نظر می آیند واقعاً صادق یا کاذب هستند. و بنا بر نظریه ما بعد الطبیعی ، حقایق اخلاقی وجود
دارند که وجود و طبیعت آنها به معنائی وابسته به نگرشها و توافق ها و قرار دادهای بشری و
نظایر آن می باشد[۱۷۱]

 

    1. نسبت برساخت گرایی با دیگر تئوری های فرا اخلاقی :

 

برساخت گرائی بر دیدگاهی فرا اخلاقی دلالت دارد که با اظهار گرایی و تئوری خطا و روایتهای واقع گرائی اخلاقی توافقی نسبی و محدود دارد.
برساخت گرایان و اظهارگرایان توافق دارند که نگرشهای ارزشمدارانه اخلاق را پایه گذاری می کنند.ولی برساخت گرایی می گوید گفتمان اخلاقی ما شناختی است درحالیکه ناشناخت گرایان ازجمله اظهارگرایان آن را غیر شناختی می دانند. برساخت گرایی براین باوراست گفتمان اخلاقی ما نگرشهای ارزش مدارانه را توصیف می کنند ولی اظهارگرایی معتقد است گفتمان اخلاقی ما نگرشهای ارزش مدارانه را مستقیما بیان می کنند.
مقاله - پروژه
برساخت گرایی و تئوری خطا توافق دارند که گفتمان اخلاقی ما شناختی اند ولی بر خلاف تئوری خطا، برساخت گرایی می گوید برخی گزاره های اخلاقی صادق اند.
بر ساخت گرایان از این جهت که قائل به وجود حقایق اخلاقی هستند وجملات اخلاقی را بیان کننده امر واقع می دانند و نیز آنها را صدق و کذب پذیر میدانند در شمار واقع گرایان شناخت گرا به حساب می آیند. اما برساخت گرایان حقایق و خصوصیات اخلاقی را حاصل نگرشها و قرار دادهای انسانی و امثال آن می دانند درحالیکه واقع گرایان آنها مستقل از نگرشها و قراردادهای انسانی می دانند.هم واقع گرایی و هم برساخت گرایی توافق دارند که گفتمان اخلاقی ما شناختی اند و برخی از گزاره های اخلاقی صادق اند ولی آنها درباره سرشت صدق اخلاقی توافق ندارند.
واقع گرایی اخلاقی براین باوراست که گزاره های اخلاقی به واسطه حقایق اخلاقی مستقل
از ذهن صادق یا کاذب اند درحالیکه برساخت گرایی میگوید گزاره های اخلاقی به واسطه
حقایق وابسته به ذهن ، یعنی حقایقی درباره نگرشهای ارزش مدارانه ،صادق یا کاذب اند.
پس برساخت گرایی اخلاقی بر این باور است که : ۱- گفتمان اخلاقی ما شناختی است.
۲- برخی گزاره های اخلاقی صادق اند. ۳- گزاره های اخلاقی به واسطه ی نگرشهای ارزش مدارانه صادق یا کاذب اند. بنابراین می توان برساخت گرایی را نوعی از ناواقع گرایی دانست.

 

    1. روایتهای برساخت گرایی

 

به نوعی می توان برساخت گرایی را به ساده و پیچیده و یا نسبیت گرایانه و نانسبیت گرایانه و … تقسیم کرد و تمایز گذاشتن بین روایتهای ساده و پیچیده ی برساخت گرائی و نیز بین روایتهای نا نسبیت گرایانه و نسبیت گرایانه سودمند است.
۱ – ۲ روایتهای ساده برساخت گرایی:
براساس روایتهای ساده برساخت گرائی صدق اخلاقی بر حسب نگرشهای واقعی اشخاص یا توافقهای واقعی بین فرهنگها درباره موضوعات اخلاقی مورد علاقه تفسیر می شود. روایتهای پیچیده تر برساخت گرائی حقایق اخلاقی(و حقایق و خصوصیات اخلاقی مربوط) را بر حسب نگرشهای فرضی اشخاص یا شاید توافقهای فرضی میان اعضای گروه تفسیر می کنند که به نحو مناسبی تحت شرایط مقید و محدود بدست آمده است. روایت های نا نسبیت گرایانه از بر ساخت گرائی بر آن است که تمامی اشخاص و گروههایی که نگرشها و توافقها یشان بنیادی برای حقایق و صدقهای اخلاقی فراهم می کنند همان مجموعه معیارهای بنیادی اخلاق را پذیرفته و یا خواهند پذیرفت در نتیجه مجموعه واحدی از حقایق و صدقهای اخلاقی وجود دارند.
۲ -۲ روایتهای پیچیده برساخت گرایی:
روایت دیدگاه ناظر آرمانی از صدق اخلاقی روایتی از بر ساخت گرایی غیر نسبی گرایانه پیچیده است. به نظر رودریک فِرْث X درست است هم ارز می باشد با اینکه هر ناظر آرمانی X را درست می داند. فرث می گوید ناظر آرمانی کسی است که : «۱- عالم به همه چیز درباره حقایق نا اخلاقی باشد . ۲- مُدرک کل یعنی دارای قدرت نامحدود تصور باشد. ۳- بطرف ۴- بی غرض ۵- ثابت قدم ولی ۶- از جهات دیگر معمولی باشد[۱۷۲] البته تمامی ناظران آرمانی
درباره ی همان مجموعه معیارهای اساسی اخلاقی توافق دارند .
بنابر روایتهای نسبی گرایانه از بر ساخت گرایی، که روایتهای پیچیده نسبی گرایانه ای از بر ساخت گرایی بیان می کنند ، میتواند بیش از یک شخص یا گروه با نگرشها و توافقهای مختلف وجود داشته باشد.
گیلبرت هارمن[۱۷۳] میگوید احکام اخلاقی تنها نسبت به توافق تلویحی یا درک ضمنی درونِ گروه معنا می دهد. وی تصریح میکند که حقایقی وجود دارند درباره آنچه که اخلاقاً انجام دادن آن درست یا نادرست است اما از آنجائیکه این حقایق به توافق ضمنی وابسته است آنها می توانند در فرهنگها و خرده فرهنگ ها ی مختلف متفاوت باشند.
روایتهای ساده و پیچیده برساخت گرایی را میتوان در دیدگاه های نوهابزی ها۲ مانند دیوید گاثیر۳ و نظریه پردازان کانتی از قبیل جان رالز و واقع گرایان ناطبیعت گرا مانند توماس اِسکَلُن۴ و نظریه پردازان حقوقی لیبرال مانند دونالد دُرکِین۵ و نو کانتی ها مانند کریستین کُرسگارد۶ و اُنورا اُنیل۷ و شارون استریت۸ و …. یافت.
این فیلسوفان دیدگاه های متفاوتی دارند ولی در اصول مسلم برساخت گرایانه مشترکند.
آنها در این دیدگاه اساساً مشترک اند که دعاوی اخلاقی می توانند صادق یا کاذب باشند اما نه به دلیل برخی حقایق اخلاقی یا خصوصیات اخلاقیِ حقایق. دعاوی اخلاقی خصوصیات حقایق اخلاقی را دنبال نمی کنند. ثانیاً دعاوی اخلاقی می توانند عینی باشند وعینیت آنها از هر نظام مستقل ارزشهای اخلاقی نتیجه نمی شود بلکه از ظرفیت آنان برای عملی بودن (یعنی توانائی آنان
به ما دلایلی برای اعمال می دهد) نتیجه می شود.
البته بر ساخت گرایان در بسیاری از موارد متفاوت اند . در وحله اول، آنان در روشی که روال بر ساختن را تصور می کنند با یکدیگر تمایز کلی دارند. بر اساس دیدگاه هابزی ها آنچه که از روال بر ساختن باید فهمیده شود با نظریه انتخاب عقلانی و به حداکثر رساندن مطلوبیت فرق دارد که گاثیرآن را دراخلاقیات بوسیله توافق صورت بندی میکند.دیدگاههایی از قبیل این دیدگاه ، دیدگاه غیر هابزی بلکه ترجیحاً کانتی، که رالز و اسکلن و درکین از آن دفاع می کنند صورتی از برساخت گرایی را ارائه میکند که ترجیحات فردی راکنار میگذارد و بیشتر بر ملاک توجیه عمومی دعاوی سیاسی واخلاقی متمرکز می شود.
به نظر گاثیر روال بر ساختن می بایست نه بر اساس برخی از ملاحظات اخلاقی بلکه ترجیحاً بر اساس مفهومی از سود فردی صورت بندی شود. این دیدگاه میتواند دیدگاهی برساخت گرایانه تلقی شود چون درآن استنادی به هویاتی اخلاقی وجود ندارد که مستقل از رویکرد مردم نسبت به وضعیت امورهستند.گاثیر استدلال میکند: « ارزش، خصوصیت ذاتی اشیاء یاوضعیت امور نیستند، ونه چیز موجود ، به عنوان بخشی از اثاث وجود شناختنی عالم به نحوی کاملاً مستقل از اشخاص و فعالیت هایشان نمی باشند بلکه ارزش از طریق ترجیح ایجاد می شود. ارزشها محصولات عواطف هستند[۱۷۴]
روال بر ساختن گاثیر روند چانه زنی میان افراد است . چانه زنندگان نقطه تعادل بین دعاوی و سودها را جستجو می کند. گاثیر ، مانند وضع طبیعی هابز، وقتی انسانها خودشان را برای دنبال کردن اهدافشان تماماً آزاد تلقی می کنند انسانها را صرفاً اجتماعی ، خودخواه و غیر همکاری کننده بیان میکنند. البته گاثیرانسانها را عقلانی میداند که آن را به توانایی عامل اخلاقی مربوط میداند. عقلانی بودن نقش تعیین کننده ای درکسب روش های مؤثر برای رسیدن به غایت انسانها یعنی به حد اکثر رساندن سود بازی میکند. بنابر این اصول عدالت روش های عینی وعقلانی هستند اگر آنها بتوانند سودفردی را افزایش دهند .از سوی دیگر مردم میدانند که اشتراک سودها وتوزیع دوباره مخارج درجامعه به جای جنگ کردن برای بهبود دادن وضع شخص، سودمندتر است.بنا بر این، به منظور حرکت از وضع طبیعی درهمکاری جامعه، عاملان توافق کلی میکنند یعنی حسب همکاریشان چانه می زنند.
اسکلن و دورکین تحت تأثیر رالز قرار دارند. به نظر دورکین دعاوی اخلاقی باید در مقابل روال بررسی دقیق از نقطه نظر بحث عمومی[۱۷۵] تاب بیاورد. بر اساس دیدگاه اسکلن، روالی وجود دارد که خارج ازآن ، اصول گوناگون اخلاق از «آنچه ما به یکدیگر مدیونیم» صادر میشود. ایده « رد کردن معقول[۱۷۶] » نظر اصلی اسکلن را بیان می کند .او دیدگاه اخلاقی اش رابر اصول لیبرال کلاسیک بنا می کند. وی در کتابش می گوید:« یک عمل اخلاقاً اشتباه است اگر بوسیله تأثیرش بر اساس آن عمل معقولانه رد شود.توجیه پذیری برای دیگران محتوای اخلاقی درست و نادرست را تعریف می کند. موضوعات مابعد الطبیعی جالب که در باره آنها اصول اخلاقی باید رفتارهای ما را کنترل کند وجود ندارد[۱۷۷]
اسکلن در کتابش «آنچه ما به یکدیگر مدیونیم» از تفسیر قرارداد گرایانه ی آن قسمتی از اخلاق دفاع می کند که به وظایف ما به دیگران مربوط باشد.به نظر وی عملی درست است اگر و تنها اگر قابل توجیه برای دیگران باشد. اعمالی که برای دیگران قابل توجیه اند اعمالی مبنی بر اصولی هستند که همه افراد معقول که بطور صحیح بر انگیخته شده اند بر روی آنها می توانند توافق کنند.اسکلن هم چنین می خواهد با نظر قرار داد گرایانه اش شرحی از سرشت خصوصیات درستی و نادرستی اخلاقی را بیان کند. او خصوصیات نادرستی را با خصوصیت غیر موجه یا قابل توجیه نبودن برای دیگران یکی می داند. ظاهراً تفسیر متافیزیکی اسکلن از خصوصیات اخلاقی روایتی از بر ساخت گرائی اخلاقی را بیان می کند : وجود و ماهیت خصوصیات اخلاقی ( و حقایق اخلاقی که در این حقایق آنها ظاهر میشوند) توسط توافقهایی تشکیل شده اند که توسط افراد بطور مقتضی (مناسب) بر انگیخته در موقعیت معین بدست آمده باشد.
اسکلن برای دادن تفسیری از صدق مجموعه ای محدود از دعاوی هنجاری با توجه به درست و نادرستی یا دقیق تر « آنچه که ما به یکدیگر مدیون هستیم» تلاش می کند. بنا بر دیدگاه بر ساخت گرایانه محدود اسکلن، صدق دعاوی با توجه به درست یا نادرست (یا آنچه که ما به یکدیگر مدیون هستیم) مبتنی است بر وجود دعاوی که از نقطه نظر وضعیتی قرار دادی ایجاب می شود. تحکیم ساختار این وضعیت قرار دادی این حکم هنجاری است که ما دلیلی برای زندگی با دیگران داریم بر طبق معیارهایی که هیچ کس نمی تواند بطور معقول رد کند( به عنوان بنیادی برای احکام و توافق کلی غیر اجباری و آگاهانه).
همانطور که از این تعاریف آشکار است دیدگاه های بر ساخت گرایانه روالگرایانه تفسیری از صدق یک مجموعه از دعاوی هنجاری بدست میدهند با استناد به آنچه که از درون نقطه نظر کسی ایجاب می شود که می پذیرد (یا موقعیتش متضمن پذیرش ) مجموعه ی دیگری از دعاوی هنجاری اساسی است.اسکلن از روایتی دفاع می کند که آن را می توان قرار داد گرایی بر ساخت گرایانه در اخلاق نامید.
با در نظر گرفتن برساخت گرایی روالگرایانه می توان گفت بر ساخت گرایی اخلاقی دیدگاهی در فلسفه اخلاق است که سعی دارد ، با جذابیت بخشیدن به نوعی از توافق معقول یا قابل قبول میان اشخاص ، اخلاق یا دست کم قسمتی از اخلاق را در توجیه کند .
۳ - برساخت گرایی کانتی جان رالز
برای نخستین بار جان رالز اصطلاح برساخت گرایی را در حوزه اخلاق بکار برد و وی دردرس گفتارهایش دردانشگاه فلسفه اخلاق کانت را تفسیری برساخت گرایانه کرد .
معنی اصلی آن این است که نظام الزامات اخلاقی را با بهره گرفتن از روالی غیرجدلی میتوان ساخت که از مقدمات غیر جدلی درباره سرشت انسانی شروع می شود. بنابراین رویکرد برساخت گرایانه می تواند تئوریی اخلاقی باشد که الزامات عجیب مابعدالطبیعی را ندارد و درستی آن قابل اثبات یا دستکم معقول است .
وی نظریه خودش را نوعی از بر ساخت گرایی می داند و به تفصیل بیان و از آن دفاع
کرده است که به انتخابها رجوع می کند و بدست اشخاص فرضی در پس پرده جهل ساخته شده
است و یکی دیگر از دیدگاه پیچیده و ظاهراً نا نسبیت گرایی بر ساخت گرا است.
رالز از بین نظریه های مختلف اخلاقی ، فلسفه اخلاق کانت را برای احیای اصول لیبرالی انتخاب کرده است و با بهره گرفتن از عناصر کانتی مانند آزادی انسان و عامل اخلاقی مکتب فایده‌گرایی را نقد می کند. از نظرفایده گرایان انسان‌ها همیشه سعی در افزایش لذت خود و کاهش رنج خود دارند بنابراین از لحاظ اخلاقی، کاری صحیح است که در مجموع خوشی و لذت افراد را به حداکثر و رنج آنها را به حداقل برساند. عدالت در دیدگاه فایده‌گرایان، بر مدار و محور «خیر» می‌چرخد و به مفهوم «حق» کمتر توجه می‌شود. فایده‌گرایان حصول منفعت را غایت عدالت می‌دانند. رالز در انتقاد از این دیدگاه می گوید انسان فی‌نفسه غایت است بنابراین باید به دنبال تحقق فضیلت انسان باشیم نه منفعت. اعمال انسان تنها ناشی از منفعت‌طلبی نیست، بلکه حقایقی اخلاقی وجود دارند که آنها معیار عمل عادلانه است. رالز می‌گوید: «من مانند کانت معتقدم که انسان‌ها یک‌سری حقوق طبیعی دارند که باید آن‌ها ‌را تأمین کنند و نمی‌توان خیرهای اجتماعی(منفعت افراد) را بر آن حقوق طبیعی مقدم داشت و اگر انسان‌ها در شرایط آزاد و برابر
قرار بگیرند آنها بر سر اصولی توافق خواهند کرد که حقوق طبیعی آنها را تامین خواهد کرد» [۱۷۸]
کانت اصرار داشت که آزادى مدنى و سیاسى در جامعه باید چارچوبى قانونى و حقوقى داشته باشد و براساس آن از آزادی های قانونی اشخاص دفاع شود . کانت معتقد بود این قانون باید با عقل محض تعیین شود و همانند وظایف و قواعد اخلاقى ، اصول عدالت و قوانین حاکم بر آزادى انسان‏ها هم باید از عقل محض سرچشمه بگیرند. جان رالز رجوع صرف به عقل محض را رد کرد و به گونه‏اى خاص از برساخت گرایی ‏گرایید که آن را برساخت گرایی کانتی نامید.
درحالیکه کانت و پیروانش در پی یافتن وجهی از کار کرد امر مطلق هستند ، بر ساخت گرائی کانتی بر امر مطلق به عنوان روش فکر کردن درباره قوانین اخلاقی تأکید می کند چون همیشه عامل فردی آن را اجرا می کند. در نظر رالز، امر مطلق صرفاً روند ذهنی است و زمانیکه
فکر می کنیم چگونه با دیگر انسانها رفتار کنیم با آن درگیر می شویم.
در برساخت گرایی کانتی بر احترام برای اشخاص بیش از روانشناسی اخلاقی تأکید شده است . احترام برای اشخاص مستلزم این است که با دیگران چنان رفتار کنیم که می خواهیم دیگران با ما رفتار کنند. و این صرفاً اهمیت دارد، نه جستجوی رفتار خاصی برای خود شخص پس احترام باید درون هر تفکری درباره دیگران وارد شود. این نوع تفکر در توجیهات رالز برای جامعه لیبرال سیاسی وجود دارد یعنی وضعیت اولیه و موازنه تأملی[۱۷۹]. پس امر مطلق روش تفکراست که چنین احترامی برای دیگران در اختیار می گذارد. رالز درکتاب «نظریه عدالت» دیدگاه بر ساخت گرایانه اش را با این ادعا معرفی میکند: « حقایق اخلاقی تعیین می شوند توسط اصولی که در وضعیت اولیه انتخاب می شوند . این اصول مشخص می کنندکه چه ملاحظاتی از نقطه نظر عدالت اجتماعی مناسب هستند[۱۸۰]

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...