گلوکوم عبارت است از افزایش فشار داخلی کره چشم که باعث سفتی کره چشم و کوری می شود. ادم قرنیه، ایجاد خطوط در قرنیه و گشاد شدن مردمک نیز جزء نشانه های اولیه گلوکوم می باشند که با دیدن آنها باید سریعا اقدام به معاینه سونوگرافی و تونومتری^[۹۲] چشم کرد. همچنین ادم مزمن قرنیه، عروق دار شدن شدید قرنیه، رگه هایی روی قرنیه که کدورت های شدید استرومای قرنیه را نشان می دهد، بزرگ شدن مشخص کره چشم، مردمک گشاد شده ای که تغییر اندازه نمی دهد و کوری از علائمی است که در اکثر حیوانات مبتلا به گلوکوم مشاهده می شود(۲۸و۳۲).
۲-۱۳-۷ جداشدگی شبکیه^[۹۳]:
جداشدگی شبکیه معمولا به دنبال تروما، عفونت های داخل کره چشم، نئوپلازی های چشم و نیز به دنبال تورم راجعه یووا، گزارش شده است. جدا شدگی شبکیه می تواند مادرزادی یا آیدیوپاتیک باشد ولی تورم مشیمیه به صورت حاد یا مزمن یا تورم راجعه یووا می تواند یکطرفی یا دوطرفی باشد. در جداشدگی از نوع کامل، شبکیه در تصویر سونوگرافی به صورت قیفی شکل دیده می شود که در آن کل شبکیه از خلف کره چشم جدا شده است و فقط در قسمت دیسک بینایی و اوراسراتا^[۹۴] که مرز بین منطقه مژگانی و پرده مشیمیه است، دارای اتصال می باشد(۳۲و۳۵). در نوع حاد جدا شدگی شبکیه، خونریزی نیز ممکن است رخ دهد که این خونریزی درون زجاجیه یا در اطراف اجسام مژگانی دیده می شود(۲۰و۲۷).
شکل ۲-۷- نمای سونوگرافی از جداشدگی شبکیه
۲-۱۳-۸ تورم راجعه یووا^[۹۵]:
این عارضه شامل تورم و التهاب عنبیه، جسم مژگانی و مشیمیه که در مجموع یووا نامیده می باشد. تورم یووا یکی از شایع ترین علل کوری می باشد. عنبیه و جسم مژگانی دارای عروق خونی زیادی در بافت خود می باشند و سطح داخلی این ساختارها از یک اپیتلیوم دو لایه تشکیل شده است که نقش مهمی در پاتوژنز تورم راجعه یووا دارا می باشد. در یووایتیس قدامی تورم و التهاب عمدتا در قسمت های عنبیه، جسم مژگانی و اتاقک قدامی دیده می شود، اتاقک خلفی سالم باقی مانده و شبکیه نیز تغییرات بسیار جزئی را نشان می دهد. یووایتیس خلفی نیز اساسا در زجاجیه، شبکیه و مشیمیه خود را نشان می دهد. نشانه های بالینی بیماری شامل التهاب زجاجیه، کدر شدن آن و دژنراسیون شبکیه می باشد(۲۴و۲۶).
علی رغم اینکه بسیاری از عوامل محرک داخلی و خارجی مانند عوامل باکتریایی، ویروسی، تک یاخته ای، انگلی و عوامل غیر عفونی، با تورم و التهاب یووا در ارتباط می باشند، ولی عفونت لپتوسپیرایی در بسیاری از مواد تورم راجعه یووا که بصورت خود به خودی رخ داده است، دخیل بوده است(۲۸و۳۲).
شکل۲-۸ : از دیگر عوارض داخل چشمی که در نمای سونوگرافی قابل مشاهده است.
۲-۱۳-۹ سایر عوارض:
جسم سیاه یا گرانولهای عنبیه به صورت یک بر آمدگی اکوژنیک بافتی بر روی سطح قدامی- پشتی عنبیه دیده می شوند. گاهی کیست های عنبیه داخل جسم سیاه دیده می شوند، اینها ساختارهای کروی هستند که در مرکز فاقد اکو هستند و یک یافته تصادفی در سونوگرافی تلقی می شوند(۳۷).
عنبیه برآمده و محدب ندرتا به دنبال التهاب یا گلوکوم دیده می شود. حیواناتی که دچار این عارضه می باشد، عنبیه ضخیم شده ای را نشان می دهند که به سمت قرنیه بر آمده شده است(۲۸و۳۲).
اتاقک قدامی چشم توسط مایع فاقد اکو پر شده است و مرز آن قرنیه، عنبیه و بازتاب قدامی کپسول عدسی می باشد. از عوارض این ناحیه چسبندگی قرنیه به عنبیه می باشد که بصورت نوارهای باریک هایپواکو دیده می شود که از قرنیه به عنبیه یا عدسی کشیده شده است. جابه جایی عدسی مبتلا به کاتاراکت نیز ممکن است در تصاویر سونوگرافی دیده شود، در جا به جایی خلفی، یک عدسی کروی اکوژن دیده می شود که از سطح پاینی درون اتاقک خلفی قرار گرفته است(۲۸و۳۷).
کدورت هایی که در اتاقک قدامی ایجاد می شود شامل محصولات آماسی (سلول ها و فیبرین)، پروتئین ها، گلبول های قرمز(هایفما^[۹۶]) و گلوبول های سفید(هاپوپیون) است. حضور چنین موادی در اتاقک قدامی نشانه التهاب داخل چشمی (یووایتیس) می باشد و از بین رفتن شفافیت اتاقک قدامی ممکن است به دلیل در رفتگی عدسی، چسبندگی عنبیه به قرنیه و یا به علت حضور توده های داخل چشمی (نئوپلازی) یا اجسام خارجی باشد(۲۶و۳۷).
تغییر عمق اتاقک قدامی ممکن است به دلیل صاف شدن سطح قرنیه (از بین رفتن تحدب قرنیه)، نشست زلالیه، استافیلوما(بیرون زدگی یووا از خلال قرنیه)، بمبه شدن عنبیه(بر آمدگی عنبیه به طرف جلو بر اثر چسببندگی های عدسی به عنبیه) یا به دلیل جا بجای عدسی به سمت جلو باشد.افزایش عمق اتاقک قدامی ممکن است به دلیل بر آمدگی قرنیه(کراتوکونوس یا مخروطی شدن قرنیه) یا به خاطر جابجایی خلفی عنبیه یا عدسی ایجاد شود(۲۶).

شکل۲-۹-نمای سونوگرافی از جابه جایی عدسی
فصل سوم
مواد و روش کار
۳-۱ مواد و روش کار
تعداد ۲۰ نفر شتر تک کوهانه ( ۱۰ ماده و ۱۰ نر) بالغ با میانگین سنی ۲ تا ۳ سال که از نظر معاینات بالینی سالم هستند جهت انجام مطالعه انتخاب شد. قبل از شروع کار ، تست های مختلف مرتبط با بینایی مثل: رفلکس تهدید و رفلکس تنگ شدن مردمک، جهت سالم بودن چشم انجام گرفت. محل انجام مطالعه کشتارگاه صنعتی نجف آباد بود . (شکل ۳-۱)
نگاره۳-۱- شتران تک کوهانه در کشتارگاه نجف آباد
بلافاصله پس از ذبح شترها و جدا کردن سر آنها، توسط روش تکنیک قرنیه،با بهره گرفتن از دستگاه سونوگرافی مدل SIUICTS-900V ساخت کشور چین با پروب خطی و فرکانس ۹-۷ مگاهرتز بعد از آغشته کردن پروب با ژل اولتراسونوگرافی(تصویر۲)، اقدام به اولتراسونوگرافی چشم شتران مورد نظر به روش مد روشنایی با ترانسدیوسر خطی^[۹۷] شد.
تگاره۳-۲ دستگاه سونوگرافی مدل SIUICTS-900V با پروب خطی
حالت گماری sagittalدر نمای استاندارد برای اولتراسونوگرافی چشم شتران استفاده شد و پس از گرفتن تصاویر،پارامترهای مورد مطالعه اندازه گیری شد.

نگاره۳-۳ نحوه حالت گماری و تهیه نماهای سونوگرافی
بهترین حالت برای عکس تهیه شده در نمای استاندارد این است که اجسام مژگانی به صورت افقی قرینه با یکدیگر باشند، همچنین کپسول قدامی عدسی و کپسول خلفی عدسی چشم هم کاملا به صورت قرینه با یکدیگر باشند.
میانگین و انحراف معیار برای هر پارامتر (عمق اتاقک قدامی چشم، ضخامت عدسی، عمق زجاجیه، طول محور قدامی – خلفی چشم) محاسبه شد. و برای تعیین اثر جنس و سمت از روش GLM برنامه آماری SAS 2000 و مدل آماری زیر استفاده شد. میانگین سطوح مختلف هر اثر با روش آزمون t مورد مقایسه قرار گرفت.
هر یک از مشاهدات = ijk
میانگین کل = M
اثر iامین جنس(نر و ماده) = A_j
اثر j امین سمت (راست و چپ) = B_j
باقی مانده = C_ijk
فصل چهارم
نتایج
۴-۱ نتایج
در این مطالعه که بر روی چشم ۲۰ نفر شتر تک کوهانه نر و ماده انجام گرفت ، ساختارهای مورد مطالعه به ترتیب در سونوگراف های گرفته شده به شرح زیر دیده شد :
اتاقک قدامی و اتاقک زجاجیه و لنز به صورت فاقد اکو ^[۹۸] دیده شد. ولی کپسول قدامی و خلفی لنز به خاطر داشتن مقاومت صوتی بیشتر به صورت اکوژن دیده شد . همچنین ساختارهایی همچون اجسام مژگانی نیز به صورت اکوژن دیده شدند . ، قرنیه به صورت ۳ لایه نازک قابل رویت بود که لایه های خارجی و داخلی آن اکوژن و لایه میانی یا همان استروما فاقد اکو و سیاهرنگ به نظر می رسید.
نگاره ۴-۱- نمای اولتراسونوگرافی ساختارهای چشم
نگاره۴-۲- نمای اولتراسونوگرافی ساختارهای چشم
در این تحقیق تلاش شده است اندازه گیری ساختارهای درون کره چشم بصورت مقایسه ای بین چشم چپ و راست در هر شتر تک کوهانه و بصورت مقایسه ای بین جنس نر و ماده انجام شود. پس از انجام اندازه گیری پارامتر های مد نظر بر روی هر چشم، تصاویر بر روی هارددیسک دستگاه اولتراسونوگرافی ذخیره شدند.
شکل ۴-۳ نمای اولتراسونوگرافی ساختارهای چشم
در اندازه گیری هایی که بر روی این ساختارها انجام شد، میانگین کل اندازه عدسی چشم حدود ۰۶/۰ ± ۶۴/۱۱ سانتی متر برآورد شد. همچنین عمق اتاقک قدامی در حدود ۸۱/۰ ± ۸۳/۴ سانتی متر و عمق زجاجیه در حدود ۱۲/۰ ± ۹۹/۱۵ و طول محور قدامی- خلفی کره چشم در حدود ۳۲/۰ ± ۰۱/۳۲به عنوان مقادیر طبیعی بر آورد شد.
جدول ۴-۱- میانگین کل اندازه ساختارهای چشم