شکل ۴-۸: مراحل توزیع تنش در اجزای فشاری سخت­شده
(الف)تنش یکنواخت (ب)تنش غیر یکنواخت (پ)تنش غیر یکنواخت و تسلیم ورق
­
رفتار پس از کمانش ورق به وسیله تئوری تغییرشکل­های بزرگ تحلیل می­ شود که از طریق معادلات دیفرانسیلی بیان می­ شود. مشخص شده است که حل معادله دیفرانسیل با بهره گرفتن از تئوری تغییر شکل­های بزرگ به خاطر پیچیده بودن آن دارای کاربرد محدودی در طراحی می­باشد. به این علت، مفهوم «عرض موثر» معرفی شده است. در این روش به جای در نظر گرفتن توزیع غیریکنواخت تنش در کل عرض ورق w، فرض می­ شود که کل بار توسط عرض موثر مجازی b تحمل می­ شود که تحت تنش یکنواخت برابر با تنش لبه­ای f_max می­باشد، که در شکل ۴-۹ نشان داده شده است. عرض موثر b به­گونه ­ای انتخاب می­ شود که مساحت زیر منحنی واقعی توزیع تنش غیر­یکنواخت برابر مجموع مساحت­های دو قسمت هاشورخورده با عرض کل b و تنش لبه­ای f_max باشد. همچنین باید توجه شود که عرض موثر b بیانگر عرض ویژه­ای از ورق است که تنها وقتی کمانش می­ کند که تنش فشاری به نقطه جاری شدن فولاد برسد.]۲۳[

شکل ۴-۹: عرض موثر جزء فشاری سخت­شده

رفتار مطلوب مهاربند جدید

در این بخش نخست مفهوم ضریب رفتار تشریح می­ شود که جهت به­دست آوردن مقدار نیروی زلزله تحت سطوح مختلف کاربرد دارد.
در ادامه با بیان روش طراحی بر اساس سطح عملکرد، به تبیین رفتار مطلوب مهاربند جدید پرداخته می­ شود.­

مفهوم ضریب رفتار

ضریب رفتار^[۵۰]، R، تابع دو عامل شکل­پذیری و مقاومت افزون سیستم سازه­ای است.]۲۴[
وقتی­که سازه شروع به تسلیم می­ کند و تغییرشکل­های غیر­الاستیک رخ می­دهد، پریود رفتار سازه­ای تمایل به افزایش دارد که در بسیاری از سازه­ها یک کاهش در دامنه مقاومت ایجاد می­ کند. علاوه بر این، رفتار غیرالاستیک سبب استهلاک انرژی به میزان قابل توجهی می­ شود که به استهلاک چرخه­ای معروف است و این استهلاک علاوه بر استهلاک ویسکوز می­باشد. با ترکیب این آثار که به کاهش شکل­پذیری معروف است، نشان داده می­ شود که یک ساختمان طراحی شده مناسب با نیروی برشی متناظر تسلیم کامل (V_y) که به­ طور قابل توجهی کوچک­تر از نیروی برشی ناشی از رفتار الاستیک (V_E) است، می ­تواند ظرفیت ایجاد عملکرد رضایت­بخش تحت زمین­لرزه­های طرح را داشته باشد (شکل ۴-۱۰). بنابراین ضریب کاهش شکل­پذیری^[۵۱] به­ صورت رابطه ۴-۲ تعریف می­ شود:

۴-۲
در رابطه ۴-۲، V_E و V_y به­ترتیب نیروی برشی متناظر حالت الاستیک قاب و نیروی برشی متناظر تسلیم قاب می­باشند.
شکل ۴-۱۰: رفتار کلی و ایده­آل شده سازه
استهلاک انرژی به دلیل رفتار چرخه­ای را می­توان به صورت سطح زیر نمودار نیرو-تغییر­شکل سازه بیان کرد. استهلاک انرژی سازه­ای به طور گسترده­ای به سختی سازه و میزان کاهش مقاومت سازه تحت تغییرشکل غیرالاستیک چرخه­ای بستگی دارد.
سیستم­هایی که ظرفیت استهلاک انرژی بالایی دارند مقدار ضریب کاهش شکل­پذیری R_d بزرگ­تری خواهند داشت و بنابراین ضریب R بزرگ­تری به دست خواهد آمد که سبب به وجود آمدن نیروهای طراحی کوچک­تری نسبت به سیستم­های با استهلاک انرژی کم­تر می­ شود.
مقاومتی که سازه بعد از تشکیل اولین لولای خمیری تا مرحله مکانیزم (ناپایداری) از خود بروز می­دهد، مقاومت افزون نامیده می­ شود. مقاومت افزون در سازه­ها به دلایل زیر اتفاق می­افتد:]۲۴[
ایجاد مفصل پلاستیک پی در پی که ناشی از طراحی مناسب است.
بیش­تر بودن مقاومت واقعی مصالح از مقاومت اسمی.
مقاومت طرح اعضا معمولا در یک ضریب کاهش Φ جهت اطمینان از عدم وقوع شکست ضرب می­ شود.
مقاومت اعضای غیر­سازه­ای که در تحلیل در نظر گرفته نمی­ شود.
دست بالا گرفتن مقاطع توسط مهندسین طراح.
رعایت حداقل الزامات آیین­ نامه­ای جهت کنترل تغییر مکان­ها.
بازتوزیع نیروها در محدوده ارتجاعی و …
ضریب مقاومت افزون^[۵۲]، Ω_۰، ناشی از سه ضریب زیر است:]۲۴[
ضریب مقاومت افزون طراحی^[۵۳] Ω_D : در اکثر موارد در نظر گرفته نمی­ شود و یا مقدار آن­را ­۲/۱ در نظر می­گیرند.]۲۴[
ضریب مقاومت افزون ناشی از مصالح^[۵۴] Ω_M : آیین­ نامه برای ساختمان­های فولادی، بتنی و سازه­های بنایی مسلح مقدار این ضریب را برابر ۲۵/۱در نظر گرفته است. در صورتی­که از ضریب کاهش مقاومت Φ= ۰٫۹ برای مقاومت مصالح استفاده شود، مقدار ۴/۱ در نظر گرفته می­ شود.
ضریب مقاومت افزون سیستم^[۵۵] Ω_S : وابسته به تعداد درجه نامعینی سیستم است و برای سیستم­های مختلف سازه­ای از جداول مربوطه در آیین­ نامه­ ها به­دست ­می ­آید.
با توجه به تعاریف بالا، ضریب رفتار به صورت رابطه ۴-۳-الف بیان می­ شود:
۴-۳-الف
که در رابطه ۴-۳-الف R ضریب رفتار سازه، R_d ضریب کاهش شکل­پذیری و Ω_۰ ضریب مقاومت افزون نامیده می­ شود.
آیین­ نامه NEHRP(FEMA450) ]24[ مقادیر ضریب رفتار و ضرایب مقاومت افزون سیستم مهاربند مقاوم در برابر کمانش را به صورت زیر بیان کرده است:
بنابراین مقدار ضریب کاهش شکل­پذیری سیستم مذکور برابر مقدار زیر می­ شود:
۴-۳-ب
وقتی­که یکی از اعضای سازه­ای به حد تسلیم برسد و اصطلاحاً در آن لولای خمیری تشکیل شود، مقاومت سازه از دیدگاه طراحی بهره ­برداری به پایان رسیده است. با توجه به شکل ۴-۱۰ اولین لولای خمیری به ازای نیروی برشی متناظر الاستیک (V_S) رخ می­دهد. در نتیجه خواهیم داشت:
۴-۵
۴-۴
در صورتی­که مقدار مقاومت افزون ناشی از مصالح و نیز مقاومت افزون طراحی را نیز اثر دهیم، رابطه ۴-۵ به­ صورت رابطه ۴-۶ تغییر خواهد کرد. بنابراین خواهیم داشت:
۴-۶
در صورتی­که مقدار کاهش مقاومت ناشی از مصالح و نیز کاهش مقاومت طراحی را در نظر نگیریم، محل تشکیل واقعی اولین لولای خمیری در سازه را مشخص خواهد کرد. بنابراین داریم:
۴-۷
در طراحی تسلیم، بعد از ایجاد اولین مفصل پلاستیک در قاب، عضو مورد نظر همچنان می ­تواند با تغییرشکل­های غیرارتجاعی انرژی ورودی را جذب کند تا به مرحله گسیختگی (V_y) و انهدام برسد. بنابراین داریم:
۴-۸

طراحی بر اساس سطح عملکرد سازه­ای^[۵۶]

طراحی بر اساس سطح عملکرد لرزه­ای یک مفهوم جدید در طراحی سازه­ای است که بر اساس مشاهده عملکرد سازه­ها در زلزله­های گذشته و نیز مطالعات آزمایشگاهی و هم­چنین پیشرفت در روش­های آنالیز و نیز ارتقای تکنولوژی کامپیوترهای امروزی بنا نهاده شده است.]۲۷[
این روش حداقل استانداردها را در روند طراحی سازه­ها به گونه ­ای در نظر گرفته است که ایمنی عمومی ساکنین در تکان­های شدید سازه که ناشی از زلزله­های شدید می­باشد، حفظ شود. در این روش، هدف اصلی، تامین امنیّت ساکنین در برابر شکست شدید اعضای سازه­ای است و جهت محدود کردن آسیب­ها، حفظ کاربری سازه و قابلیت تعمیر سریع سازه بنا نهاده شده است.
بر این اساس طبق پیشنهاد آیین­ نامه SEAOC ]28[ آمریکا سطوح عملکرد سازه­ای جهت کنترل میزان خسارت وارده به ازای زلزله­های مختلف به­ صورت زیر بیان شده است:
در زلزله­های خفیف ( این سطح خطر بر اساس ۵۰% احتمال وقوع در یک دوره ۵۰ سال می­باشد )، سازه بدون آسیب رفتار کند.
در زلزله­های متوسط ( این سطح خطر بر اساس ۱۰% احتمال وقوع در یک دوره ۵۰ سال که معادل دوره بازگشت ۴۷۵ سال می­باشد )، اعضای سازه­ای بدون آسیب رفتار می­ کند، ولی امکان آسیب به اعضای غیرسازه­ای وجود دارد.
در زلزله­های شدید ( این سطح خطر بر اساس ۲% احتمال وقوع در یک دوره ۵۰ سال که معادل دوره بازگشت ۲۴۷۵ سال می­باشد )، امکان آسیب به اعضای سازه­ای و غیر سازه­ای وجود دارد، اما سازه دچار فروریزش نمی­ شود. مقاومت در برابر فروریزش به این معنی است که ممکن است سازه سختی و مقاومت جانبی خود را تا حدی از دست بدهد ولی اعضای باربر ثقلی هم­چنان به وظایف خود عمل می­ کنند و یک حاشیه امنیت در برابر فروریزش ایجاد می­ کند.
با این وجود انتظار می­رود که آسیب­های سازه­ای حتی در زلزله­های شدید به گونه ­ای باشد که در اکثر سازه­ها امکان تعمیر وجود داشته باشد.
جهت تعیین نوع رفتار سازه در زلزله­های مختلف که در بالا اشاره شد، آیین­ نامه FEMA 369 ]27[ چهار سطح عملکرد سازه­ای را به صورت زیر تعریف کرده است:

وقتی که بدی (و بلا) به آنها می‌رسید، می‌گفتند: «از سوی موسی و پیروان اوست» (اعراف/۱۳۱).
۱۱ـ فراموش کردن خدمات دیگران:«وَ إِذْ قالَ مُوسی لِقَوْمِهِ اذْکُرُوا نِعْمَهَ اللّهِ عَلَیکُمْ إِذْ أَنْجاکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ وَ یذَبِّحُونَ أَبْناءَکُمْ وَ یسْتَحْیونَ نِساءَکُمْ وَ فی ذلِکُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظیمٌ».
و (به خاطر بیاورید) هنگامی را که موسی به قومش گفت: نعمت خدا بر خود را به یاد داشته باشید، زمانی که شما را از (چنگال) آل فرعون رهایی بخشید. همانا شما را به بد‌ترین وجهی عذاب می‌کردند، پسرانتان را سر می‌بریدند و زنانتان را (برای خدمتکاری) زنده نگه می‌داشتند و در این، آزمایش بزرگی از طرف پروردگارتان برای شما بود (إبراهیم/۶).

12. 12. اذیت و آزار پیشوا و رهبری:«وَ إِذْ قالَ مُوسی لِقَوْمِهِ یا قَوْمِ لِمَ تُؤْذُونَنی وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنّی رَسُولُ اللّهِ إِلَیکُمْ»؛ و (به یاد آورید) هنگامی را که موسی به قومش گفت: ‌ای قوم من! چرا مرا آزار می‌دهید، با اینکه می‌دانید من فرستاده خدا به سوی شما هستم؟! (صف/۵).

12. 12. عهد شکنی وتحریم کلام خداوند: «فَبِما نَقْضِهِمْ میثاقَهُمْ لَعَنّاهُمْ وَ جَعَلْنا قُلُوبَهُمْ قاسِیهً یحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ»؛ (بنی اسرائیل را) به خاطر پیمان شکنی، از رحمت خویش دور ساختیم و دلهای آنان را سخت و سنگین نمودیم که سخنان (خدا) را از جایگاه‌های خود تحریف می‌کردند (مائده/۱۳).

ب) کارشکنی‌ها و فعالیت‌های تخریبی علیه مسلمانان

1. 1. تفرقه افکنی بین مؤمنین: «وَ الَّذینَ اتَّخَذُوا مَسْجِدًا ضِرارًا وَ کُفْرًا وَ تَفْریقًا بَینَ الْمُؤْمِنینَ» (توبه/۱۰۷).

(گروه دیگر از آنها) کسانی هستند که مسجدی ساختند برای زیان رساندن (به مسلمانان) و (تقویت) کفر، و تفرقه افکنی میان مؤمنان.

2. 2. پناه دادن به عناصر ضد الهی: «وَ إِرْصادًا لِمَنْ حارَبَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ» (توبه/۱۰۷).

و (مسجد ضرار) کمین گاهی بود برای کسی که از پیش، با خدا و پیامبرش مبارزه کرده بود.

3. 3. آواره کردن شهروندان: «یقُولُونَ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَی الْمَدینَهِ لَیخْرِجَنَّ اْلأَعَزُّ مِنْهَا اْلأَذَلَّ» (منافقون/۸).

می‌گویند: «اگر به مدینه بازگردیم، عزیزان، ذلیلان را بیرون می‌کنند».

4. 4. سیاست محاصره اقتصادی:«هُمُ الَّذینَ یقُولُونَ لا تُنْفِقُوا عَلی مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللّهِ حَتّی ینْفَضُّوا» (منافقون/۷).

آنها کسانی هستند که می‌گویند: «به افرادی که نزد رسول خدا هستند انفاق نکنید تا پراکنده شوند».

5. 5. عدم خرسندی از مسلمانان مگر با پیروی از یهود:«وَ لَنْ تَرْضی عَنْکَ الْیهُودُ وَ لاَ النَّصاری حَتّی تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَی اللّهِ هُوَ الْهُدی» (بقره/۱۲۰).

هرگز یهود و نصاری از تو راضی نخواهند شد، تا (به طور کامل، تسلیم خواسته‌های آنها شوی و) از آیین (تحریف یافته) آنان، پیروی کنی. بگو (ای پیامبر): «هدایت الهی، تنها هدایت است».
گروهی از (یهود و نصاری) بر این عقیده‌اند که عُزیر (عزرای کاهن) و مسیح، فرزند خدا هستند: «وَ قالَتِ الْیهُودُ عُزَیرٌ ابْنُ اللَّهِ وَ قالَتِ النَّصارى‌ الْمَسیحُ ابْنُ اللَّهِ ذلِک قَوْلُهُمْ بِأَفْواهِهِمْ یضاهِئُونَ قَوْلَ الَّذینَ کفَرُوا…»
«یهود گفتند: عزیر پسر خداست! و نصارى گفتند: مسیح پسر خداست! این سخنى است که با زبان خود مى‌گویند، که همانند گفتار کافران پیشین است؛ خدا آنان را بکشد، چگونه از حق انحراف مى‌یابند؟!…» این آیه ناظر به این اعتقاد اهل کتاب است که به جهت رسیدن به منافع خود، خداوند را به صورت شخصیتی که صاحب فرزند است تصور کرده، به‌طوری ‌که عزیر نبی و عیسی نبی را فرزند او می‌دانستند؛ اما خدای تبارک این عقیده باطل را ساختگی دانسته و آن را سخنی بدون دلیل و برهان می‌خواند که شبیه و موافق با اقوال و عقاید کفار است (طبرسی ۱۳۷۲، ۳۶).
و یا قرآن در جائی دیگر می‌فرماید:
«وَقالَت الیَهُود وَ النَّصارَی نَحنُ أبناءالله وَ أحِبائُهُ قُل فَلِمَ یُعَذِّبُکُم بِذُنُوبِکُم بَل أنتُم بَشَرُ مِّمَّن خَلَقَ یَغفِرُ لِمَن یَشَاءُ وَ یُعَذِّبُ مَن یَشَاءُ» (مائده /۱۸).
یهود و نصارا معتقدند که آنها فرزندان خدا هستند و نژادشان برتر از نژاد دیگران است ولی خداوند به پیامبرش می‌فرماید که به آنها بگو: اگر چنین است او چرا شما را به گناهتان عذاب می‌کند و یا در جائی دیگر می‌فرماید: «وَقالُوا لَن یَدخُل الجَنَّه الا مَن کَانَ هُودًا أو نَصَاری تِلکَ أمَانِیُّهُم قُل هَاتُوا بُرهانَکُم إن کُنتُم صادِقینَ».
گفتند: غیر از یهود و نصارا کسی دیگر داخل بهشت نمی‌شود‌ای پیامبر بگو بر این دعوی برهان بیاورید اگر راست می‌گوئید. (بقره /۱۱۱)
قرآن وقتى وارد در احتجاج ‏علیه تثلیث مسیحیت مى‏شود، آن را از دو طریق رد مى‏کند.
اول - از طریق بیان عمومى، یعنى بیان این معنا که بطور کلى فرزند داشتن بر خداى‏تعالى محال است و فى نفسه امرى است ‏ناممکن، چه اینکه فرزند فرضى، عیسى باشد یا عزیر و یا هر کس دیگر.
دوم - از طریق بیان خصوصى و مربوط به شخص عیسى بن مریم‏ و اینکه آن جناب نه ‏پسر خدا بود و نه اله معبود، بلکه بنده‏اى بود براى خدا و مخلوقى بود از آفریده‏هاى او (طباطبایی ۱۳۸۵، ۴۵۲).

۴-۵- استدلال به عدم امکان فرزند داشتن خداى تعالى

اما بررسی توضیح طریق اول این است که: حقیقت فرزندى و تولد چیزى از چیز دیگر این ‏است که چیزى از موجودات زنده و داراى توالد و تناسل متجزى شود، مثلاً انسان و یا حیوان و یا حتى نبات وقتى مى‏خواهد تولید مثل کند، چیزى از او جدا مى‏شود و از راه جفت‏گیرى جزئى ‏را از خود جدا نموده، به دست تربیت تدریجى فردى دیگر از نوع خود که او نیز مثل خودش‏است مى‏سپارد تا در نتیجه آنچه ‏خود او از خواص و آثار دارد آن جزء نیز داراى آن خواص و آثارگردد، مثلاً یک موجود جان دار، جزئى از خود را که همان نطفه ‏او است و یک نبات جزئى را از خود که همان لقاح (کرته گل) او است جدا مى‏کند و به دست تربیتش مى‏سپارد تا به تدریج‏ حیوانى یا نباتى مثل خود شود و معلوم است که چنین ‏چیزى در مورد خداى تعالى متصور نیست و عقل آن را به سه دلیل محال مى‏داند، اول اینکه ‏شرط اول تولید مثل، داشتن جسمى ‏مادى است و خداى خالق ماده، منزه است از اینکه خودش مادى باشد، و قهرا وقتى مادى‏ نبود لوازم مادیت که جامع همه آنها احتیاج است نیز ندارد، پس نیاز به حرکت و تدریج و زمان‏ و مکان و غیر ذلک ندارد. اینکه الوهیت و ربوبیت‏ خداى سبحان مطلقه ‏است و به خاطر همین اطلاق‏ در الوهیت و ربوبیتش، قیومیت مطلقه نسبت به ما سواى خود دارد.
و در نتیجه ماسواى خدا در هست‏ شدن و در داشتن لوازم هستى نیازمند به او است و وجودش قائم به او است، چون او قیوم وی است. با این حال چگونه ممکن است چیزى فرض شود که در عین اینکه ماسواى او و در تحت قیومیت او است، در نوعیت‏ مماثل او باشد؟ و در عین اینکه گفتیم ماسواى او محتاج او است، این موجود فرضى مستقل از او و قائم به ذات‏ خود باشد و تمام خصوصیت‌ها که در ذات ‏و صفات و احکام خدا هست در او نیز باشد؟بدون اینکه از او گرفته باشد (طباطبایی۱۳۸۵ ، ۴۵۳).
اینکه اگر زاد و ولد را در خداى تعالى جائز بشماریم، لازمه‏اش این است که ‏فعل تدریجى را هم در مورد او (که متعالى از آن است) جائز بدانیم و جائز دانستن ‏آن مستلزم آن ‏است که خداى تعالى هم داخل در چهارچوب ناموس ماده و حرکت درآید و این خلف فرض‏ و محال است، چون ما او را خارج از این چهارچوب و فاعل و پدید آورنده آن فرض کردیم، بلکه‏ خداى تعالى آنچه مى‏کند به اراده و مشیت ‏خود مى‏کند و مشیت او براى تحقق خواسته اش‏کافى مى‌‏باشد و نیازمند به مهلت و تدریج نیست. این ‏همان بیانى است که از آیه: «وَ قَالُوا اتَّخَذَ الله وَلَدًا سُبحَانَهُ بَل ‏لَهُ مَا فِى السَّمواتِ وَ الارضِ کُلُّ لَّهُ قانِتُونَ- بَدِیعُ السَّمواتِ وَ الارضِ، اذَا قَضَى أمرًا فَإنَّما یَقُولُ لَهُ‏ کُن فَیَکُونُ» افاده‏اش مى‏کند.
کفار گفتند: خدا فرزند گرفته و خدا منزه از آن است بلکه ملک همه آنچه در آسمان‏ها و زمین است از آن او (و او قیوم آنها است)، همه آنها در برابرش خاضع هستند و او آفریدگار بدون الگوى آسمان‏ها و زمین است، او وقتى بخواهد کارى بکند و بخواهد چیزى بوجود آورد، فقط کافى است بگوید موجود باش آن موجود بدون‏ درنگ، و تدریج موجود شود (بقره/ ۱۱۷-۱۱۶).
و به بیانى که ما کردیم کلمه سبحانه به‏ ندرت نهایى یک برهان است که همان نزاهتش از مادیت است و جمله:«لَّهُ مَا فِى السَّماواتِ وَ الارض کُلُّ لَّهُ ‏قانتونَ» برهان دیگرى است‏که همان برهان دوم یعنى یومیت‏ خدا باشد و جمله: «بَدیعُ السموات ‏و الارض اذا قضى ‏امرا». برهان سوم است که همان برهان خلف فرض باشد.
البته ‏ممکن است جمله: بدیع السموات و الارض را از باب اضافه‏ صفت به فاعلش‏گرفته و بگوئیم: خود آسمان و زمین بدیع و عجیب است و در نتیجه از آن این معنا را استفاده ‏کنیم ‏که در آیه شریفه چهار برهان آمده، برهان اول را کلمه سبحانه و برهان دوم را جمله: لَهُ ‏ما فِى السَّموات وَ الارض کل له قانتون و برهان سوم را جمله:«بدیع السموات ‏و الارض» و برهان چهارم را جمله اذا قضى… افاده کند به این تقریب که از جمله: «بدیع ‏السموات ‏و الارض» بفهمیم آسمان و زمین بدون الگو و مثال بوجود آمده، پس ممکن نیست ‏خداى تعالى فرزند دار شود و موجودى از همین زمین فرزند او گردد، چون در این صورت موجودى ‏است که با الگوى قبلى خلق شده، چون مسیحیان‏ عیسى را عین خدا و مثل او مى‏دانند، پس ‏این جمله به تنهایى خودش یک برهان دیگر مى‏شود و به فرض هم که مسیحیان به منظور فرار از اشکال جسمیت ‏و مادیت ‏خداى تعالى و نیز فرار از اشکال تدریجیت افعال او، بگویند اینکه ما مى‏گوئیم: اتخذ الله ولدا، از باب‏ مجازگوئى است نه اینکه حقیقتا خداى تعالى متجزى شده و چیزى از او جدا شده باشد که درحقیقت ذات و صفات مثل او باشد و در عین حال نه محکوم به مادیت باشد و نه به تدریجیت (و اتفاقاً مقصود نصارا هم از اینکه گفتند: مسیح فرزند خدا است، بعد از بررسى گفته‏‌های‌شان‏ همین است)، تازه اشکال مماثلت به جاى خود باقى خواهد ماند.
توضیح اینکه اثبات فرزند و پدر اگر هیچ لازمه‏اى نداشته ‏باشد، این لازمه را دارد که ‏بالضروره اثبات عدد هست و اثبات عدد هم اثبات کثرت حقیقى است، براى اینکه ‏گیرم که ما فرض کردیم این فرزند و پدر در حقیقت نوعیه واحد باشند، نظیر دو فرد انسان که در حقیقت‏ انسانیت‏ یک چیزند، لیکن نمى‏توانیم انکار کنیم که از جهت فردیت براى نوع دو فردند و بنابراین اگر ما اله را یکى بدانیم آنچه غیر او است که یکى از آنها همین فرزند فرضى است‏ مملوک او و محتاج به او خواهند بود، پس فرزندى که براى خدا فرض کردند نمى‏تواند الهى‏ مثل خدا باشد، چون خدا محتاج نیست و او محتاج است و اگر فرزندى برایش فرض کنیم که‏ از این‏ جهت هم مثل او باشد یعنى محتاج نباشد و چون خود او مستقل به تمام جهات باشد، دیگر نمى‏توانیم ‏اله را منحصر در یکى بدانیم و خود را از موحدین بشماریم.
و این بیان همان چیزى است که آیه: «وَ لا تَقُولُوا ثَلا ثه انتَهوا خَیرا لَکُم انَّما الله اله واحد سُبحانه‏ ان یکون له ولد له ما فى السموات و ما فى الارض و کفى بالله‏ وکیلا» بر آن دلالت دارد، چون مى‏فرماید: اله تنها و تنها خدا است، پس معلوم مى‏شود نصارا فرزند را هم اله مى‏دانستند و اگر چنین باشد باید فرزند محتاج پدر نباشد و مستقل در وجود باشد، دیگر نباید نصارا خود را موحد دانسته در عین اعتقاد به تثلیث بگویند خدا یکى است (طباطبایی ۱۳۸۵، ۴۵۲).

۳ -۵-۲ سوالات پرسشنامه
برای جمع آوری اطلاعات موردنظر در جهت تعدیل مدل پیشنهادی، پرسشنامه ای شامل ۲۵ سوال در مورد موضوع و ۴ سوال جمعیت شناختی میان مشتریان توزیع شد. درواقع پرسشنامه مذکور دارای دو بخش عمده است.

۱ ) نامه همراه : در این قسمت هدف از گردآوری داده ها به وسیله پرسشنامه و ضرورت همکاری پاسخ دهنده در عرضه داده های مورد نیاز بیان شده است. برای این منور بر با ارزش بودن داده های حاصل از پرسشنامه تاکید گردیده تا پاسخ دهنده به طور مناسب پاسخ سوال ها را عرضه کند.
۲ ) سوال های (گزاره ها ) پرسشنامه : این بخش از پرسشنامه شامل دو قسمت است :
الف - سوالات عمومی : در سوالات عمومی سعی شده است که اطلاعات کلی و جمعیت شناختی در رابطه با پاسخ دهندگان جمع آوری شود. این بخش شامل ۴ سوال می باشد ( جنسیت ، وضعیت تاهل ، سن و میزان تحصیلات ).
ب – سوالات تخصصی :
سؤالات از نوع سؤال های بسته بوده و مقیاس اندازه گیری از نوع مقیاس لیکرت بوده است. در این پرسشنامه مقیاس های مورد استفاده از نوع مقیاس لیکرت می باشد که از سری مقیاس های ترتیبی است که آن را تبدیل به مقیاس فاصله ای می کنیم.
سوالات ۱ تا ۱۵ برای سنجش میزان اثرگذاری توجهات سمعی و بصری محیط فروشگاه که در این پژوهش متغیر های مستقل هستند، در نظر گرفته شده است. همانطور که در فصل دوم توضیح داده شد ، برای سنجش اثرگذاری در این پژوهش از عواملی نظیر طراحی محیط فروشگاه ، قفسه بندی و چیدمان فروشگاه، نورپردازی محیط فروشگاه ، درجه دما و رایحه فروشگاه و هم چنین پخش موسیقی در محیط فروشگاه، استفاده می شود.

• طراحی محیط فروشگاه شامل ۳ سوال

• چیدمان و قفسه بندی محیط فروشگاه شامل ۳ سوال

• درجه دما و رایحه محیط فروشگاه شامل ۳ سوال

• نورپردازی محیط فروشگاه شامل ۳ سوال

• پخش موسیقی در فضای فروشگاه شامل ۳ سوال

سوالات ۱۶ تا ۲۵ مربوط به متغیر وابسته این پژوهش یعنی خرید برنامه ریزی نشده توسط مشتریان می باشند.
سوال ها را با بهره گرفتن از چند پرسشنامه ساختارمند گردآوری نمودیم. از اغلب آیتم های موجود در این پرسشنامه ، در پژوهشات دیگر نیز به کرات استفاده شده است که در جدول ۲- ۳ خلاصه ای از آنها اورده شده است :
جدول ۲-۳ خلاصه ای از آیتم های مورد استفاده در پرسش نامه
موضوع گزاره مقیاس تحقیقات انجام شده
موضوع گزاره مقیاس پژوهشات انجام شده
اثر طراحی محیط فروشگاه مقیاس پنج تایی لیکرت (۲۰۰۷) Pradeep Randiwela
Jiang and Liu (2014)
اثر قفسه بندی و چیدمان محصولات مقیاس پنج تایی لیکرت (۲۰۰۷) Pradeep Randiwela
Anderson et al (2012
Jiang and Liu (2014)
اثر پخش موسیقی و نورپردازی و رایحه محیط مقیاس پنج تایی لیکرت Jiang and Liu (2014)
خرید برنامه ریزی نشده مقیاس پنج تایی لیکرت Hamid Saleh (20
Shahab Tinne (2011)
۳-۶- روایی^[۵۵] پرسشنامه
روایی به معنای صحت و درست بودن است (خاکی، ۱۳۸۹). اعتبار یا روایی به این معناست که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه موردنظر را می سنجد. برای اندازه گیری روایی پرسشنامه روش های مختلفی وجود دارد. اهمیت روایی از آن جهت است که اندازه گیری نامناسب و ناکافی می تواند پژوهش علمی را بی ارزش و ناروا سازد. مقصود از روایی آن است که ابزار اندازه گیری به واقع بتواند خصیصه و ویژگی موردنظر را اندازه گیری نماید. به بیان دیگر، وقتی ابزار اندازه گیری از روایی لازم برخوردار است که همه متغیرهای تأثیرگذار در مدل، مورد توجه قرار گیرد.
برای آزمودن برازش اندازه ها چند نوع آزمون روایی وجود دارد که در این پژوهش از دو روش منطقی و محتوا استفاده شده است :

• روایی ظاهری : تایید صاحبنظران مبنی بر توانمندی سنجش ابزار اندازه گیری از جهت ظاهری مانند روشن و بدون ابهام بودن سوالات ؛

• روایی محتوا : تایید صاحبنطران از نظر کفایت کمیت و کیفیت سوالات پرسشنامه ، این روایی نشان می دهد که ابعاد و عناصر یک مفهوم تا چه حد تحت پوشش دقیق قرار گرفته است (سکاران ، ۱۳۸۴).

اعتبار محتوای یک ابزار اندازه گیری به سوالات تشکیل دهنده آن بستگی دارد . اگر سوال های پرسشنامه معرف ویژگی ها و مهارت های ویژه ای باشد که محقق قصد اندازه گیی آنها را داشته باشد ، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سوال های تشکیل دهنده ابزار اندازه گیری معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد. اعتبار محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه گیری است که هم زمان با تدوین آزمون در آن تنیده می شود.به عبارت دیگر روایی محتوا یعنی تعیین خوب ابعاد و مولفه های مفهوم. روایی صوری در حقیقت شاخصی بسیار جزیی از روایی محتوی است.این نوع روایی نشان می دهد ابعاد و مولفه هایی که برای سنجش یک مغهوم مطرح می گردد، به طور ظاهری نیز این مهم را نشان می دهد. در حقیقت روایی صوری یک نوع روش تعیین روایی بر مبنای نظر خبرگان است.

• روایی سازه (مفهومی) :بر این دلالت دارد که نتایج به دست آمده از کاربرد سنجه ها تا چه میزان با نظریه هایی که آزمون بر اساس آنها طراحی شده سازگاری دارد. پرسشنامه استفاده شده در این پژوهش پرسشنامه ای استاندارد است که برای بومی سازی آن علاوه بر استفاده از نظرات استید راهنما و مشاور، از نظرات چند تن از اساتید دانشگاه و کارشناسان فعال در حوزه مربوطه نیز استفاده شده است. خبرگان پژوهش شامل افرادی بودند که در حوزه موضوعات بازاریابی صاحب نظر بودند . دکتر اسدالله کردناییج، دکتر سید حمید خداداد حسینی و دکتر علی رجب زاده اسامی خبرگان اشاره شده می باشد.

روایی سازه یا مفهومی بر این دلالت دارد که نتایج به دست آمده از کاربرد سنجه ها تا چه میزان با نظریه هایی که آزمون بر مبنای آنها طراحی شده، سازگاری دارد. یعنی برای پذیرش یک سازه باید نشان دهیم بیننشانگرها(مثلا سوالات) هماهنگی و یکسویی وجود دارد.
تحلیل عاملی تاییدی یکی از روش هایی است که برای مطالعه ساختار داخلی یک مجموعه از نشانگرها وجود دارد.این فن که مبتنی بر یک شالوده تجربی و نظری قوی است، مشخص می کند کدام متغیرها با کدام عامل و هم چنین کدام عامل با کدام یک از عامل ها همبستگی دارد(هومن، ۱۳۸۴). روایی سازه ای پرسشنامه پژوهش در فصل چهارم مورد بررسی قرار گرفته است که حاکی از روایی سازه های بیان شده است.
در واقع پرسشنامه های این پژوهش ابتدا با مطالعه ادبیات نظری پژوهش ، عوامل مربوطه استخراج و پرسشنامه اولیه تدوین شد و پس از تعدیل آن توسط اساتید مربوطه ، در اختیار خبرگان امر قرار گرفت و با نظر سنجی از کسانی که با موضوع پایان نامه آشنایی دارند، نهایی گردید.

بنابراین برای توسعه و گسترش مناسب بانکداری الکترونیک در کشور باید نسبت به ایجاد زیر ساخت های مناسب مخابراتی، امنیت در تبادل اطلاعات، تدوین قوانین و مقررات حقوقی مناسب و مهمتر از همه‌ی این موارد بسترسازی فرهنگی و آشنا نمودن مردم و بنگاههای اقتصادی با مزایای بانکداری الکترونیک، تجارت الکترونیکی و پرداخت الکترونیک، تسریع در شکل گیری دولت الکترونیک، به طور جدی اهتمام ورزید.

۲-۳-۷-۵- ویژگیهای فردی مناسب کارکنان

کارکنان بانکها نیز همانند سایر افراد جامعه دارای روحیات و ویژگیهای فردی منحصر به فرد خویش هستند ولی آنچه که بیشتر نمود پیدا میکند اثر این ویژگی ها بر مشتریان بانک است که به نحو فزاینده‌ای باعث جذب بیشتر مشتریان در شعب بانک می‌شود. ویژگی‌های فردی مناسبی همچون ظاهر مناسب و مرتب، توجه به نظرات مشتریان، امانت داری و صداقت، مردم داری و تواضع بایستی همواره مدنظر کارکنان و پرسنل بانک قرار گیرد (حبیبی پور، ۱۳۸۷).

۲-۳-۷-۶- رضایت مشتریان

در رابطه با مفهوم رضایت مندی مشتری تعاریف مختلفی از سوی نظریه پردازان بازاریابی ارائه شده است. کاتلر^[۴۳]، رضایت مندی مشتری را به عنوان درجه‌ای که عملکرد واقعی یک شرکت انتظارات مشتری را برآورده کند، تعریف میکند. به نظر کاتلر اگر عملکرد شرکت انتظارات مشتری را برآورده کند، مشتری احساس رضایت و در غیر این صورت احساس نارضایتی می‌کند ( فروزنده دهکردی و همکاران،۱۳۸۵).
رضایت مشتری میزان مطلوبیتی است که مشتری به خاطر ویژگی‌های مختلف کالا کسب می‌کند و منبع سودآوری و دلیلی برای ادامۀ فعّالیت سازمان است (پاؤلین^[۴۴] و دیگران،۲۰۰۶،۹۰۷).

۲-۳-۷-۶-۱- رضایت مشتریان در بانک‌ها

بازار خدمات بانکی از نظر وفاداری مشتریان قابل ارزیابی است. عدهای از مردم با بانک خاصی ارتباط دارند و عملیات مورد نیاز خود را از طریق همان بانک انجام می‌دهند. تعدادی نیز به چند بانک مراجعه می‌کنند و بر حسب نیازهای متنوع خود از خدمات بانک‌های مختلف بهره می‌گیرند. برای گروهی از افراد هم، هیچ بانک خاصی تفاوت ندارد و بر حسب مورد به هر بانکی که در دسترس آن‌ها باشد مراجعه می‌کنند. در کشورهای پیشرفته با توسعه بانکداری الکترونیک،کیف‌های مشتریان پر از کارت‌های اعتباری است و پول نقد چندانی در اختیار ندارند. اینگونه مشتریان ممکن است سالن معاملات بانک‌ها و یا درون ساختمان یک بانک را ماه‌ها و حتی سالها نبینند. در عین حال نباید فراموش کرد که تعدادی از افراد نیز اصلا با بانک‌ها و با سیستم مالی ارتباط ندارند. آن‌ها حساب جاری، کارت اعتباری و حتی دسترسی به ATM(دستگاه خودپرداز) ندارند، اشخاصی که حساب بانکی ندارند اکثراً گروهی فقیر یا متعلق به اقلیت‌های ملی، افراد مجرد یا خانوارهای تک نفره و یا افرادی دارای تحصیلات پایین و کسانی از این قبیل هستند. (رشیدی،۱۳۸۷).

۲-۳-۷-۶-۲- وفاداری مشتریان در بانک‌ها

مسئله‌ی وفاداری یا ارتباط مستمر مشتریان با بانک‌‍‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار است. مطالعه الگوهای وفاداری مشتریان از این لحاظ قابل توجه است که سبب می‌شود بانک با توجه به نیازهای مشتریان خود بتواند به خدمت رسانی بهتر دست یابد. در عین حال در یک مطالعه جامع باید توجه داشت که از لحاظ قشربندی اجتماعی مشتریان بانک را چه گروه‌هایی تشکیل می‌دهند و چه اقشاری از جامعه نسبت به بانک وفادارترند و چرا؟ نقاط ضعف در بازاریابی بانکی چیست؟ برای جذب مشتریانی که فاقد هرگونه وفاداری نسبت به بانک هستند چه سیاست‌هایی را باید اتخاذ کرد؟ انگیزه‎‌های موجود در مراجعه به بانک کدامند و هر یک از آن‌ها چه درصدی را به خود اختصاص می‌دهند؟

۲-۳-۸- عوامل و شرایط فیزیکی

به طور کلی این عوامل، جزء عوامل فیزیکی و قابل مشاهده و لمس میباشد که شامل موارد زیر می‌گردد و در ادامه هر یک از این عوامل توضیح داده می‌شوند:
محل استقرار شعب
تعداد شعب بانک
طراحی و زیبایی فضای داخلی و خارجی بانک
امکانات فیزیکی شعب بانک

۲-۳-۸-۱- محل استقرار شعب بانک

حتماً شما هم فروشگاه ها و رستورانهای کوچک و بزرگ زیادی را میشناسید که موقعیت مکانی شان، موفقیت چشمگیری برایشان به ارمغان آورده است. اما آیا این موضوع درباره بانکها نیز صادق است؟ موضوع یافتن مکان مناسب برای بانک، در ردیف برنامههای مهم و اساسی قرار دارد.
با توجه به افزایش و شدت رقابت، ارائه‌ خدمات در مکان و محل‌های مورد نظر مشتریان عاملی تعیین‌کننده درجذب و نگهداری مشتریان است. به همین دلیل امروزه بانک‌ها و دیگر سازمانهای خدماتی به ایجاد شعب در مناطق مختلف پرداخته‌اند تا ضمن ارائه‌ خدماتی بهتر، حوزه وسیع تری را تحت پوشش قرار دهند (روستا و همکاران،۱۳۸۶،ص۴۰).
مکان استقرار شعب بانک‌ها و مؤسسات مالی، محرکی مهم در جذب مشتریان است و بازاریابان بانکی باید آن را به دقت مورد بررسی و ارزیابی قراردهند. بنابراین بانک‌ها برای احداث شعب نیاز به ارزیابی علمی و امکان‌سنجی دقیق دارند و برای اماکن فعلی نیز باید بازاریابی بانکی به عمل آید. واقع شدن شعب یک بانک در فاصله مکانی و زمانی مناسب، استقرار شعب یک بانک در اماکن مهمی مانند شهرک‌های صنعتی و مسکونی و اماکن تجاری و استقرار شعب در نزدیکی پارکینگ‌های عمومی از جمله پارامترهایی هستند که بر سپرده‌گذاری مشتریان در بانک‌ها تأثیر می‌گذارند (یزدانی و دهنوی،۱۳۸۴).

۲-۳-۸-۲- تعداد شعب بانک

طی سالهای اخیر و به ویژه با ورود بانکهای خصوصی به عرصه فعالیت شاهد رقابتی شدید در تأسیس شعبههای بانکی بودهایم به گونهای که چهره خیابانها به خصوص در سالهای اخیر با بالا رفتن تابلوهای متعدد از بانکهای مختلف تغییر بسیاری نموده است. این وضعیت که بیشتر جنبه رقابتی پیدا کرده و بانکهای مختلف کوشیدهاند در تمامی خیابانها و نقاط مهم شهری برای خود شعبهای خریداری کنند و کم کم در حال تبدیل شدن به وضعیت نگرانکنندهای است که تبعات آن در آینده نزدیک دامن خود بانکها و اقتصاد کشور را خواهد گرفت.
با توجه به پیشرفتهای فراوان بانکهای کشور در عرضه خدمات بانکداری الکترونیکی لزوم تأکید فراوان بر توسعه‌ی فیزیکی شعب و ترویج خدمات شعبه محور، جای سؤال دارد و بی شک باعث از بین رفتن تاثیر کلیه تبلیغات و اقدامات فرهنگی میشود. گسترش خدمات مبتنی بر بانکداری الکترونیکی و همچنین ارتقاء کیفی این خدمات برای افزایش رضایت مندی و اطمینان عمومی برای استفاده از این خدمات می‌تواند راهکار گرایش مردم به سمت خدمات خود سلف سرویس و خارج از شعبه باشد. از سوی دیگر با توجه به افزایش هزینه های سربار شعبهای، تأکید فراوان بر افزایش شعب در آینده نزدیک میتواند به جای برگ برنده به عاملی ضرر رسان و منفی در جهت توسعه بانک تبدیل شود اتفاقی که در حال حاضر بانکهای دولتی با آن مواجه هستند و بسیاری از شعبی که در سطح کشور دارند به مرور در حال تبدیل شدن به شعب ضررده هستند. در این شرایط، بانکی موفق است که بتواند با آینده نگری تعادل منطقی و مناسبی را بین توسعه فیزیکی و توسعه مجازی خود فراهم کند تا در رقابتهای آینده که قطعاً تعداد شعب شاخص مهمی در آنها نیست موفقتر عمل کند (خضرا، ۱۳۸۵).

۲-۳-۸-۳- طراحی و زیبایی فضای داخلی و خارجی شعب

بخش اعظم عمر ما در محیط‌های داخلی و خارجی بناها سپری می‌شود. این فضاها محیطی را ایجاد میکنند که بسیاری از فعالیتهای ما در آن صورت میگیرد. همچنین آنچه که به یک بنا روح میبخشد، فضای داخلی وخارجی آن است. بنابراین میتوان گفت کیفیت فضای داخلی وخارجی تأثیر مستقیمی بر نحوه انجام فعالیتهای ما دارد. از طرف دیگر فضای بیرونی یک ساختمان عامل نگرش و قضاوت ما را تحت تأثیر قرار میدهد. بر این اساس یکی از اهداف طراحی داخلی و خارجی، بهبود عملکرد فیزیکی و روانی فضا برای راحت سازی فعالیتها در آن است. طراحی و زیبایی فضای داخلی و خارجی بانک از اهمیت بیشتری در مقایسه با سایر سازمانها برخوردار است. بنابراین نمای داخلی و خارجی بانک عامل اثرگذار و مشهودی است که بایستی فراخور یک بانک مد نظر گرفته شود.
“یک محیط خوب، می‌تواند بر رشد ارزشهای کارکنان و افزایش توان و بهره‌وری آنان اثرگذار باشد. با متنوع شدن فعالیتهای بانکی، سازماندهی محیط کار و ایجاد محیطی آرام در سازمانها به صورتی که منجر به فعال شدن بیشتر نیروی انسانی و مشتریان، شادابی آنها، کاهش افسردگیها، رشد خدمات مثبت و در نهایت دستیابی به بهره‌وری مورد نظر شود، ضروری به نظر می‌رسد. در بانکداری نوین این امر از دغدغه‌های مدیران اجرایی و مدیران ارشد بانک‌ها می‌باشد. بانک‌ها برای جذب بیشتر منابع مالی مشتریان می‌بایست به محیطهای کاری مناسب که دارای شاخصهای محیط کاری از نظر فیزیکی، روانی و اجتماعی باشد مجهز شوند"(ونوس،۱۳۸۳، ص۱۴۲-۱۳۷).
طراحی داخلی و خارجی در ایجاد فضایی مطلوب و دلنشین برای افراد جامعه نقش مؤثر دارد. محیط مناسب یعنی فضایی که بشر در آن بتواند فارغ از فشارهای ناخواسته روانی رشد کرده و شکوفا شود و این از خواسته های عقلانی و منطقی هر جامعه است. طراحی داخلی۱ که به عنوان یک حرفه، یک هنر و یک صنعت در دنیا شناخته شده، بهینه سازی فضاهای داخلی ساختمانها به منظور انجام فعالیتهای روزمره یعنی زندگی و کار است. طراحی و زیبایی فضای داخلی و خارجی بانک یکی از اساسی‏ترین عناصر جذب مشتری در سیستم بانکی محسوب می‏شود و می‏تواند نقشی تعیین‏کننده در جذب منابع بانکی داشته باشد. با توجه به لزوم تناسب فضای داخلی و خارجی بانک طیف وسیعی از خدمات و فعالیت‌های آنها، بایستی مورد توجه قرار گیرد.

۲-۳-۸-۴- امکانات فیزیکی شعب بانک

امکانات فیزیکی شعب بانک باعث سهولت فعالیت مشتریان و کارکنان شعب بانک میشود. امکانات و ویژگیهای فیزیکی مختلفی را بانک بایستی مد نظر داشته باشد که میتوان به برخی از این موارد اشاره نمود: داشتن فضای کافی شعبه برای ارائه‌ خدمات، مبلمان مناسب جهت سالن انتظار مشتریان، سهولت دسترسی به وضعیت حساب توسط مشتری، سهولت پارک خودرو مشتری، امکان استفاده از دستگاه خودپرداز و دسترسی مناسب به ملزومات موردنیاز(خودکار، استامپ و سیستم نوبت‏دهی رایانه‏ای به افراد، بانکداری الکترونیک و غیره.
آنچه که از دید مشتریان از بعد مشخصه های فیزیکی حائز اهمیت است، سهولت دسترسی به دوایر مختلف، سهولت ارتباط با کاربر، آرامش شعبه، فضای کافی شعب، سهولت دسترسی به حسابها، اطلاع رسانی مناسب، زیبایی و روشنایی مناسب، مبلمان مناسب، تهویه‌ی مناسب، جذابیت نمای بیرونی و معطرسازی شعب میباشد. این ابعاد مربوط به سه جنبه از مشخصه های کیفی و کمی شعب یعنی ویژگی‌های فیزیکی، غنی سازی ارائه‌ خدمات و سهولت دریافت خدمات میباشد. در این میان آنچه که بیشتر از همه از دید مشتریان حائز اهمیت است، ویژگیهای فیزیکی و به دنبال آن سهولت دریافت خدمات میباشد. به عبارتی یکی از مهمترین مسائل مربوط به شعب بانکی عدم توجه به ابعاد فیزیکی و در مسئله‌ی دوم سهولت دریافت خدمات است. از دیدگاه مشتریان، غنی سازی ارائه‌ خدمات از اهمیت کمتری برخوردار میباشد. چرا که نیازها و خواسته های اولیه و اساسی آنها به طور کامل مرتفع نشده است. از طرف دیگر ارتباط بین ویژگیهای فیزیکی، غنی سازی ارائه‌ خدمات و سهولت دریافت خدمات، الزامات فنی مشابهی را میطلبد. بنابراین توجه به الزامات فنی در راستای ویژگیهای فیزیکی میتواند الزامات مربوط به غنی سازی ارائه‌ خدمات را نیز در پی داشته باشد. به طور کلی توجه به طراحی مناسب ویژگی‌های فیزیکی شعب بانکی به عنوان یکی از ابعاد کیفیت خدمات از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.

۲-۳-۹- سپرده‌گذاری

سپردهگذاری(پس انداز)، عبارت است از سهمی از درآمد مردم یک کشور که به مصارف جاری و زودگذر، تخصیص نیافته و صرف اندوخته و یا سرمایه‌گذاری (پس‌انداز) به امید تحصیل درآمد آتی که مؤثر در افزایش سرمایه ملی می‌باشد، می‌گردد (بهمنی و همکاران، ۱۳۸۵).

۲-۳-۹-۱- انـواع سپـرده‌گذاری

سپرده‌ها از مهمترین منابع بانکها بوده و بدون آن موجودیت بانک چندان قابل توجیه نمی‌باشد، زیرا سرمایه بانکها در مقابل سپرده آنها رقم ناچیزی را تشکیل می‌دهد و چون معمولاً اعطای تسهیلات که یکی از راه های اصلی کسب درآمد بانکها می‌باشد، از محل جذب سپرده‌ها تأمین می‌گردد، لذا لازمه این امر مجهز بودن بانکها به منابع سپرده می‌باشد.
باید توجه داشت سپرده‌ها که به عنوان ابزار سودآوری بانکها تلقی شده و از طریق اعطای تسهیلات در بخشهای مختلف اقتصادی (تخصیص منابع) نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشور ایفا می‌نمایند، دارای هزینه‌هایی مانند سود پرداختی به سپرده‌گذاران، هزینه اداری و تشکیلاتی و غیره می‌باشند چنانچه از آنها استفاده بهینه نشود موجب کاهش سودآوری و یا ضرر و زیان بانک خواهد شد، لذا کارکنان که مهمترین ابزار سازمان می‌باشند و نقش اساسی در پیشبرد برنامه‌های بانک ایفا می‌نمایند، باید به اهمیت سپرده‌ها و جذب آن توجه داشته باشند و از طریق خوش‌رفتاری با مشتری و رازداری و امانت داری و ارائه‌ راهنمائی های‌ صحیح، بانک را محل امنی برای نگهداری وجوه مردم و کسب سود مطمئن و کافی برای آنان معرفی نمایند تا در عمل نام بانک ملی ایران در اذهان مشتریان تداعی کننده‌ سرعت، خدمت، اعتماد، احترام ‌و سودآوری ‌باشد تا در بازار رقابت ‌بتوانیم ‌همچنان ‌سهم ‌و جایگاه ‌بانک ‌را حفظ ‌نمائیم. ( بهمنی و همکاران، ۱۳۸۵).
بانکها می‌توانند تحت هر یک از عناوین ذیل به قبول سپرده مبادرت نمایند:

۲-۳-۹-۲- سپرده قرض‌الحسنه جاری

تعریف: این حساب که در دفاتر بانک بنا به تقاضای اشخاص حقیقی یا حقوقی افتتاح می‌گردد، قرارداد دوجانبه‌ای است که رعایت مفاد آن برای بانک و مشتری الزامی است.
حساب قرض‌الحسنه جاری حسابی است که به موجب آن قرارداد فی‌مابین بانک و متقاضی افتتاح می‌گردد و بانک تا میزان موجودی وجوهی که به حساب وی منظور گردیده یکجا یا به دفعات به موجب چک یا دستور کتبی صاحب حساب پرداخت یا منتقل می کند. بانک با افتتاح این نوع حساب موجبات تسهیل در پرداخت و برداشت از حساب مزبور را برای مشتریان خود فراهم می‌کند. بانک و مشتری بر اساس قرارداد حساب جاری مبتنی بر عقد قرض و شرایط خاصی به امضای طرفین می‌رسد (اجداد نیاکی، ۱۳۸۶، ۱۰۹).

۲-۳-۹-۳- سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز

حساب سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز به حسابی اطلاق می‌گردد که صاحب آن به قصد تعاون عمومی و کمک به نیازمندان و برخورداری از پاداش و اجر معنوی و استفاده از سایر خدمات بانکی نزد بانک افتتاح می کند (اجداد نیاکی، ۱۳۸۶، ۹۹).

۲-۳-۹-۴- سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌‌مدت

در خصوص افتتاح این حساب مشتری به بانک وکالت با حق توکیل می‌دهد تا سپرده‌ی وی را طبق قانون عملیات بانکی بدون ربا (بهره) به طور مشــاع به کار گرفته و منافــع حاصله را طبق آئین‌نامه و مقررات مربوطه با داشتن حق مصالحه بین بانک و سپرده‌گذار به تناسب مبلغ و مدت پس از کسر حق‌الوکاله پرداخت نماید و همچنین در فرم مربوطه، حق اجازه تمدید و یا ابطال سپرده در سررسید برای مشتری محفوظ گردیده است.
حداقل مبلغ جهت افتتاح حساب سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت طبق آخرین مصوبه اداره نظارت بر امور بانک‌ها مبلغ ۵۰٫۰۰۰ ریال است.
ملاک محاسبه سود سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت نیز به موجب دستورالعمل صادره بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد. در حال حاضر ملاک محاسبه سود عبارت است از کمترین مانده سپرده‌های مذکور در هر روز به شرط آنکه مانده کمتر از ۵۰٫۰۰۰ ریال نبوده و برای بار اول یک ماه نزد بانک باقی بماند.

۲-۳-۹-۵- سپرده‌ی سرمایه‌گذاری بلندمدت

درصورتی که سپرده‌گذار تمایلی به استفاده از وجوه خود در طول مدت سپرده‌گذاری نداشته باشد، می‌تواند از سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت استفاده نماید. در سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت، مشتری هرزمان که بخواهد می‌تواند به موجودی دفترچه اضافه یا از آن برداشت نماید لیکن به موجودی سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت نمی‌توان اضافه نمود و چنانچه مشتری چنین تقاضایی داشته باشد باید سپرده جدیدی صادرگردد.
سپرده‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت در حال حاضر از نظر مدت به پنج دسته: سپرده یکساله، دوساله، سه ساله، چهار ساله و پنج‌ساله تقسیم می‌گردند. هر نوع سپرده با توجه به مدت و نرخ سهم سود از سودهای مختلفی برخوردار می‌باشد.
در گذشته سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت قابل کاهش نبود و به همین علت چنانچه سپرده‌گذار نیاز به قسمتی از وجه سپرده داشت بالاجبار بایستی قرارداد سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت را فسخ می‌نمود که از این بابت سود کمتر از تعرفه مقرر، عاید وی می‌گردید. بانک ملی در یک طرح جدید نحوه صدور برگ سپرده را تغییرداده، به گونه‌ای که از اول آذرماه ۱۳۷۴ شمسی، سپرده‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت در اوراق جدید و برمبنای مضاربی از مبالغ تعیین شده برای سپرده‌های یک‌ساله، دوساله، سه‌ساله، چهارساله و پنج‌ساله به صورت چندین فقره در یک ‌برگ صادر می‌گردد تا در صورت برداشت تعدادی از قطعات سپرده قبل از سررسید، موجب ابطال بقیه سپرده نشود. در شرایط جدید، انتقال کل سپرده به غیر نیز پیش‌بینی گردیده‌است ( بهمنی و همکاران، ۱۳۸۵).

۲-۴- وصول مطالبات

۸- حالیه : مانند : « إنّ الأبرارَ لَفی نَعیم » ( الإنفطار : ۱۳) ( أمین و الجارمی ،۱۳۷۶ش ،
صص۷۱و۱۰۸)
نمونه هایی از این آرایه ادبی در دیوان ابراهیم به چشم می خورد :
۱- وطنٌ یُباعُ وَ یُشتری و تصیحُ : « فلیحیَ الوطن»؟! ( ابراهیــم ط . ، ۲۰۰۵م ،
ص۲۸۸)
سرزمینت خرید و فروش می شود و تو بانگ می زنی : “زنده باد وطن” ؟!
مجاز در کلمه « وطن »
نوع مجاز : مرسل
علاقه : کلیه
۲- وَمِن العجائب إن کشفتَ قدورهم أنّ الجرائدَ ، بعضهنَّ ،غطاؤها ( همان ، ص۳۳۶)
عجیب است که درون دیگهایشان را کشف کردی چرا که بعضی از روزنامه ها آن را می پوشانند .
مجاز در کلمه « الجرائد »
نوع مجاز : مرسل
علاقه : محلیه
۳- وَ حینَ أُجیبُ تمنحُنی ابتسامَ الشکرِ عَیناکِ ( همان ، ص۳۵۹)
و هنگامی که پاسخ می دهم ، چشمانت لبخند رضایت و تشکر به من عطا می کنند .
مجاز در کلمه « عین »
نوع مجاز : مرسل
علاقه : جزئیه
۴- روضتکِ الغنّاءُ یا وردتی قد أنبَتت مِن کُلِّ زوجٍ بهیج ( همان ، ص۴۳۹)
گل سرخم ! باغ سر سبزت از هر زوج زیبایی گونه ای رویانده است .
مجاز در کلمه « روضه »
نوع مجاز : مرسل
علاقه : محلیه
۱, ۲. استعاره
تشبیهی است که یکی ازطرفین آن حذف وعلاقه اش همیشه مشابهت است و به دوقسمت تقسیم
می شود :
۱- مصرّحه : استعاره ای است که لفظ مشبه به در آن ذکر شده است ، مانند :
فَلَم أرَ قبلی مَن مشی البحرُ نَحوَهُ وَ لا رجلاً قامَت تعانِقهُ الأسدُ
قبل از خودم کسی را ندیدم که دریا به سویش بیاید و شیران او را در آغوش گیرند .
۲- مکنیّه : استعاره ای است که در آن مشبه به محذوف و لازم و همراهی از آن با مشبـه ذکر
می شود ، مانند :
وَ لمّا قلَّت الإبلُ امتطینا إلی ابن أبی سلیمانَ الخُطوبا
وقتی شتر کمیاب شد ، ما برای رسیدن به پسر ابو سلیمان سوار گرفتاریها شدیم .

استعاره به اعتبارذکرلائمی از لوائم مشبه یا مشبه به و یاعدم ذکرآن به سـه دسته زیرتقسیم
می شود :
۱- مرشحه : استعاره ای است که یکی ازلوازم مشبه به درآن آورده می شود، مانند : « أولئِکَ
الّذینَ اشترَوا الضَّلالَه بِالهُدی فَما رَبِحَت تِجارَتهُم » ( البقره : ۱۶ )
۲- مجرّده : استعاره ای کـه درآن همراه با مشبه به لازمـی ازملائمات مشبه ذکرمی شود ،
مانند : رأیتُ أسَداً فی الصّف ضاحکاً ( شیری را خندان در کلاس دیدم )
۳- مطلقه : استعاره ای که درآن ملائمات مشبه و مشبه به یا باهم ذکرمی شوند ویا نمی شوند ،
مانند : رأیتُ أسَداً یَضحکُ و یفترسُ ( شیری را که می خندید و می درید دیدم )
استعاره به اعتبار دیگر یا تبعیه است یا اصلیه :
۱- تبعیه : لفظ مذکور در جمله ، فعل یا اسمی مشتق است ، مانند : وَ لمّا طغی الماءُ …
۲- اصلیه : استعاره ای است که مشبه یا مشبه به مذکور اسمی جامد است ، مانند :
أُحِبّکَ یا شمسَ الزمان وَ بدرَهُ وَ إن لامَنی فیکَ السُّها و الفراقِدُ
ای خورشید و ماه زمانه تو را دوست دارم ، اگر چه به خاطر تو ستارگان کم سو و بی نور مرا ملامت کنند .
استعاره تمثیلیه : ترکیبی است درغیرمعنای اصلی باعلاقه مشابهت و قرینه ای که مانع از
ادراک معنای اصلی است ، معمولا ضرب المثلها را جزء استعاره های تمثیلی می دانند،مانند :
عادَ السَّیفُ إلی قرابِه وَ حَلَّ اللَّیثُ منیعَ غابِه
شمشیر به غلافش و شیر به بیشه اش برگشت . ( أمین و الجارمی ، ۱۳۷۶ش ، صص ۷۷و۸۴ و۹۷)
استعاره از زیباترین صور بلاغی به کار رفته در شعر طوقان است :