باید و نباید‌های حقوقی خبر:
حق عبارت است از نحوه ای از سلطه و توانایی که در پرتو آن صاحب حق می تواند مصلحتی را برای خود به دست آورد^[۲۳].

لرمی نیه، جامعه شناس و اقتصاددان فرانسوی در تعریف حق گفته است:
حق، موازنه و هماهنگی روابط بشر است. یکی از معانی لغوی حق عبارت است ازعدل، که ایجاد توازن و تناسب و هماهنگی بین موجودات یا اجزاء هر موجودی را به عهده دارد. بنابراین آنچه جامعه شناس فرانسوی در تعریف حق گفته است اگر عین عدل نباشد، بسیار نزدیک به آن خواهد بود^[۲۴].
فصل سوم قانون مطبوعات در مورد حقوق مطبوعات تعریفی ارائه داده است که به ذکر آن می پردازیم:
مطبوعات حق دارند نظرات، انتقادات سازنده، پیشنهادها، توضیحات مردم و مسئولین را با رعایت موازین اسلامی و مصالح جامعه درج و به اطلاع عموم برسانند.
تبصره: انتقاد سازنده مشروط به دارا بودن منطق و استدلال و پرهیز از توهین، تحقیر و تخریب می باشد^[۲۵].
درکتاب حقوق حرفه ای روزنامه نگاران، در آیین نامه نویسندگان مطبوعاتی و خبرنگاران، پیرامون باید و نباید‌های حقوقی خبر و خبرنگار چنین آمده است:
فصل چهارم:
ماده ۱۴٫ خبرنگار مکلف است: اطلاعات صحیح در اختیار موسسه خود قرار دهد.
ماده ۱۵٫ نقل و نشر اخبار از مقامات انتظامی و نظامی و عکسبرداری از موسسات نظامی و مکان هایی که با امنیت عمومی ارتباط دارد، بدون تحصیل اجازه قبلی از مقامات مربوط ممنوع است.
ماده ۱۶٫ خبرنگار باید در مصاحبه هایی که به عمل می آورد و نیز در نقل قول مقامات رسمی، رعایت امانت را بنماید و از تحریف مطالب ممنوع است.
فصل پنجم:
ماده۱۷٫ وزارت اطلاعات می تواند پرونده‌های نویسندگان مطبوعاتی و خبرنگارانی را که مرتکب یکی از تخلفات مشروحه زیر بشوند، پس از رسیدگی برای بار اول به مدت سه ماه و بار دوم شش ماه و در صورت تکرار برای همیشه لغو نماید:
الف. تهیه مطالب دروغ و تنظیم خبرهای نادرست با علم به نادرستی آن ها و مواردی که به موجب قانون مجازات عمومی، نشر اکاذیب تلقی شود.
ب. افشای مسائلی که با حیثیت و عفت خانوادگی اشخاص منافات دارد.
پ. انتشار هر مطلبی که خلاف قانون مطبوعات باشد^[۲۶].
قانون مطبوعات نیز، باید و نباید‌های حقوقی خبر را چنین بیان می‌کند:
رسالتی که مطبوعات در نظام جمهوری اسلامی بر عهده دارد عبارت است از:
الف- روشن ساختن افکار عمومی و بالابردن سطح معلومات ….
ب- پیشبرد اهدافی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی بیان شده است.
ج- تلاش برای نفی مرزبندی‌های کاذب و تفرقه انگیز و قرار ندادن اقشار مختلف جامعه در مقابل یکدیگر،مانند دسته بندی مردم بر اساس نژاد، زبان، رسوم، سنن محلی و…
د- مبارزه با مظاهر فرهنگ استعماری ( اسراف، تبذیر، لغو، تجمل پرستی، اشاعه فحشا و…) وترویج و تبلیغ فرهنگ اصیل اسلامی و گسترش فضائل اخلاقی.
ه- حفظ و تحکیم سیاست نه شرقی نه غربی.
تبصره: هر یک از مطبوعات باید حداقل در تحقق یکی از موارد فوق الذکر سهیم و با موارد دیگر به هیچ وجه در تضاد نبوده و در مسیر جمهوری اسلامی باشد^[۲۷].
براساس قانون،‌ مطبوعات موظف به تلاش برای تحقق اهداف قانون اساسی‌اند.
اصل دوم قانون اساسی بیان می‌کند که:
خدای یکتا و اختصاص حاکمیت تشریع به او
وحی الهی و نقش بنیادی آن در بیان قوانین
معاد و نقش سازنده آن در سیر تکاملی انسان به سوی خدا
عدل خدا در خلقت و تشریع
امامت و رهبری و….
کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا.
براین اساس باید و نباید‌های حقوقی خبرنگار و مطبوعات و رسانه‌ها، برای ارتقای منزلت انسان و تکریم شخصیت معنوی او و بسترسازی معنوی و اخلاقی و جلوگیری از عوامل باز دارنده حرکت انسان به سمت تعالی و رشد، روشن و هویدا می‌گردد.
تحلیل ما این است، که باید و نباید‌های حقوقی که برای خبرنگار معین شده است، همه در این مسیر قابل تحلیل و ارزیابی است که “حفظ کرامت انسان در رشد و تعالی او"، باید مد نظر قرار گیرد^[۲۸].
باید و نباید‌های اخلاقی خبر:
اخلاق جمع خُلْق و خُلُق می باشد، به گفته راغب در کتاب مفردات، این دو واژه در اصل به یک ریشه باز می گردد. خُلُق به معنای هیات و شکل و صورتی است، که انسان با چشم می بیند و ُخلْق به معنای قوا و سجایا و صفات درونی است، که با چشم دل دیده می شود. بنابراین می توان گفت؛ اخلاق مجموعه صفات روحی و باطنی انسان است و به گفته بعضی از دانشمندان،گاه به اعمال و رفتاری که از خلقیات درونی ناشی می شود،نیز اخلاق گفته می شود^[۲۹].
دکتر مولانا درباره اخلاق و ارتباطات می گوید:
آنچه مربوط به حدود و ثغور ارتباطات و اخلاقیات است در مرحله اول این نکته است، که حدود و ثغور بررسی و تحقیق امری به نام اخلاق از جامعه ای به جامعه دیگر فرق می کند. این امر حرکتی عقلانی تلقی می شود که به وسیله آن تعیین می کنیم یک فرد به عنوان عضوی از جامعه چه کاری را باید به عنوان کار «درست» به طور داوطلبانه انجام دهد^[۳۰].
اصول بین المللی اخلاق حرفه ای در روزنامه نگاری که به عنوان سنگ پایه ای برای تهیه باید و نباید‌های اخلاقی در سطح ملی و فرا منطقه ای فراهم شده اند، از این قرارند:
اصل اول: حق مردم در دستیابی به اطلاعات حقیقی
اصل دوم: روزنامه نگار وقف واقعیت عینی است
اصل سوم: مسئولیت اجتماعی روزنامه نگار
اصل چهارم: شرافت حرفه ای روز نامه نگار
اصل پنجم: دسترسی همگانی و مشارکت
اصل ششم: احترام به حریم خصوصی و شئون انسانی
اصل هفتم: احترام به منافع عمومی
اصل هشتم: احترام به ارزش‌های جهانی و تنوع فرهنگها
اصل نهم: امحای جنگ و سایر مصایب فراروی بشر
اصل دهم: ارتقای نظم نوین اطلاعاتی و ارتباطی جهانی.^[۳۱]
دکتر پیمان جبلی در مقاله اخلاق حرفه ای خبر در اسلام، به باید و نبایدهای اخلاقی به طور مبسوط می پردازد، که به ذکر عناوین این اصول اخلاقی اکتفا می کنم:
۱- مسؤولیت اجتماعی خبرنگار
۲- دستیابی به اطلاعات سازنده و مفید