نظر اجمالی:
با توجه به بیتی که مولانا در دفتر سوم خود بیان می دارد: (مستی که از طرف خدا و عقلی باشد بر دیگر مستی‌ها ارجح است ؛ و کسی که مست خدا باشد فقط در نظر دیگران ظاهری بد دارد و در باطن خوب و پسندیده است و هزار مستی می‌ظاهری نمی‌تواند همانند مستی الهی عمل کند) نظر استعلامی‌ را می توان بر دیگر نظرات شارحان بهتر و نظر شارحانی همچون زمانی و فروزانفر را قابل تأمل دانست.

و در ابیاتی دیگر از همین دفتر مستی این جهانی را در مقابل مستی حق که انسان را متنبه می‌کند خوار و پست می‌داند و می‌گوید:
(بیت ۲۹۷)

انقروی:
انقروی بیت را اقتباس از این آیه‌ی سوره‌ی رعد« وَماکانَ لِرَسُولِ ،ایُّ ماصَح لِرَسُولُ وَلَکُم یَکن فی وُسعِهِ اَن یَأتی بِاَیهِ.» وبرای یک رسول صحیح ندانستیم که از آیات یک آیه بیاور«مگر به اذن خدا بیاورد هرچه باشد برای هروقت و….عنده‌ام الکتاب:لوح قضاءسابقه در نزد خداوند است.»می‌داندوسپس به توضیح انواح لوح می‌پردازد.مراد از حرف را جمیع قوالب انسانی می‌داند ومراد از بحر معنی راام الکتاب بیان کرده است واینگونه تفسیر می‌کند«حرف همچون ظروف است،وهر معنی که درهر کلمه موضوع است مانند آب است،وتلخی وشیرینی صفت آب است نه ظرف،ونیکی وبدی مربوط به معنای می‌باشد نه حرف.کذلک ایمان ونفاق وخلاف و وفاق از معنای انسان حاصل شده است نه از قلبش.و بحر معنی هم در نزد خدا ثابت است،وآن‌ام الکتاب ولوح محفوظ است.»(انقروی،۱۳۸۰:۱۴۸)

نیکلسون:
«امّ الکتاب،کتاب علم الهی و قضاء سابق نیز هست.این کتاب هر چیز گذشته،حال وآینده را از ازل تا به ابد شامل است. معنی اصلی نام‌هایی چون مؤمن ومنافق از علم ازلی خداوند نشأت می‌گیرد وبرروح‌هایی که این نام‌ها بدان تعلق دارد مقدّر واطلاق می‌گردد.خداوند مؤمن راستین را ظرفی ساخته است از لطف و رحمت خویش و منافق را ظرفی از قهر و غضب خویش»(نیکلسون،۱۳۸۴:۶۴)
فروزانفر:
عقیده‌ی فروزانفر بر این است که منظور از «امّ الکتاب: لوح محفوظ در لسان شرع،علم حق تعالی به وجه شمول وکلّیت می‌باشد وبیت را این گونه تفسیر می‌کند.«اصل هر معنی که در جهان خارج است ذات حق واسما وصفات پاک اوست واز این رو آن را «بحر معنی»می‌خواند چنانکه گفته است:

(فروزانفر،۱۳۸۲:۱۳۶)