این مسأله در کشور ما ایران نیست. چون در ایران تعداد زنانی که شاغل هستند به حدی نیست که برای جامعه شناس خانواده ایجاد مسائل حاد تربیتی بنماید . اما احتمالاً در آینده نزدیک سرنوشت ایران نیز به سرنوشت جوامع صنعتی دچارمی‌شود. و باید از هم اکنون پیشگیریهای لازم را بنمائیم.(صدر نبوی،۱۳۷۱،۵۲).

در کشور ما چون فرزندان به مدت طولانی از مادر دور نبوده اند خوشبختانه کمتر دچار معضلات اجتماعی می شوند و اشتغال مادران عاملی خواهد بود که نسبت به تحصیل فرزندان توجه بیشتری شود و در نتیجه عزت نفس فرزندان رو به افزایش شود و عامل مثبت تلقی خواهد شد.

کودکان با مادران شاغل

مطالعات اخیر ، تأثیرات روانی مثبت و منفی اشتغال مادر در کودک را مورد بررسیقرار می دهد در دانشگاه کورن کورد یا در مونترال گروهی از محققان مطالعه ای کامل و جامع درباره تأثیر اشتغال مادر و در کودکانی که درسه سطح سنی ۴-۱۰-۱۵ سال بودند به اجرا درآورد. آنان نمونه های زیادی از پسرها و دخترها را از خانواده‌ی طبقه متوسط و کارگر انتخاب کردند که مادران بعضی از آنها شاغل بودند و بعضی دیگر بیکار. اگر هر دو والدین کار می کردند. کودکان چهارساله یا در مهد کودک بودند یا کسی از بچه در خانه مراقبت می کردند. بعضی از کودکان ۱۰ ساله بعد از مدرسه مراقبی داشتند و بعضی به حال خود بودند تا والدین برگردند بعد از بررسیهای به عمل آمده و پرسشنامه های که والدین در ارتباط با نگرشهای مربوط به تربیت کودک ، نقش جنس تقسیم نقشها بین پدرو مادر و رضایت از وضعیت موجود را اندازه گیری می کرد پاسخ دادند نتایج بدست آمده برای هر سه گروه به استثنای چند مورد نسبتاً ثابت بود در همه گروه ها کودکانی که مادران شاغل داشتند در مقایسه با کودکانی که مادر غیرشاغل داشتند از لحاظ اجتماعی سازگاری بیشتری داشتند به این معنا که در مدرسه با دیگران بهتر کنار می آمدند و در مقیاس اندازه‌گیری سازگاری و عزت نفس بالاتری می آوردند . (نقل از پایان نامه ، شرقی ، علی‌اکبر ، ۱۳۷۷،۵۴)

عوامل مؤثر بر اشتغال زنان

مهم ترین عواملی که بر میزان اشتغال عمومی تأثیر می گذارند ساختار سنی ، مهاجرت ، میزان عرضه نیروی کار ، میزان رشد جمعیت و . . . است لیکن عوامل اقتصادی ، فرهنگی ، سیاسی تأثیری به مراتب قوی تر از عوامل جمعیتی بر اشتغال زنان دارد.
در کشور ما رکود اقتصادی سالهای انقلاب و جنگ تحمیلی تغییراتی را در کل سیستم اقتصادی کشور به وجود آورد و منجر به دگرگونی هایی در بازار کار شد ، این تغییرات و نیز رکود اقتصادی امکان تولیدات صنعتی و اشتغال را با محرومیت روبرو ساخت و به تبع آن اشتغال زنان نیز در این مجموعه دچار تغییرات کمی و کیفی شد.
تمامی این عوامل باعث شدند تا در خانواده برای تأمین مخارج زندگی علاوه بر مردان زنان نیز بیش از پیش به اشتغال و کار روی بیاورند.

آثار و نتایج اشتغال زنان

گرایش زن به سوی اشتغال بیش از همه سنگینی را بر دوش خانواده اش می نهد و روابط زن و شوهر و فرزندان را دگرگون می سازد به طوریکه این امر همواره مورد توجه صاحب نظرانی که اشتغال زن را از دیدگاه جامعه شناسی بررسی نموده اند قرار گرفته است. آنچه مسلم است این است که کار زن در خارج از خانه به تسهیل امر ازدواج منتهی می گردد و نه تنها موقعیتهای گزینش همسر را متنوع تر و وسیع تر ساخته است بلکه سنت های متحجر و دیرپا را نیز در این مورد ناپدید ساخته است.
بلاد^[۱۲] در جهت متبلور ساختن مسائل ناشی از اشتغال زنان در خانه و مخصوصاً در مراحل اولیه آن چنین می نویسد : «وقتی اشتغال روزافزون زنان را به کارهای خارج از خانه درنظر بگیریم . توجه ما معمولاً متوجه زیان هایی که از این راه به کودکان می رسد نمی باشد و اثرات ناگوار این وضع را مورد توجه قرار نمی دهیم » برای توجه و مواظبت از کودکان هنگامی که والدین در خارج از خانه به سر می برند ، اقدامات فراوانی به عمل آمده است ، در بسیاری از موارد از وجود مادربزرگ ها یا یکی از خویشان استفاده می شود ، ولی این کار برای اغلب خانواده میسر نیست . زیرا غالباً مادربزرگ یا خویشان دیگر دور از دسترس بوده و در نقطه ای دیگر زندگی می کنند. بعضی از خانواده ها کودکانشان را در اوقات غیبت به دست افراد غریبه و یا مهدکودکها می سپارند و در مقابل وجهی را پرداخت می نمایند و مادر برای اینکه در بیرون از منزل کار کند ناگزیر تربیت کودک و بخشی از کارهای منزل را رها می کند و مسائل و مشکلاتی را پدید می آورد.
در نتیجه اشتغال مادران در ابعاد مختلف برای فرزندان عوارضی را به همراه دارد که برخی از آنها عبارتند از :
الف) بعد عاطفی : اشتغال مادران برای فرزندان یک محرومیت از لطف و نوازش و محبت مادری است ، وقتی که کودک از مدرسه به خانه می آید ، خانه بی مادر چه امید و انتظاری را می تواند برای او ایجاد کند.
ب) بعد اخلاقی : اشتغال مادران در مواردی چنان سرگرمی پدید می آورد که از رسیدگی به فرزندان خویش غفلت می کند و این امر سبب می شود تا تربیت فرزندان به خطر افتد و زمینه برای انحرف ایشان بوجود آید، جدایی از مادر و سپردن او به دست دیگری روح عصیان و بی نیازی و گریز را از ضوابط در فرزند بارور می سازد که این وضع برای حال و آینده کودکان و نوجوانان زیانبار خواهد بود.
ج) بعد رفتاری : کار مادر باعث عدم برآورده شدن برخی از نیازهای کودک شده و زمینه ساز بسیاری از ناسازگاریها ، کمبودها و عصیان ها گردد ، فرزند پس از ساعتها انتظار بالاخره مادرش را می بیند . ضمن رضایت از آمدن مادر از تأخیرش ناراحت و عصبانی است و برای اعتراض به مادر به لجبازی روی می آورد و فرد نامتعادلی می گردد. (پ ، طالبی ، محمدحسین ، ۱۳۷۹ ، ۵۰) .
پیشینه داخلی
موضوع : تأثیر اشتغال مادر بر عزت نفس فرزندان مقطع راهنمایی
محقق : علی اکبر شرقی
استاد راهنما : آقای نعمتی
بهار ۱۳۷۷
چکیده پژوهش
در این پژوهش عزت نفس فرزندان با مادران شاغل در مقایسه با عزت نفس فرزندان مادران غیرشاغل بررسی شده است. تعداد دانش آموزان ۱۴۰ نفر که ۷۰ نفر دارای مادر شاغل و ۷۰ نفر دارای مادر غیرشاغل می باشند آزمودنیها به آزمون کوپرامسیت پاسخ دادند. در این پژوهش از روش علی ، مقایسه ای استفاده شده و دانش آموزان به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند و اطلاعات از طریق پرسشنامه کوپراسمیت جمع آوری شده است.
جامعه آماری این پژوهش
نمونه آماری ۱۴۰ نفر
نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد که عزت نفس کلی ، عزت نفس اجتماعی ، عزت نفس تحصیلی ، عزت نفس والدین دانش آموزان مادران شاغل بیشتر از دانش آموزان مادران غیرشاغل است.
موضوع : بررسی اشتغال مادر بر سازگاری اجتماعی و عزت نفس دختران مقطع ابتدایی ـ تهران
محقق : عصمت ابراهیمی
کارشناسی ارشد
۱۳۷۳
چکیده پژوهش :
دراین پژوهش اشتغال مادر بر سازگاری اجتماعی و عزت نفس دختران مقطع ابتدایی شهر تهران بررسی شده است تعداد دانش آموزان ۱۴۰ نفر که از روش علی مقایسه ای استفاده شده ، از آزمون کوپراسمیت استفاده شد و همچنین پرسشنامه ای در اختیار مادران قرار گرفته است اطلاعات از طریق آزمون و پرسشنامه جمع آوری شده است و محقق در این پژوهش به این نتیجه رسیده است که اشتغال مادر بر سازگاری اجتماعی و عزت نفس دختران رابطه معنادار آماری وجود ندارد یعنی اشتغال مادر بر سازگاری دختر و عزت نفس او تأثیر مثبت نداشته است و تفاوت معنادار وجود ندارد.
موضوع : بررسی عزت نفس فرزندان مادران شاغل و فرزندان مادران غیرشاغل مدارس ناحیه ۶ مشهد
محقق : محمدحسن طالبی
کارشناسی ارشد
بهار ۱۳۷۹
چکیده تحقیق :
در این تحقیق عزت نفس فرزندان مادران شاغل و فرزندان مادران غیرشاغل مورد بررسی قرار گرفته در شهر مشهد تعداد دانش آموزان ۱۰۰ نفر ، از روش علی مقایسه ای استفاده شده . از آزمون کوپراسمیت استفاده شد. محقق به این نتیجه رسیده است که فرزندانی که مادر شاغل دارند دارای عزت نفس بیشتری هستند نسبت به فرزندان مادران غیرشاغل ، اطلاعات از طریق نتایج آزمون جمع آوری شده است.
موضوع تأثیر اشتغال مادر بر عزت نفس دختران «مشهد»
محقق : حمیدرضا معتمد
استاد راهنما : بهروز مهرام
۱۳۷۸
چکیده تحقیق :
در این پژوهش اشتغال مادر بر عزت نفس دختران مقطع راهنمایی مورد بررسی قرار گرفت از روش علی مقایسه ای و به طور تصادفی ساده دانش آموزان گروه نمونه انتخاب شدند. آزمودنیها به آزمون کوپر اسمیت پاسخ دادندو اطلاعات از طریق نتایج آزمون جمع آوری شده و محقق به این نتیجه رسیده است که بین اشتغال مادر و عزت نفس دختران رابطه معنادار مثبت وجود دارد.
موضوع : تحصیلات و شغل مادر با پیشرفت تحصیلی و عزت نفس دختران
محقق علی محمدی
۱۳۷۵
چکیده تحقیق :
در این پژوهش تحصیلات و شغل مادر با پیشرفت تحصیلی و عزت نفس دختران مورد بررسی قرار گرفت، آزمودنیها به آزمون کوپر اسمیت پاسخ داده و نتایج این آزمون بعد از تجزیه و تحلیل نشان داد که تحصیلات و اشتغال مادر بر عزت نفس فرزندان تأثیر مثبت و معناداری دارد. روش تحقیق علی مقایسه ای و دانش آموزان گروه نمونه به روش تصادفی ساده انتخاب شدند.
پیشینه خارجی
موضوع : تأثیر کار مادر بر وضعیت عاطفی و اجتماعی فرزندان
محققین : کلارک^[۱۳] و استوارت^[۱۴]
۱۹۶۷
چکیده تحقیق :
این تحقیق که بر روی عده ای از دانش آموزان صورت گرفت نتایج نشان داده است که حتی مادرانی که در خانه زیاد کار می کنند و کمتر به فرزندان می رسند باعث ایجاد کمبودهای ذهنی ، عاطفی و اجتماعی در فرزندان بخصوص دختران می شود.
روش این تحقیق : علی مقایسه ای است و اطلاعات از طریق نتایج آزمون جمع آوری شده است.
موضوع : تأثیر اشتغال مادر بر سازگاری اجتماعی و عزت نفس دختران
محققین : باندوچی^۳ ـ هافمن^۴