۴-۴- خلاصۀ­ فصل
در فصل چهارم، به تشریح آزمون­های آماری فرضیه ­های پژوهش پرداخته شد. به­ طوری که بعد از بیان مفاهیم اولیه مرتبط با نحوه جمع­آوری داده ­ها، به تشریح آزمون­های توصیفی متغیرها پرداخته شد. در ادامه و در بخش آمار استنباطی به اجرای آزمون­ فرضیه ­های پژوهش پرداخته شد. در ادامه اجرای آزمون­های استنباطی، آزمون­های همبستگی و نهایتاً به تشریح نتایج به­ دست آمده از اجرای آزمون­های آماری جهت تأیید یا رد فرضیه ­های آماری پژوهش از طریق تجزیه و تحلیل داده ­های پنلی پرداخته شد.

فصل پنجم
نتیجه ­گیری و پیشنهادها
۵-۱- مقدمه
بخش نتیجه ­گیری آخرین بخش از انجام یک پژوهش می­باشد که در آن محقق بر اساس اطّلاعات آماری که به دست می ­آید می ­تواند نسبت به پژوهشی که انجام داده اظهار نظر و نتیجه ­گیری کند. این نتیجه ­گیری آخرین تأثیر را هم از حیث سبک نگارش و هم از جهت محتوا باید به خواننده القاء نماید. نتیجه ­گیری، باوری مبتنی بر استدلال و بر مبنای شواهد حاصل از پژوهش است که محقق در اختیار خوانندگان پژوهش، علاقمندان به اجرای پژوهش­های آتی مبتنی بر پژوهش کنونی و در نهایت استفاده­کنندگان کاربردی قرار می­دهد.
در فصول قبل، کلیات موضوع پژوهش، زیر ساخت نظری، روش پژوهش و یافته­های حاصل از آن به تفصیل شرح داده شد. در این فصل هدف از پژوهش یک بار دیگر بیان شده، سپس نتایج حاصل از پژوهش به اختصار توضیح داده شده و در نهایت نتایج حاصل از آزمون فرضیه ­ها تفسیر می­­شود. هدف اصلی در پژوهش حاضر بررسی تأثیر سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود) شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد. در واقع سؤالی که مطرح می­ شود این است که آیا سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود) شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معنادار دارند؟ و اینکه آیا هر یک از عناصر سرمایه فکری شامل کارایی سرمایه به کار گرفته شده، کارایی سرمایه انسانی و کارایی سرمایه ساختاری نیز بر عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود) شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارند؟
جهت یافتن پاسخی منطقی برای سؤال­های فوق، اقدام به تدوین فرضیه ­های پژوهش در راستای هدف­های علمی و کاربردی پژوهش صورت گرفت. در ادامه جهت آزمون فرضیه ­های پژوهش اقدام به اخذ نمونۀ آماری از جامعۀ مورد مطالعه، یعنی شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در قلمرو زمانی۴ ساله بر اساس صورت­های مالی سال­های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱ شرکت­های مورد مطالعه نمودیم. بعد از اخذ نمونۀ آماری و جمع­آوری داده ­ها اقدام به محاسبه متغیرهای مورد آزمون از طریق نرم­ افزار Excel و نهایتاً تجزیه و تحلیل داده ­ها و آزمون فرضیه ­ها از طریق آزمون­های همبستگی و رگرسیون و سایر آزمون­ها از طریق نرم ­افزارهای SPSS، EViews و Stata نمودیم. حال در این فصل ، اقدام به تجزیه و تحلیل و تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه ­های پژوهش می­نماییم.

۵-۲- تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه ­ها و نتیجه ­گیری
موضوع سرمایه فکری به دلیل اهمیت آن به عنوان منبعی مهم جهت خلق ارزش در سازمان­ها و نیز تأثیری که می ­تواند بر عملکرد شرکت­ها داشته باشد، توجه زیادی را در سراسر جهان به خود جلب کرده است و هم­چنین سرمایه در گردش که بخشی از سرمایه شرکت را شامل می­ شود که نقشی مشابه خون در رگ­ها را دارد و می ­تواند تأثیر بسزایی در موفقیت و شکست سازمان­ها داشته باشد از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا در این پژوهش به بررسی تأثیر سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر عملکرد مالی شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است. بدین منظور تعداد ۷۳ شرکت که از طریق روش نمونه گیری قضاوتی انتخاب شدند، طی دورۀ زمانی ۴ ساله و از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱ مورد بررسی قرار گرفتند. روش­های آماری مورد استفاده برای آزمون فرضیه ­های تحقیق شامل بررسی همبستگی و تحلیل رگرسیون بود. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ­های تحقیق به شرح زیر است:
فرضیه­ اصلی ۱: سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارند.
نتایج حاصل از آزمون فرضیه­ اصلی ۱ که در قالب یک مدل رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفت به شرح زیر است:
ROA = b₀+ b­_۱VAIC + b₂ WCR + e (5-1)
سرمایه فکری بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری ندارد (۰۵/۰> P-Value)، اما سرمایه در گردش بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معنادار (۰۵/۰< P-Value) و مثبتی دارد و میزان تأثیر آن با توجه به میزان ضریب (۰۰۰۰۰۹/۱) قوی می­باشد هم­چنین مقدار ثابت مدل نیز تأثیر معناداری بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ندارد (۰۵/۰> P-Value)، در نتیجه مدل نهایی به صورت زیر پذیرفته می­ شود:
ROA = 000009/1WCR (5-2)
فرضیه­ اصلی ۲: سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر بازده حقوق صاحبان سهام شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارند.
نتایج حاصل از آزمون فرضیه­ اصلی ۲ که در قالب یک مدل رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفت به شرح زیر است:
ROE = b₀+ b­_۱VAIC + b₂ WCR + e (5-3)
سرمایه فکری بر بازده حقوق صاحبان سهام شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معنادار (۰۵/۰< P-Value) و مثبتی دارد و میزان تأثیر با توجه به میزان ضریب (۶۸۰۵۴۶۳/۰) قوی می­باشد، اما سرمایه در گردش و هم­چنین مقدار ثابت مدل بر بازده حقوق صاحبان سهام شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری ندارد (۰۵/۰> P-Value)، در نتیجه مدل نهایی به صورت زیر پذیرفته می­ شود:
ROE = 6805463/0 VAIC (5-4)
فرضیه­ اصلی ۳: سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر حاشیه سود شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارند.
نتایج حاصل از آزمون فرضیه­ اصلی ۳ که در قالب یک مدل رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفت به شرح زیر است:
PM = b₀+ b­_۱VAIC + b₂ WCR + e (5-5)
سرمایه فکری و سرمایه در گردش بر حاشیه سود شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معنادار (۰۵/۰< P-Value) و مثبتی دارند و با توجه به میزان ضرایب، سرمایه فکری تأثیر قوی­تری بر روی حاشیه سود شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارد اما مقدار ثابت مدل بر حاشیه سود شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری ندارد (۰۵/۰> P-Value)، در نتیجه مدل نهایی به صورت زیر پذیرفته می­ شود:
PM = 4303377/0VAIC + 1944208/0 WCR (5-6)
به طور کلی در بین شاخص­ های عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود)، سرمایه فکری و سرمایه در گردش هر دو بر حاشیه سود شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معنادار و مثبتی دارند و در بین شاخص­ های عملکرد مالی (بازده دارایی­ ها، بازده حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود)، سرمایه فکری بیش­ترین تأثیر را با توجه به میزان ضریب (۶۸۰۵۴۶۳/۰) بر روی بازده حقوق صاحبان سهام و سرمایه در گردش نیز با توجه به میزان ضریب (۰۰۰۰۰۹/۱) بیش­ترین تأثیر را بر روی بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارد.
فرضیه­ فرعی ۱: سرمایه فکری بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارد.
ROA = b₀+ b­_۱VAIC + e (5-7)
نتایج حاصل از بررسی این فرضیه نشان داد که سرمایه فکری بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی تأثیر معنادار (۰۵/۰< P-Value) اما منفی دارد و مقدار ثابت مدل نیز بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی تأثیر معناداری ندارد (۰۵/۰> P-Value). نتایج این بررسی از حیث تأثیر معنادار با نتایج پژوهش­های همتی و همکاران (۱۳۸۹) و نمازی و ابراهیمی (۱۳۸۹)، شمس و خلیلی (۱۳۹۰)، طالب نیا و همکاران (۱۳۹۱) در داخل و نیز با نتایچ پژوهش­های چن و همکاران (۲۰۰۵)، تان و همکاران (۲۰۰۷) ، الرحمن و همکاران (۲۰۱۲) در خارج، همخوانی دارد.
مدل نهایی به صورت زیر پذیرفته می­ شود:
ROA = – ۲۹۷۱۵۴/۱VAIC (5-8)
فرضیه­ فرعی ۲: سرمایه در گردش بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارد.
ROA = b₀+ b₁ WCR + e (5-9)
نتایج حاصل از بررسی این فرضیه نشان داد که سرمایه در گردش بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی تأثیر معنادار (۰۵/۰< P-Value) و مثبتی دارد و میزان تأثیر با توجه به میزان ضریب (۹۹۹۹۳۶۴/۰) قوی می­باشد یعنی شرکتی که سرمایه در گردش بیش­تری نیاز دارد تأمین مالی خود را از محل دارایی­ های جاری انجام می­دهد، بازده دارایی­ های بیش­تری نیز خواهد داشت اما مقدار ثابت مدل بر بازده دارایی­ های شرکت­های تولیدی تأثیر معناداری ندارد (۰۵/۰> P-Value). نتایج این بررسی با نتایج پژوهش غسان و همکاران که در آن تأثیر سرمایه در گردش مورد نیاز و بازده دارایی­ ها تأیید شد همخوانی دارد (غسان و همکاران، ۲۰۱۰).
مدل نهایی به صورت زیر پذیرفته می­ شود:
ROA = 9999364/0 WCR (5-10)
فرضیه­ فرعی ۳: سرمایه فکری بر بازده حقوق صاحبان سهام شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارد.
ROE = b₀+ b­_۱VAIC + e (5-11)
نتایج حاصل از بررسی این فرضیه نشان داد که سرمایه فکری تأثیر معنادار (۰۵/۰< P-Value) و مثبتی بر بازده حقوق صاحبان سهام شرکت­های تولیدی دارد اما مقدار ثابت مدل بر بازده حقوق صاحبان سهام شرکت­های تولیدی تأثیر معناداری ندارد (۰۵/۰> P-Value). این نتایج با نتایج پژوهش­های همتی و همکاران (۱۳۸۹)، نمازی و ابراهیمی (۱۳۸۹)، شمس و خلیلی (۱۳۹۰) در داخل و نیز با نتایج پژوهش­های چن و همکاران (۲۰۰۵)، تان و همکاران (۲۰۰۷)، الرحمن و همکاران (۲۰۱۲) در خارج، همخوانی دارد.
مدل نهایی به صورت زیر پذیرفته می­ شود:
ROE = 2784392/0VAIC (5-12)
فرضیه­ فرعی ۴: سرمایه در گردش بر بازده حقوق صاحبان سهام شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر معناداری دارد.
ROE = b₀ + b₁ WCR + e (5-13)