اوپلاتکا^[۲۸] در سال ۲۰۰۹ تحقیقی تحت عنوان رفتار شهروندی سازمانی در آموزش و نتایج آن برای معلمان، دانش ­آموزان و مدرسه در مدارس هند انجام داد. نمونه آماری تحقیق شامل ۵۰۰ معلم ابتدایی و راهنمایی در محدوده سنی ۲۸ تا ۶۴ سال با سابقه کار بین ۸ تا ۲۸ سال بود. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و مصاحبه باز بود. نتایج نشان داد که عملکرد فعالیت­های فرانقشی(رفتار شهروندی) بدون اجبار و بدون پاداش در آموزش توسط معلمانی که این کارها را انجام می­ دهند، بر خودشان(به­عنوان مثال حس خودشکوفایی،سطح بالاتر رضایت شغلی)، دانش­آموزانشان(مثل موفقیت­های بیشتر دانش ­آموزان) و تمام مدرسه(مثل نظم و تصویر اصلاح شده مدرسه) تأثیری داشته. همچنین یافته­ ها نشان داد که معلمان مجموعه گسترده­ای از رفتار شهروندی سازمانی شامل آموزش مبتکرانه، ارزیابی جامع از موفقیت­ها، آموزش متناسب با دانش آموز، تدریس در طول تعطیلات بدون دستمزد اضافی، کمک به دانش آموزان در زمان غیر حضور در مدرسه، ایجاد وابستگی شخصی به دانش­اموزان و کمک به معلمان را از خود به نمایش می­گذارند.

با توجه به نتایج بدست آمده از سوابق تحقیقات مشابه می­توان عنوان نمود که تمامی ابعاد عدالت سازمانی( رویه­ای، تعاملی و توزیعی) با رفتار شهروندی سازمانی رابطه مثبت و معناداری دارند و در اکثر تحقیقات بدست آمده شدت ارتباط بین عدالت تعاملی با رفتار شهروندی سازمانی نسبت به دو مولفه دیگر عدالت سازمانی بیشتر است. بطور کلی می­توان نتیجه گرفت که ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﺜﺒﺖﺗﺮی از ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در ذﻫﻦ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ، رﻓﺘﺎر ﺷﻬﺮوﻧﺪی ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.  
فصل سوم
روش اجرای تحقیق
۳-۱) مقدمه
برخی را عقیده بر آن است که علم همان روش است. در هر حال می­توان به خوبی پذیرفت که هیچ علمی فاقد روش نیست و دستاوردهای هر تحقیق علمی به همان نسبت حائز ارزش­اند که با روش­های درست اخذ شده باشد. دکارت در اثرش “گفتار در روش” ، روش را راهی می­داند که برای دستیابی به حقیقت در علوم باید پیمود. در عرف، روش را مجموعه شیوه ­ها و تدابیری دانسته ­اند که برای شناخت و برکناری لغزش به­کار می­رود. دستیابی به هدف­های علم یا شناخت علمی میسر نخواهد بود، مگر زمانی که با روش­شناسی درست صورت پذیرد. به عبارت دیگر تحقیق از حیث روش است که اعتبار می­یابد، نه موضوع تحقیق. پژوهشگر باید توجه داشته باشد که اعتبار دستاوردهای تحقیق به شدت تحت تأثیر روشی است که برای تحقیق خود برگزیده است(خاکی؛۱۵۵:۱۳۸۸).از اصطلاح روش تحقیق معانی خاص و متمایزی در متون علمی استنباط می­ شود. بهترین تعریفی که با آن­چه مد نظر ما است مطابقت می­ کند چنین است"روش تحقیق مجموعه ­ای از قواعد، ابزار و راه­های معتبر(قابل اطمینان) و نظام یافته برای بررسی واقعیت­ها، کشف مجهولات و دستیابی به مشکلات است". به صورت کامل­تر روش تحقیق علمی نیز به این صورت تعریف می­ شود: کلیه وسایل و مراجع جمع­آوری سیستماتیک اطلاعات و تجزیه و تحلیل منطقی آن­ها برای دستیابی به یک هدف معین که این هدف کشف واقیعت است(خاکی؛۲۰۱:۱۳۸۸). به کارگیری فنون پایه­ای آمار در بررسی صحت و سقم فرضیات، یکی دیگر از جنبه­ های کاربرد این علم در گستره مدیریت است. محقق مدیریتی، امروزه بسیاری از فرضیات خود را با فنون آماری محک می­زند و صحت روابط متغیرهای آن را با رویکرد آماری بررسی می­ کند. اعتبار و پایایی همه تحقیق­های پرسش­نامه­ای و مصاحبه­ای با بهره گرفتن از فنون آماری سنجیده می­ شود. ضرورت تصمیم ­گیری منطقی و اساسی در دنیای متلاطم امروز، اهمیت آمار و فنون را بیش از پیش آشکار کرده و استفاده از آن را اجتناب ناپذیر می­نماید(آذر و مومنی؛۱۳۸۳: ۳-۵). در این فصل از پایان نامه قسمت اساسی فرایند تحقیق یعنی روش­های مورد استفاده در تحقیق جهت بررسی جامعه آماری و تعیین روش­های نمونه گیری و حجم نمونه، هم­چنین روش­ها و ابزار مورد استفاده جهت گرد­آوری اطلاعات و روش­های تجزیه و تحلیل اطلاعات گرد­آوری شده پرداخته خواهد شد. هم­چنین روایی و پایانی ابزار گردآوری اطلاعات (پرسشنامه) نیز موضوع دیگری است که در این فصل به آن پرداخته خواهد شد.
۳-۲) روش تحقیق
روش تحقیق از روش توصیفی است و هدف آن کاربردی است. تحقیق توصیفی تحقیقی است که به توصیف متغیرها می ­پردازد و در تحقیق همبستگی هدف اصلی آن است که مشخص شود آیا رابطه­ای بین متغیرهای کمی وجود دارد­. اگر این رابطه وجود دارد اندازه و حد آن چقدر است. تحقیقات کاریردی تحقیقاتی هستند که نظریه ­ها، قانون­مندی­ها، اصول و فنونی که در تحقیقات پایه تدوین می­شوند را برای حل مسائل اجرایی و واقعی به کار می­گیرند.
۳-۲-۱)جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه ­ای از افراد یا واحدهایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند (مقیمی؛۲۹۴:۱۳۸۴). گروه نمونه مجموعه کوچکی از جامعه آماری است مشتمل بر برخی از اعضا که از جامعه آماری انتخاب شده اند. به عبارت دیگر، تعدادی از اعضای جامعه آماری (اما نه همه) که گروه نمونه را تشکیل می­ دهند(مقیمی؛۲۹۵:۱۳۸۴). از آنجایی که پژوهش پیرامون تمامی اعضای یک جامعه زمان­بر بوده و از نظر هزینه مقرون به صرفه نیست، پژوهش­گر ناچار است اقدام به نمونه گیری نماید (مقیمی؛ ۲۹۴:۱۳۸۴). دلایل استفاده از نمونه به جای جمع­آوری داده ­ها از کل جامعه آماری این است که، عملاً غیر ممکن است که اطلاعات را از هر عضو جمع­آوری کنیم یا او را مورد آزمایش قرار دهیم. حتی اگر امکان­ پذیر هم باشد، به لحاظ زمان، هزینه و سایر مسایل منابع انسانی مقدور نیست. مطالعه یک گروه نمونه بجای کل جامعه آماری، گاهی ممکن است منجر به نتایج معتبرتری شود، بیش­تر به خاطر این که خستگی کم­تری وجود خواهد داشت و از این رو خطاهای کمتری در جمع آوری اطلاعات پدید می ­آورد مخصوصاً موقعی که اعضای جامعه آماری بسیار وسیع باشد(سکاران؛۲۹۷:۱۳۸۹). در تحقیق حاضر جامعه آماری مورد بررسی، کارکنان سازمان تامین اجتماعی استان گیلان با تعداد ۵۶۶ نفر است(حوزه شرق ۱۴۱ نفر، حوزه غرب ۱۲۵ نفر و حوزه مرکزی ۳۰۰ نفر). با در نظر گرفتن تعداد کل جامعه آماری و با توجه جدول مورگان تعداد حجم نمونه ۲۳۴ نفر است که تعداد ۲۶۰ پرسشنامه با بهره گرفتن از روش نمونه­برداری غیراحتمالی در دسترس توزیع شد (حوزه شرق ۶۳، حوزه غرب ۵۷ و حوزه مرکزی ۱۴۰ پرسشنامه توزیع شد). در نهایت تعداد ۲۳۶ پرسشنامه از کارکنان جمع آوری شد و اطلاعات مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت.
۳-۳)روش­ و ابزار جمع­آوری داده ­ها
روش جمع­آوری اطلاعات میدانی است و از ابزار پرسش­نامه به شرح زیر استفاده شد
جهت سنجش رفتار شهروندی سازمانی از پرسشنامه مارکوزی و زین(۲۰۱۱) که شامل ۲۷ سوال (۴ سوال مربوط به آداب اجتماعی،۴ سوال مربوط به نوع­دوستی، ۵ سوال مربوط به وجدان کاری، ۴ سوال مربوط به هماهنگی متقابل شخصی، ۳ سوال مربوط به محافظت از منابع سازمان، ۳ سوال مربوط به مولفه جوانمردی و ۴ سوال مربوط به نزاکت) و از روش پنج درجه­ای لیکرت(از ۱= کاملاً موافقم تا ۵=کاملاً مخالفم) استفاده شده است.
جهت سنجش عدالت سازمانی از پرسشنامه نیهوف و مورمن(۱۹۹۳) که شامل ۲۰ سوال(۹ سوال عدالت تعاملی، ۶ سوال عدالت رویه­ای و ۵ سوال عدالت توزیعی) و از روش پنج درجه­ای لیکرت(از ۱= کاملاً موافقم تا ۵=کاملاً مخالفم) استفاده شده است.
جهت سنجش فرهنگ سازمانی از پرسشنامه اوریلی و مقیمی که شامل ۱۴ سوال(۷ سوال جمع­گرایی، ۷ سوال احترام) و از روش پنج درجه­ای لیکرت(از ۱= کاملاً موافقم تا ۵=کاملاً مخالفم) استفاده شده است.
۳-۴)روایی و پایایی ابزار اندازه ­گیری
هر آزمونی باید دارای پایایی و روایی باشد تا قابل اعتماد بوده، راهنمای خوبی در تصمیم ­گیری­های مسئولان سازمان باشد. یکی از شرایط مهم برای این­که آزمون، وسیله­ای مطمئن برای پیش ­بینی باشد این است که قابل اعتماد و اطمینان و دارای ثبات باشد(سعادت؛۱۴۶:۱۳۸۶).
۳-۴-۱)روایی
منظور از روایی آن است که آیا ابزار اندازه ­گیری می ­تواند خصیصه و ویژگی که ابزار برای آن طراحی شده است را اندازه ­گیری کند یا خیر؟ موضوع روایی از آن جهت اهمیت دارد که اندازه ­گیری­های نا­مناسب و نا­کافی می ­تواند هر پژوهش علمی را بی­ارزش و ناروا سازد (خاکی؛ ۲۴۴:۱۳۸۸).
آزمون­های روایی را می­توان در سه گروه گسترده دسته­بندی نمود: روایی محتوا، روایی وابسته به معیار و روایی سازه(سکاران؛۲۲۳:۱۳۸۹). در این تحقیق از روش روایی محتوا استفاده شده است. روایی محتوا اطمینان می­دهد که ابزار مورد نظر به تعداد کافی پرسش­های مناسب برای اندازه ­گیری مفهوم مورد سنجش را در بر­دارد. یعنی، روایی محتوا نشان می­دهد که ابعاد و عناصر یک مفهوم تا چه حد تحت پوشش دقیق قرار گرفته است (سکاران؛۲۲۳:۱۳۸۹). در این تحقیق سوالات پرسش­نامه متناسب با مبانی نظری و بر مبنای تحقیقات مشابه دیگر و با توجه به جزییات هر کدام از متغیر­ها تعریف شده و با متخصصان امر، اساتید مدیریت، در رابطه با سوالات پرسشنامه تبادل نظر و بررسی صورت گرفته است و پرسش­نامه اصلی بعد از مرحله تدوین، توزیع شده است. لذا روایی سوالات از نظر محتوای آن­ها تأیید شده است.
۳-۴-۲) پایایی
آن­چه در این تحقیق جهت محاسبه ضریب پایایی استفاده شده است. استفاده از ضریب آلفای کرانباخ می­باشد. چرا که تقریباً در همه موارد، آلفای کرانباخ را می­توان شاخص کاملاً مناسب برای اعتبار و هماهنگی درونی به کار برد (سکاران؛۲۲۹:۱۳۸۹).
از همین رو با بهره گرفتن از نرم افزار spss به محاسبه این مقدار پرداخته شده است. فرمول استفاده شده به شکل زیر می باشد:
n
Si²
-۱ α =
n-1))
St²
که در آن:
n تعداد سوالات آزمون واریانس سوال iام واریانس کل آزمون
بعد از تایید نهایی، پرسش­نامه در سازمان تامین اجتماعی استان گیلان پخش شد. سپس نتایج آن با بهره گرفتن از نرم افزار spss تجزیه­ و ­تحلیل شد. که نتایج، بصورت زیر می­باشد.