در قسمت بعدی گفتمان غیر گفتمان مغول است که برای تاکید و برجسته سازی گفتمان خود از حاشیه رانی گفتمان غیراستفاده می کند. به بیانی دیگر با نسبت دادن صفات مذمومی که در جامعه رواج دارد به گفتمان غیر خود سعی در مبرا کردن خود دارد، همانطور که درقسمت ارزش های بیانی واژگان مشخص شد، همه صفات و ارزش های مثبت را به گفتمان خود نسبت می دهد و از طرف دیگر با حاشیه رانی گفتمان غیرسعی در هژمونی کردن گفتمان خود کرده است:«با آن که بیش از ۷۰۰ سال از حمله مغول می گذرد، چنین می نماید که هنوز صفات اخلاقی قومی که مغول بر او حکومت می کرد، در آداب و اخلاق برخی از افراد دیده می شود. ستم کشیدن و تحمل کردن، چاپلوسی و تملق گفتن، خدعه و دروغ و تزویر … اگر بخواهیم جامعه ی بهتری بسازیم، باید مثل آبله و مالاریا با آن ها مبارزه کنیم».اما دلایلی که برای برجسته سازی گفتمان خود وسعی ای که برای اقناع دانش آموزان به کارمی برد با اصول عقل سلیم هم خوانی ندارد.همانطوری که در قسمت استعاره عنوان شد، این صفات زمانی در یک جامعه شیوع پیدا می کنند که شرایط مساعدی برای بسط آن وجود داشته باشد. نویسنده خواسته با نسبت دادن این مشکلات اجتماعی به گفتمان غیرخود از زیربارمسئولیت شانه خالی کند و از بی قراری گفتمان خود جلوگیری کند اما موفقیت او برای استیلای هژمونی خود حداقل در این مورد جای بحث دارد.

در قسمت بعد بر آزادی بیرونی(اجتماعی) وفردی اشاره می کند و آن را از ویژگی های گفتمان خود می دادند. آزادی فردی ای که به آن اشاره می شود، احترام به حقوق و آزادی خود است که بلافاصله در کنار آن از ارزش های جمعی چون احترام به دیگران، مسئولیت اجتماعی، همکاری و وظیفه شناسی استفاده کرده است. با همراه کردن آزادی با این ارزش های جمعی خواسته آن را محدود کند. در قسمت بعد گفتمان حاکم بر متن گفتمان اسلام سیاسی است و گفتمان غیرآن گفتمان ساسانی است که نویسنده دال هایی چون انحطاط دینی، اجتماعی و اخلاقی ، اختلافات شدید طبقاتی جامعه ،رواج تجمل پرستی، فساد و نبودن عدالت اجتماعی را به گرد گفتمان ساسانیان مفصل بندی می کند یعنی با نسبت دادن مفاهیمی که بر ضد نظام ارزش یابی هستند به حاشیه رانی گفتمان غیرخود می پردازد و از طرف دیگر به مفصل بندی مفاهیمی چون مساوات، برادری، عدالت خواهی و آزادی در گفتمان خود می پردازد یعنی از ارزش بیانی واژگان سود جسته و به بیان ارزش های خود از طریق طبقه بندی می پردازد که جزء نظام ارزشی محسوب می شوند و بدین ترتیب تا جایی که می تواند گفتمان خود را برجسته می کند.آزادی که در این متن از آن یاد می شودهمانطوری که در این آیه (ان اکرمکم عز الله تقیکم) برآن تاکید می شود آزادی درونی است علاوه برآن در کنار آن به آزادی بیرونی (اجتماعی) هم اشاره می شود اما چهارچوب آن توسط دین و ارزش های جمعی دیگر مشخص ومحدود می شود.آنچه این متن را از سایر متون جدا می کند اشاره به آزادی فردی در آن است اما با نگاه دقیق تر به این نکته می توان رسید پرداختن بر این نوع آزادی در حقیقت بیش ازآنکه اهمیت این جنبه از آزادی برای گفتمان حاکم برمتن را نشان دهد برای به چالش کشیدن و حاشیه رانی وساختار شکنی گفتمان غرب انجام می شود.
بنابرنظریه برلین به هردو جنبه مثبت ومنفی آزادی درمتن این درس اشاره شده است.
تحلیل متن ۴
کتاب زبان وادبیات فارسی عمومی (پیش دانشگاهی):شب کویر درس بیستم
توصیف:
کلمات واجد کدام ارزش های تجربی،رابطه ای وبیانی هستند؟
الف.ارزش های تجربی :
استفاده از کلماتی چون : صبور، ستایش، جهنم، سرنوشت مقدر، آفریدگارش، ماوراء الطبیعه، مذهب، پیامبران، شهادت، آیات وحی، فرشتگان معصوم، باران های غیبی، امام راستین، شیعه گمنام، شاهراه علی، راه مکه، کهکشان،نگاه لوکس مردم آسفالت نشین شهر، راه کعبه، فرشتگان نگهبان، ملکوت خدا، پلیدی، عصمت، پرده داران، دانایان شهر، قدس، ابدیت، این علم عدد بین و مصلحت اندیش، بارش وحی و تقوا ،در متن درس نشان از تعلق آن به گفتمان اسلام سیاسی(شیعه ۱۲ امامی) است در حالیکه گفتمان غیر این گفتمان ، گفتمان غرب است. طرح دیگری که استفاده از آن می تواند معنای ایدئولوژیک داشته باشد روابط معنایی است که شامل هم معنایی ،شمول معنایی وتضاد معنایی است .تضا د معنایی همان ناسازگاری معنایی است به بیانی دیگر معنای یک کلمه با معنای کلمه دیگر ناسازگار است (فرکلاف ۱۳۷۹):
جدول۴-۱-۵: تضاد معنایی دردرس:کویر