۱-۱- موقعیت جغرافیایی
این استان از ۳۴ درجه و ۱۷ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی و از ۵۱ درجه و ۵۸ دقیقه تا ۵۷ درجه و ۵۸ دقیقه طول شرقی ، با مرکزیت شهر سمنان از جانب شمال به استان مازندران ، از جنوب به استان اصفهان ، از مشرق به استان خراسان و از مغرب به استان تهران محدود است . استان سمنان از نظر موقعیت جغرافیایی به گونه ای که هر چه از غرب به شرق آن پیش می رویم به میزان ارتفاع آن از سطح دریا اضافه می شود ، به نحوی که شهر گرمسار که غربی ترین شهر استان محسوب می گردد ۸۲۵ متر و شهر شاهرود که شرقی ترین شهر استان به شمار می آید ۱۳۶۵ متر از سطح دریا ارتفاع دارند . از آن جایی که عامل ارتفاع با حرارت جو نسبت معکوسی دارد یعنی هرقدر ارتفاع زیادتر می شود حرارت نیز به همان نسبت تقلیل می یابد، می توانیم شهرستان گرمسار و شهرستان شاهرود را به ترتیب گرم ترین و سردترین منطقه استان قلم داد کنیم . گسترش عوارض طبیعی به گونه ای است که قسمت های شمالی استان تحت تأثیر ارتفاعات البرز بوده و اقلیم کوهستانی برآن حاکم است و نواحی جنوبی با گسترش کویر و نمک زارها تبدیل به ناحیه خشک و بیابانی گردیده است . بلندترین نقطه ارتفاعی استان در قسمت شمالی آن واقع شده و در حرکت به سمت جنوب ، ارتفاع عمومی منطقه با شیبی حدود ۸ تا ۱۰ در هزار کم می شود . وضعیت توپوگرافی استان نیز از شرق به غرب دارای شیب کاهنده ملایمی می باشد که این مسئله موجب گردیده که استان به دو بخش کوهستانی در شمال و بخش هموار – کویر بزرگ مرکزی – در جنوب تقسیم شود . (پورتال استانداری استان سمنان ، ۱۳۸۹)
شکل شماره۱۱ = نقشه تقسیمات سیاسی کشور به تفکیک استان
منبع : سازمان جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی کشور
۲-۱- وسعت
این استان با وسعتی برابر ۶۷۶/۹۵۸۱۵ کیلومتر مربع ، ۸/۵ درصد از مساحت کشور را به خود اختصاص داده است و از این حیث ششمین استان کشور بوده و مساحت آن حدود چهار برابر استان تهران می باشد .
شکل شماره ۱۲ = نقشه استان سمنان به تفکیک شهرستان ها
منبع : استانداری سمنان ۱۳۹۰ ، http ://www . ostan_sm . ir
۳-۱- اقلیم
در استان سمنان بارندگی بسیار کم و غالباً به صورت ریزش باران است . میزان بارندگی استان به طور متوسط ۱۴۵ میلی متر می باشد . استان سمنان دارای اقلیم هایی به شرح ذیر می باشد :
اقلیم نیمه بیابانی شدید که قسمت های از استان سمنان من جمله گرمسار و بنکوه را در برگرفته در این نقاط میزان بارش و نزولات کم و معمولاً در اویل بهار است .
اقلیم نیمه بیابانی ضعیف که قسمت هایی از سمنان – شاهرود – دامغان را در برگرفته و بارندگی غالباً در زمستان است . اقلیم مدیترانه ای گرم و خشک که نوار شمالی استان را شامل می شود .
وجود شرایط آب و هـوای متنـوع ناشی از عوامل متعددی مانند : اختلاف توپوگرافی ، وجود جریان های هوایی مختلف ، موقعیت جغرافیای منطقه و . . . بوده که باعث چیرگی اقلیم خشک و نیمه خشک بر بیش از ۸۰ درصد از مناطق استان شده است .
بر اساس آمار موجود ، متوسط میزان بارندگی سالیانه در طی ۱۵ سال اخیر در منطقه شرقی استان بیش از ۱۷۶ میلی متر و در مناطق غربی حدود ۹۰ میلی متر بوده است . هم چنین متوسط بارندگی در این دوره در جنوبی ترین نقاط استان کمتر از ۵۰ میلیمتر و در نقاط مرتفع شمالی بیش از ۵۰۰ میلی متر گزارش شده است . هم چنین درجه حرارت کل استان از جنوب به شمال واز غرب به شرق کاهش پیدا می کند .
به دلیل هم جواری ارتفاعات البرز با کویر مرکزی ، نقاط مختلفی در استان برای ایجاد مراکز پرفشار وکم فشار حرارتی وجود دارند که منجر به پیدایش جریان های هوا می گردند . به همین دلیل در محدوده استان دو نوع مهم از بادها به شرح زیر جریان دارند که در مناطق مختلف به بادهای محلی تبدیل می گردند :

بادهای غربی که معمولاً مرطوب بوده ودر ماه های اول سال از جهت غرب تا شمال غربی جریان داشته و به نام «تورانه» نیز معروف اند و در غالب اوقات باران زا می باشد .  بادهای کویری که از منـاطق کویـری و بیشتـر در مـاه هـای گـرم سـال می وزند و موجب افزایش درجه حرارت وخشکی می شوند . وجود دو واحد مرفولوژیک اصلی ، یعنی ارتفاعات البرز در شمال و کویر مرکزی در جنوب ، تمامی عوارض طبیعی استان را تحت تأثیر خود قرار داده است .
استان سمنان به طور کلی تحت تأثیر جریان های هوایی گرم و خشک دشت کویر قرار دارد؛ ولی عواملی چون دوری از دریا ، جهت و امتداد کوه ها ، ارتفاع مکان و وزش بادها نیز در آب و هوای این استان مؤثرند . در این استان سه نوع آب و هوا را می توان مشخص کرد :
قسمت شمالی : شامل شاهرود ، دامغان ، مهدی شهر (سنگ سر) و شه میرزاد دارای آب و هوای نسبتاً سرد و خشک در زمستان و معتدل در تابستان .
قسمت جنوبی : شامل گرمسار و جنوب شهرستان سمنان ، آب و هوای کویری و نسبتاً گرم و خشک در تابستان و سرد و خشک در زمستان .
قسمت شمال و شمال شرقی استان : شامل مناطق دشت میامی و حسین آباد کالپوش ، دارای آب و هوایی نسبتاً سرد و مرطوب در زمستان و معتدل و مرطوب در تابستان می باشند. (اداره کل هواشناسی استان سمنان ، ۱۳۸۹)
شکل شماره۱۳:نمودار بارندگی بلندمدت شهرستان های استان سمنان
منبع:سازمان هواشناسی استان سمنان،۱۳۹۰
۴-۱- پوشش گیاهی
در نواحـی کـویری مراتع کـویری با پوشش گیاهی تنک اکثراً به صـورت بـوته هـا و درختچه ها و انواعی شامل شوره گز ، خارشتر ، اسپند ، گون ، درمنه ، گیاهان خانواده اسفناجیان، ورک ، ختمی ، علف های گندمی ، تاج خروس به صورت غالب دیده می شود .
به طور کلی مراتع کویری به علت خشکی هوا ، کمبود رطوبت ، شوری خاک و ماسه های نرم و غلتان طبعاً از پوشش گیـاهی فقیـری برخوردار بوده و از نظر درجه بندی ، اراضی پست محسوب می شوند . ضمناٌ در این مناطق علاوه بر پوشش گیاهی در ابادی ها و اطراف روستاهای کویری ، که ساکنین این نواحی به کشاورزی و دام داری اشتغال دارند ، نسبت به کشت فصلی محصولات زراعی که جزو پوشش گیاهی محسوب می شوند ، نظیر گندم ، جو ، یونجه ، کرچک ، پنبه و چغندر علوفه ای اقدام می نمایند که از محصولات فرعی این کشت ها جهت تغذیه دام های خود استفاده می کنند و می توان این کشت ها را جزو پوشش گیاهی مصنوعی منطقه به حساب آورد .
به تدریج هر چه از حاشیه کویر به سمت دامنه های جنوبی سلسله جبال البرز پیش می رویم با افزایش ارتفاع ، تغییر کرده و به طرف نمونه های نیمه سردسیری و سردسیری و در قسمت شمالی مراتع کاملاٌ ییلاقی جلب نظر می نماید ، به طوری که می توان گفت با یک فاصله حدود ۳۰ کیلومتری از حاشیه به سمت دامنه قسمت عمده ای از منطقه دارای پوشش گیاهی جالبی می باشد . البته این پوشش در نقاط مختلف از نظر تراکم کاملاٌ متفاوت می باشند .
استان سمنان دارای ۲۲۵ هزار هکتار جنگل می باشد که ۱۵۰ هزار هکتار آن درختان سوزنی برگ بوده و۵۰ هـزار هکتـار درختـان پهن برگ از گونه های بلوط ، راش ، انجیـری ، زبان گنجشک ، گردو ، ملچ ، نمدار ، شیردار ، توسـکا ، جودانه ، ممرز ، اکولک ، گلابی ، بارانک ، افـرا که در دامنه های شمال رشته کوه البرز قرار دارند ، تشکیل شده است . در مناطق کویری نیز ۲۵ هکتار جنگل های متراکم تاق وگز وجود دارد . این استان هم چنین دارای ۱۲۷ هکتار پارک های مصنوعی و فضای سبز می باشد . هر چه از سمت کویر به طرف شمال و دامنه های جنوبی سلسله جبال البرز پیـش می رویم ، پوشش گیـاهی را می توان به صـورت کـویری و نیمـه کـویری و در شمـال و شمـال غربی ، گیاهان نیمه سردسیری و کاملاٌ سردسیری را مشاهده نمود. (احسانی وهمکاران ، ۱۳۹۰ ، ص۳۶)
شکل شماره۱۴:نقشه پوشش گیاهی استان سمنان
منبع : استانداری سمنان ۱۳۹۰ ، http ://www . ostan_sm . ir
۵-۱- منابع آبی
رودخانه های موجود در استان سمنان غالباً به صورت فصلی و اتفاقی بوده که فقط در مواقع بارندگی زیاد ، تشکیل سیلاب هایی را می دهند که نهایتاً به دشت کویر منتهی می شوند . مهم ترین رودهای استان از غرب به شرق عبارتند از :
رودخانه حبله رود : که از رشته کوه های البرز سرچشمه می گیرد ومهم ترین منبع آب دشت گرمسار بوده وتنها رودخانه دائمی استان به شمار می آید . این رود دارای شاخه های متعددی است که مهم ترین شاخه آن رودخانه نمرود است که تقریباً نیمی از آب رودخانه را تأمین می نماید . این رودخانه در ۳۰ کیلومتری دشت گرمسار از واحدهای شور ونمکی عبور کرده و کیفیت آن کاهش  می یابد .
رودخانه گل رودبار : که از ارتفاعات شمال شه میرزاد سرچشمه می گیرد وبادریافت از شعبات ده صوفیان و شه میرزاد در نزدیکی بند مهدی شهر واتصال شعبات فرعی دیگر در شمال درجزین ، حوزه وسیعی را در دشت سمنان مشروب می سازد .
رودخانه چشمه علی : این سه رودخانه از دره های جنوبی شاه کوه گرگان سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از غرب دامغان ، در دشت دامغان تخلیه می شود .
رودخانه تاش : این رود از دره های جنوبی شاکوه گرگان وارتفاعات تاش ومجن سرچشمه گرفته وپس از اتصال با چندین شعبه فرعی ، دشت شاهرود را تغذیه می کند .
رودخانه کال شور : از کوه های شمال شرقی میامی در شهرستان شاهرود سرچشمه می گیرد و پس از عبور از زیر پل ابریشم واقع در محور شاهرود- سبزوار در شرق میامی وارد کویر می شود.
استان سمنان به خاطر موقعیت جغرافیایی ، اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی و محدودیت‌های آب و خاک ، از موقعیت کشاورزی مطلوبی برخوردار نیست . تنها دو درصد از کل مساحت استان زیر کشت آبی و دیـم است . (رحیمی وهمکاران ، ۱۳۹۰ ، ص۵۲)
شکل شماره۱۵:نقشه رودهای فصلی ودائمی استان سمنان
منبع : استانداری سمنان ۱۳۹۰ ، http ://www . ostan_sm . ir
۶-۱- معادن
این استان از نظر اقتصادی جایگاه در خور توجهی در اقتصاد کشور دارد . بخش صنعت استان به علت نزدیکی با استان تهران ، دارا بودن شبکه ارتباطی پیشرفته و راه‌آهن با استان ها ی تهران ، خراسان ، مازندران و جنوب کشور و کشف ذخائر معدنی مهم ، طی سال های اخیر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده‌است . توزیع جمعیت و تراکم آن در این استان یک سان نمی‌باشد و آهنگ افزایش آن با مقایسه تراکم نسبی سال های گذشته از میزان مساوی تبعیت نمی‌ کند .
برخورداری از ذخـائر غنـی و متنوع معدنـی و وجـود ۴۲ کانسار معدنی از ۷۲ کانسـار موجود در کشور تولید و فرآوری مواد معدنی با مجموعه استخراج بالغ بر۱۰ میلیون تن و داشتن مقام هایی در زمینه ذخیره و تولید به شرح ذیل :
الف : دارا بودن مقام اول ذخائر گچ کشور با تولیدی حدود ۶ میلیون تن گچ
ب : دارا بودن مقام اول ذخیره و تولید نمک کشور
ج : دارا بودن رتبه سوم در تولید کرومیت و ذخائر عظیم زئولیت با کیفیت  مناسب در کشور
د : دارا بودن مقام دوم در تولید سولفات سدیم کشور
هـ : دارا بودن مقام دوم در تولید ذغال سنگ کشور(اداره کل صنایع ومعادن استان سمنان،۱۳۸۹)
شکل شماره ۱۶ . نمودار ذخایر معادن استان سمنان
منبع:رحیمی وهمکاران،۱۳۹۰،ص۵۹
ترسیم : نگارنده