برگزاری جشن عاطفهها است که همه ساله در شهریور ماه برگزار میگردد. پژوهش حاضر با هدف یافتن عوامل موثر در میزان مشارکت مردم در جشن عاطفهها و شناخت تنگناها و موانع مشارکت مردم و ارائه پیشنهادها و راهکارهای سازنده برای متولیان جشن عاطفهها در استان زنجان انجام شده است و از آنجا که میتواند با ارزیابی این مراسم، نقاط قوت و ضعف را فرا روی مسئولان گذارده و فرصتهای مشارکت بیشتر را فراهم آورد، اجرای آن ضروری و با اهمیت است.
پژوهش حاضر در این راستا بر آن است تا رابطه بین سطح تحصیلات، تبلیغات انجام شده از طریق رسانه های جمعی، سطح آگاهی مشارکت کنندگان و نوع روابط خانوادگی مشارکت کنندگان با مشارکت عمومی در جشن عاطفهها را ارزیابی نماید. جامعه آماری تحقیق زنان و مردان ۶۰- ۱۵ ساله استان زنجان بوده که از این تعداد براساس روش نمونهگیری تصادفی سیستماتیک، ۱۶۸ نفر به عنوان نمونه از مناطق زنجان، ماهنشان، خدابنده، سلطانیه، ابهر و گرماب انتخاب گردیدند. روش تحقیق پیمایشی - توصیفی است و داده های گردآوری شده از طریق پرسشنامه و مصاحبه با بکارگیری آماره های توصیفی فراوانی، درصد فراوانی، درصد فراوانی تجمعی و آزمون های آماری کای اسکوئر و ضرایب همبستگی پیرسون، سامرز، تاکندال، تاوبی و تاوسی موردتجزیه وتحلیل قرارگرفت. نتایج حاصل ازپژوهش حاکی ازآن است که اکثریت مشارکت کنندگان از زمینه های مصرف کمکهای جمعآوری شده در جشن عاطفهها اطلاع دارند و معتقدند باید نقش آموزش و پرورش پررنگ ترگردد. همچنین مشخص گردید با افزایش سطح تحصیلات مساله کمک به محرومان به عنوان یـکی ازمـسایل شـهری مـهم، نـمودکـمتری می یابد. درمقابل باافزایش میزان اطلاع مشارکت کنندگان از اخبار شهری، انجام فعالیت های مددرسانی در قالب جشن عاطفه ها ضرورت بیشتری می یابد. اهمیت مشورت وروابط خانوادگی و رابطه آن با کمک به محرومین از دیگر مواردی بود که در این تحقیق بررسی و مشخص گردید با افزایش میزان اهمیت مشورت در خانواده، ضرورت انجام فعالیت های یاری رسانی بیشتر میگردد. تبلیغات بیشتر، تشکیل ستاد خاصی به سرپرستی استاندار، پررنگ شدن نقش آموزش و پرورش و توزیع کالاها از سوی آن سازمان از موارد پیشنهادی در طرح حاضر است.
تحقیقات خارج از کشور:
موضوع :
Electronic payment systems: an analysis and comparison of types Original Research Article Technology in Society، Volume 24، Issue 3، August 2002، Pages 331-347
محقق : Hsiao-Cheng Yu، Kuo-Hua Hsi، Pei-Jen Kuo

ساختار مکانیکی سازمان

1. 1. وجود تفویض اختیارات لازم

1. 1. کارکنان به طور کامل خود مختار و مستقل می‌باشند.

1. 1. وجود اعتماد و گشاده‌رویی به کارکنان در سازمان.

1. 1. به تمامی کارکنان توجه می‌شود.

1. 1. روابط بین پرسونلی، از پویایی برخوردار است.

1. 1. وجود اختیارات به صورت متمرکز.

1. 1. اختیارات کارکنان، کاملاً مشخص و محدود است.

1. 1. وجود تخصص گرایی و تجربه گرایی در سازمان.

1. 1. در بین پرسونل، تقسیم کار انجام می‌پذیرد.

1. 1. قوانین و مقررات حاکم بوده و بین صف وستاد جدایی است.

جدول ۲- ۴ مقاسیه کلی ساختار ارگانیکی و مکانیکی سارمان
در نظام ارگانیکی، ساختار سازمانی مسطح است و فاصله مدیر و کارگر زیاد نیست و در نتیجه ارتباطات انسانی، توسعه بیشتری دارد و اساساً نیازهای روانی، بهتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
در نظام مکانیکی، روابط را قوانین و مقررات سازمان تعیین می‌کند و مدیر تعیین کننده فرصت‌ها و نحوه انجام کار است، رفتار هر فرد تنها در ارتباط با گروهی که در آن انجام وظیفه می‌کند، مورد توجه قرار می‌گیرد. ساختار سازمانی در نظام مکانیکی بلند است و نحوه برقراری ارتباط عموماً به صورت عمودی است. ولی کارکنان در نظام ارگانیکی، انسان‌هایی اجتماعی تلقی شده و برای رفع نیازهای اجتماعی و دوستی کار می‌کنند در اینجا رسمیت سازمان در حداقل ممکن است.^[۷۲]

۲-۳ عوامل زمینه‌ای
عوامل دیگری که در حضور و اشتراک زنان در ادارات خدمات ملکی تأثیر گذار می‌باشد عبارت از عواملی که کمبود یا سطح بالایشان، زمینه را برای این حضور یا دشوار و یا سهل می‌سازد از جمله می‌توان به موارد (قوانین،‌ شرایط امنیتی،‌ فرهنگی، سیاسی، سطح دانش و تجرد و تأهل) اشاره کرد که قرار ذیل به آنها پرداخته خواهد شد:
۲-۳-۱ قوانین
در قوانین تدوین شده افغانستان از جمله؛ (قانون اساسی، قانون مدنی، کارکنان خدمات ملکی، قانون کار، استراتیژی انکشاف ملی افغانستان، طرزالعمل تعیینات) ماده‌ها و فقره‌هایی را می‌شود دید که متوجه زنان خاصتاً زنان شاغل می‌باشد. طور مثال؛‌ در قانون اساسی کشور که آخرین بار در سال ۱۳۸۲ تدوین یافته، در برخی ماده‌ها و فقره‌های آن توجه به زنان را می‌شود مشاهده کرد، از جمله پشتوانه قانونی در قانون اساسی این کشور برای دسترسی به حقوق سیاسی شان. طور مثال؛ در قانون اساسی، توجه خاص نسبت به زنان بخصوص در ماده‌های ۲۲، ۳۳، ۳۵، ۴۴ و ۵۴ صورت گرفته است طوری که:
ماده ۲۲ قانون اساسی؛ «هر نوع تبعیض و امتیاز بین اتباع افغانستان را اعم از زن و مرد ممنوع پنداشته است و در برابر قانون دارای حقوق و وجایب مساوی می‌پندارد.^[۷۳]
ماده ۳۳ قانون اساسی؛ «شهروندان حق انتخاب کردن و انتخاب شدن را دارا می‌باشند بدون تفکیک و تمایز میان مرد و زن.»^[۷۴] و ماده ۳۵، «زنان حق دارند به منظور تأمین مقاصد مادی و معنوی، مطابق به احکام قانون، جمعیت‌هایی را تأسیس نمایند»^[۷۵] و نیز «حق دارند مطابق به احکام قانون، احزاب سیاسی تشکیل دهند.»
در ماده ۴۴ قانون اساسی آمده است؛ «دولت مکلف است به منظور ایجاد توازن و انکشاف تعلیم برای زنان، بهبود تعلیم کوچیان^[۷۶] و امحای بی سوادی در کشور، پروگرام‌های مؤثر طرح و تطبیق نماید.»^[۷۷]
ماده ۵۴ قانون اساسی بیان می‌دارد؛ «خانواده رکن اساسی جامعه را تشکیل می‌دهد و مورد حمایت دولت قرار دارد. دولت به منظور تأمین سلامت جسمی و روحی خانواده، بالاخص طفل و مادر، تربیت اطفال و برای از بین بردن رسوم مغایر با احکام دین مقدس اسلام تدابیر لازم اتخاذ می‌کند.»^[۷۸]
در استراتیژی انکشاف ملی افغانستان نیز به وضعیت زنان توجه خاص صورت گرفته، طوری که از جمله هدف‌های ۹ گانه؛ دسترسی جهانی به تعلیمات ابتدایی،^[۷۹] ارتقای تساوی جنسیت اجتماعی (جندر) و توانمندی زنان،^[۸۰] کاهش مرگ ومیر اطفال و مادران^[۸۱] و بهبود وضع صحت مادران^[۸۲] به زنان و وضعیت‌ آنها توجه دارد.
همچنین در قانون کارکنان خدمات ملکی نیز با تسجیل احکام خاص تساوی حقوق جندر تأیید و هر نوع تبعیض را ممنوع قرار داده است و چنین بیان شده؛ «هیچ گونه تبعیض در استخدام مأمور و کارکن قرار دادی بر اساس جنسیت، قومیت، مذهب و معلولیت جسمانی مجاز نمی‌باشد.»^[۸۳]
«حق شکایت از عدم مصونیت از هر نوع تبعیض بر اساس جنسیت، قومیت، موقف اجتماعی، مذهبی، سیاسی و حالت مدنی، از جانب آمرین و همکاران در محل کار.»^[۸۴]
«حفظ کرامت انسانی، تأمین مصونیت از آزار و اذیت جسمانی، اخلاقی و روانی.»^[۸۵]
«ممنوعیت برخورد تبعیض آمیز و غیر عادلانه از طرف بورد تعیینات و ادارات منابع بشری وزارت‌ها و ادارات مستقل دولتی.»^[۸۶]
«ممنوعیت برخورد غیر عادلانه و تبعیض آمیز از طرف آمر و همکاران در محل کار».^[۸۷]
در طرزالعمل تعیینات نیز توجه به زنان بدین گونه مراعات گردیده است؛ طوری که: برای به دست آوردن شغل، کاندیدان طبق طرزالعمل باید به رقابت آزاد بپردازند. و در نتیجه هر کس نمره بالاتر را از آن خود نمود برنده محسوب خواهد شد، بنابراین «هرگاه در نتیجه ارزیابی ثابت گردد که تمامی کاندیدان دارای نمرات مساوی می‌باشند، در این حالت به مهارت، تجربه و تحصیلات تخصصی که با معیار‌های همان بخش مطابقت داشته باشد، جهت انتخاب ارجحیت داده شود، هرگاه باز هم نمرات و معیار‌های انتخاب مساوی گردد، در صورتی که مطالبات وظیفوی مرد را شرط نگذاشته باشد، به کاندیدی که در میان آنها زن است، ارجحیت داده شود».^[۸۸]
بند دوم مادۀ نهم قانون کار به یکی از اساسی ترین حقوق زن در محیط کاری اشاره دارد و مطابق به این ماده «زنان در ساحۀ کار مستحق امتیازات معین دوران حاملگی و ولادت و سایر مواردیکه در این قانون و سایر اسناد تقنینی مربوط تثبیت گردیده است، می‌باشند»^[۸۹] در این قانون نیز علاوه بر ۵۰ روز رخصتی رسمی ۹۰ روز رخصتی ولادی برای زنان باردار به اضافۀ ۱۵ روز دیگر نیز بر اساس ولادت‌های غیر عادی امتیاز داده شده است.^[۹۰] که این نیز یک امتیاز برای زنان محسوب می‌شود. البته با درنظر داشت پرداخت معاش و سایر حقوق در زمان رخصتی. و همچنین ماده‌های دیگر از قبیل: «توظیف زن در زمان حاملگی مطابق تصدیق طبیب یا شفاخانه، به کار خفیف با حفظ مزد و سایر حقوق وظیفۀ اصلی می‌گردد.»^[۹۱] همچنان در این قانون در مورد استخدام نیمه وقت و بالمقطع زنان چنین بیان شده است؛‌ «اداره می‌تواند در صورت نیاز مبرم با متقاعدین، معلولین، زنانی‌که مصروف کارهای منزل یا تربیه اطفـال می‌باشند و سایر اشخاصی که مهارت و توانایی وظیفه محوله را داشته باشند به شکل بالمقطع (نیمه وقت) قرار داد کار را عقد نماید.»^[۹۲]
«برای مادران دارای طفل شیرخوار بر علاوۀ وقفۀ صرف غذا، وقت اضافی که کمتر از ۳۰ دقیقه نباشد، بعد از هر سه ساعت، به خاطر شیر دادن طفل در اتاق کودک محل کار، داده می‌شود و این وقفه‌ها شامل وقت کار رسمی می‌شود.»^[۹۳]و «اداره مکلف است جهت مواظبت و مراقبت اطفال کارکنان مربوط، در محوطۀ اداره، شیرخوارگاه و کودکستان را ایجاد نماید.»^[۹۴]
و همچنان ممنوع محسوب کردن، «امتناع از پذیرش زن به کار یا تقلیل مزد به دلیل حاملگی یا شیر دادن طفل.»^[۹۵]
یکی از موارد تقلیل کار در قانون، «کار برای زنان حامله ۳۵ ساعت در هفته می‌باشد.»^[۹۶] این در حالیست که کاهش وقت کار، موجب کسر معاش یا سایر حقوق کارکن نیز نمی‌گردد.^[۹۷]
۲-۳-۲ شرایط امنیتی
آن عاملی که بیش از همه بالای اشتراک زنان در خدمات ملکی تأثیر گذار است میزان موجودیت امنیت در جامعه و همچنان میزان موجودیت امنیت در داخل سازمان می‌باشد.
خداوند در قران کریم سر آغاز همه نعمت‌های بهشتی را سلامت و امنیت بیان می‌کند. (اُدْخُلوهْا بِسَلاْمٍ امنیِّنْ).^[۹۸] و همچنان خداوند از حیث اجتماعی مردان را محور امنیت می‌داند، چنانکه در قران کریم می‌فرماید؛ «…. وَالْمُحْصَنَاتُمِنَ النِّسَاء»^[۹۹] در این آیه قرآن کریم، مرد را محصَن می‌نامد. یعنی محافظ و نگهبان.
آنچه در مورد امنیت جامعه مطرح است عبارت از حالت فراغت از ترس، تهدید و اضطراب و وضعیتی که در آن ارزش‌های حیاتی مصون مانده و آرامش فکری، روحی و عملی حاصل گردد.^[۱۰۰] امنیت در مفهوم عینی آن، اندازه گیری فقدان تهدید علیه ارزش‌ها و در مفهوم ذهنی آن،‌ فقدان احساس ترس از اینکه چنین ارزش‌هایی مورد حمله قرار گیرند.^[۱۰۱] در مقابل احساس ترس، احساس امنیت مطرح می‌شود که احساس امنیت نیز عبارت از احساس آزادی نسبی از خطر، تعریف می‌شود. وجود امنیت در یک جامعه به همان اندازه مهم است که احساس امنیت و امنیت روانی در آن جامعه دارای اهمیت است. البته برخی از کارشناسان، احساس امنیت در یک جامعه را مهم‌تر از وجود امنیت در آن می‌دانند.^[۱۰۲] به بیان دیگر احساس امنیت عبارت از نوعی ذهنیت و جهت گیری روانی مثبت در بین شهروندان نسبت به عدم تأثیر گذاری حضور و بروز رویدادها و وقایع ضد امنیتی در شرایط فعلی و آتی، می‌باشد.^[۱۰۳] همچنان نظام اسلامی امنیت را در داخل و از کانال عدالت اجتماعی جست و جو می‌کند و معتقد است رعایت عدالت در هر جامعه‌ای باعث بر قراری نظم و آرامش می‌گردد.^[۱۰۴] بر قراری عدالت اجتماعی نیز منوط بر قانون گذاری و تطبیق بر تمام اتباع کشور اعم از زن و مرد است.
از سویی نیز موضوع غیرت در مردان مسأله‌ای است که حد و اندازه آن خاصتاً در افغانستان از طرف مردان برای زنان با درنظر داشت فرهنگ موجود که نظر به رسوم، عادات و عنعنات کمی بیش از حد مورد توجه مردان قرار می‌گیرد. طور مثال؛ برخی از دانشمندان مسلمان این صفت را غریزی و فطری دانسته‌اند و شماری از محققان غربی نیز ضمن پذیرش تأثیرات فرهنگی، بر جنبه طبیعی و فطری آن تأکید کرده‌اند، و در مقابل عده‌ای آن را صرفاً محصول عوامل فرهنگی قلمداد کرده اند.^[۱۰۵] چنانکه روایاتی نیز است که مطلوبیت غیرت را در امور حلال منتفی دانسته است،^[۱۰۶] بر حسب این روایت، غیرت مرد در موارد ارتباط مشروع زن با یکی از محارم خود، پسندیده تلقی نمی‌شود، بنابراین اگر وقوع گناه جنسی محتمل نباشد، غیرت ورزی مرد نسبت به همسرش از نظر اسلام مطلوبیتی ندارد. و غیرت نامطلوب ریشه در جهل و تعصب و خود خواهی دارد که باید با شیوه‌های فرهنگی درمان شود.^[۱۰۷]
از سویی نیز در روایاتی امکان زایل شدن صفت غیرت و در مقابل امکان ایجاد و تقویت آن از راه یادگیری برداشته می‌شود که این نکات نیز صرفاً به نقش عوامل فرهنگی و تربیتی در بروز این صفات اشاره دارند.^[۱۰۸] بنابراین این غیرت ورزی های نامطلوب می‌تواند امنیت را نسبتاً برای زنان در خانواده و جامعه به هم بزند.
بُعد دیگر امنیت در سازمان مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ رفتار نامعقول کارمند در سازمان [می‌تواند شرایط امنیتی فضای سازمان را برهم ‌زند و معمولاً در هر سازمان و یا حتی جامعه‌، این چنین افراد دیده می‌شوند. و اما در سازمان نیز] مانند؛ سرپیچی از دستورات، شوخی‌های بیجا و آزار دهنده، مشاجره و منازعه در محیط کار، رفتار و حرکات غیر اخلاقی، بی‌اعتنایی به مقررات ایمنی و بی دقتی در کار از جمله مسائلی است که سازمان با آن مواجه است. تمرد، ستیزه جویی و بد رفتاری، نقض صریح و آشکار قوانین و مقررات اداری می‌باشد.^[۱۰۹]

مخزن داخلی بال / سمت راست

۶۹۲۴

مخزن داخلی بال / سمت پچ

۸۸۰

مخزن خارجی بال / سمت راست

۸۸۰

مخزن خارجی بال / سمت پچ

۸۲۵۰

مخزن مرکزی

۲۳۸۵۹

جمع گنجایش سوخت

۵-۳-۱- تعیین محل دقیق مخازن سوخت
در هواپیمای ایرباس ۳۲۰ از مخازن منفصل از بال استفاده نمی­ شود بلکه با بهره گرفتن از عایق­بندی فضای بین پوسته بالایی و پایینی در محدوده حد فاصل بین تیرک اصلی جلویی و پشتی، این فضا به عنوان مخزن سوخت استفاده می­ شود. به این ترتیب هر سمت بال به طور مشابه به سه قسمت تقسیم شده که از این قرار است:
فضای بین دنده ۱ (ریشه بال) و دنده ۱۵ به عنوان مخزن سوخت داخلی بال.
فضای بین دنده ۱۵ و دنده ۲۲ به عنوان مخزن سوخت خارجی بال.
فضای بین دنده ۲۲ و دنده ۲۷ (نوک بال) به عنوان مخزن سوخت دریچه­ای.
در شکل ۵-۵ محل و قسمت­بندی مخازن سوخت در هواپیمای ایرباس ۳۲۰ نمایش داده شده است.

شکل۵-۵: نمای کلی محل و قسمت­بندی مخازن سوخت در هواپیمای ایرباس ۳۲۰]۴۷[

۵-۴- تحلیل سازه­ای
روش حاکم بر نرم افزار Abaqus بر پایه ی روش اجزا محدود است. این نرم افزار دارای مجموعه المان­های بسیار گسترده­ای می­باشد که هر نوع هندسه­ای را می­توان به صورت مجازی توسط این المان­ها مدل کرد. همچنین دارای مدل­های مواد مهندسی بسیار زیادی است که در مدل­سازی انواع مواد با خواص و رفتار گوناگون قابلیت بالایی را ممکن می­سازد. با بهره گرفتن از این نرم افزار می­توان گستره وسیعی از مسایل خطی و غیر خطی شامل مسایل استاتیکی، دینامیکی، انتقال حرارت و الکترونیک را تحلیل کرد.
به­ طور کلی هر تحلیل اجزای محدود شامل مراحل پیش پردازش، حل مساله و پس پردازش می­باشد. در همه نرم افزارهای اجزای محدود، این سه مرحله اصلی انجام می­ شود و تنها تفاوت آن­ها در نحوه انجام آن است. در نرم افزار Abaqus مرحله پیش پردازش در محیط CAE انجام می­گیرد. در این مرحله مدل هندسی ایجاد می­گردد. سپس ماده مورد نظر تعریف و به قطعه یا قطعات نسبت داده می­ شود. مونتاژ هندسی و تعیین فیزیک تماس نیز در این مرحله انجام می­گیرد. تعیین شرایط مرزی و اولیه، بارگذاری و همچنین انتخاب المان و مش­بندی در همین مرحله و محیط صورت می­گیرد. پس از اتمام مرحله پیش پردازش، می­توان یک فایل ورودی برای مرحله تحلیل با پسوند inp ایجاد کرد. این فایل، ساختاری بسیار شبیه به یک برنامه دارد که خط به خط اجرا شده و در واقع حل­گر از روی آن عمل می­ کند. این فایل در ویرایش­گرهای متنی قابل ویرایش است و می­توان آن­ را تغییر داد. شکل ۵-۸ مراحل تحلیل یک مدل در این نرم افزار نشان می­دهد.

کل

۸۴/۰

همانگونه که مشاهده می کنید تمام موارد از حد مناسب و قابل قبولی برخوردار می باشند.
۳-۶-۱-۲- روایی پرسشنامه موانع بهبود کارایی نیروی انسانی
در این پرسشنامه برای تعیین روایی از تحلیل عاملی استفاده شده است که این ضریب از طریق نرم افزار SPSS به دست آمده است نتایج به صورت جدول مشاهده می شود:

جدول (۳-۷): نتایج تحلیل عاملی برای مولفه های پرسشنامه موانع بهبود کارایی نیروی انسانی

تحلیل عاملی

بعد

۸۴۱/۰

موانع مدیریتی

۸۷۸/۰

موانع اجتماعی و روانی

۸۶۶/۰

موانع فردی

۷۴۲/۰

موانع فرهنگی

۷۱۵/۰

موانع محیطی

۶۷۴/۰

موانع اقتصادی

همانگونه که مشاهده می کنید این پرسشنامه از روایی بسیار بالایی برخودار است و تمام ابعاد برای سنجش متغیر مورد نظر (موانع بهبود کارایی نیروی انسانی) مناسب می باشند.
۳-۷- روایی و پایایی ابزارهای سنجش
با توجه به اینکه در تحقیقات کمّی، دقت ابزار سنجش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است لذا پایایی و روایی ابزار سنجش از اهمیت زیادی برخوردار است. در این تحقیق برای تعیین روایی از آزمون تحلیل عاملی و برای تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است.
۳-۷-۱- روایی ابزار سنجش
مقصود از روایی آن است که وسیله اندازه گیری، بتواند خصیصه مورد نظر را اندازه بگیرد. اهمیت روایی آن است که اندازه گیری های نامتناسب و ناکافی می تواند هر پژوهش علمی را بی ارزش و ناروا سازد(خاکی،۱۳۸۶).
برای بررسی روایی ابزار سنجش از آزمون تحلیل عاملی استفاده شده است. تحلیل عاملی بر این فرض استوار است که بارهای عاملی (میزان همبستگی متغیرها با عوامل) بر حسب تجربه بسیاری از محققان باید بالای ۵۰/۰ باشد. اگر گویه‌های طیف رابطه مثبت و معنی دار با عامل مورد سنجش داشته باشد آن گویه ها متناسب برای متغیر هدف بوده و آن را می سنجد. اما اگر گویه‌ای رابطه معنی دار با جمع نمره طیف نداشته باشد، آن گویه موضوع مورد بررسی را نمی‌سنجد و باید حذف گردد.
۳-۷-۲- آزمون پایایی طیف
اعتبار یا اعتماد پذیری ابزار میزان پایایی و سازگاری آن را در اندازه گیری یک مفهوم نشان می دهد. پایایی یکی از ویژگی های فنی ابزار اندازه گیری است. منظور از پایایی آن است که اگر ابزار اندازه گیری را در یک فاصله زمانی کوتاه، چندین بار و به گروه های واحدی از افراد داده شود، نتایج حاصل نزدیک به هم باشند. برای اندازه گیری پایایی از شاخصی بنام ضریب پایایی استفاده می شود و اندازه آن معمولاً بین صفر تا یک تغییر می کند. ضریب پایایی صفر معرف عدم پایایی و ضریب پایایی یک معرف پایایی کامل است)خاکی، ۱۳۸۶).
اما آنچه در این تحقیق جهت محاسبه ضریا پایایی استفاده شده است ضریب آلفای کرونباخ است.
آلفای کرونباخ یک ضریا اعتبار است که میزان همبستگی یک مجموعه را با هم منعکس می کند. آلفای کرونباخ برحسب میانگین همبستگی داخلی میان پرسش هایی که یک مفهوم را می سنجند، محاسبه می شود. هر قدرآلفای کرونباخ به عدد یک نزدیک تر باشد سوالات پایدارترند و اعتبار سازگاری درونی بیشتر است) سکاران، ۱۳۸۱).
برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیر مجموعه از سوال های پرسشنامه و واریانس کل را محاسبه نمود و سپس با بهره گرفتن از فرمون زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه کرد.