۳- رضایت از برآورده شدن انتظارات مادی و غیر مادی توسط شغل
۴- رضایت از روابط انسانی و مشارکت با همکاران در محیط کار
۵- جلب رضایت کارکنان
۶-رضایت از کار در شرکت خط لوله و نفت ایران
در این مدل تمامی متغیرهای مستقل بر رضایت شغلی به صورت مستقیم و غیر مستقیم دارای تأثیر می باشند .
متغیرهای شخصی شامل ( سن ، جنس ، وضعیت تأهل ، سابقه کار ، تحصیلات و … ) هستند که بیانگر خصوصیات و ویژگی های فردی شخص کارکُن می باشند.
متغیر کنترل بر کار بیانگر میزان آزادی فرد برای تصمیم گیری در مورد چگونگی انجام فعالیت های شغلی خویش ، از رهگذر مشارکت در فرایند تصمیم گیری و سیاست گذاری ها .

متغیرانتظارات شغلی به احساس فرد در مورد میزان برآورده شدن خواسته ها و آرزوهای شغلی فرد اشاره دارد .
متغیر تعهد سازمانی نوعی نگرش شغلی است که در خلال آن فرد کارکُن خود را با جو ،اهداف و ارزش های سازمان مربوطه ، همانند سازی می کند .
متغیر عدالت توزیعی اشاره دارد به نگرش شخص در مورد منصفانه و عادلانه بودن دستمزدها ، مزایا و در مقابل آنچه که وی در محل کار ارائه می کند و آنچه برای شغل خود سرمایه گذاری کرده است.
متغیر رابطه با همکاران بیانگر رضایت از توانایی ها و مهارت های آنان در انجام وظایف شغلی شان و نیز حمایت های اجتماعی آنان از فرد کارکن است .
متغیر روابط با سرپرست بیانگر توانایی مدیر، در ارائه راهنمایی های فنی و آموزشی به کارکنان و میزان حسنه بودن روابط با آنان است .
فصل سوم : روش تحقیق
۳-۱:مقدمه
روش عبارتست از مجموعه ای از فعالیت ها که برای دستیابی به هدف یا اهدافی خاص صورت می گیرد. لذا روش پژوهش را نیز می توان مجموعه اقداماتی دانست که پژوهشگربا استفاده از آن ها در صدد کشف پاسخ سؤالات پژوهش ،بررسـی و یا عدم تأیـید فرضیه های خود بر می آیــد .
دستیابی به هدف های علم یا شناخت علمی میسر نخواهد شد مگر زمانی که با روش شناسی درست صورت پذیرد ."روش سنگ بنای هر کار علمی است و اتخاذ روش علمی تنها راه دستیابی به دستاوردهای قابل قبول علمی است"(ساروخانی ،۱۲۷:۱۳۸۲).با توجه به ضرورت روش شناسی در امر تحقیق باید دانست که “روش علمی موجه ترین روش جهت آگاهی انسان است و آنچه تحقیق به عنوان نتایج به دست می آورد بستگی زیادی به انتخاب روش دارد “(نراقی ،۸۴:۱۳۷۰).مقصود از روش علمی ،راه ها و شیوه هایی است که پژوهشگر را از خطا محفوظ داشته و رسیدن به حقیقت را برای او امکان پذیر سازد ."این روش شکل خاص و نظامداری است از همه انواع بررسی ها وتفکرات انعکاسی که منظور از کاربرد آن ،افزایش میزان ارتباط بین جواب و مسأله مورد نظر و از طرفی بالا بردن اعتبار جواب وکاهش
بهره وری می باشد بنابراین هر تحقیقی راه و روش مخصوص خود را دارد و روش کار تحقیق باید متناسب با هدف های تحقیق باشد “(کیوی وکامپنهود ،پیشین :۱۸۵) .
با ذکر این مقدمه در ادامه در این فصل ضمن اشاره به نوع تحقیق فعلی و روش انجام پژوهش ،تعاریف نظری مفاهیم ومتغیـرها ،طــریقه عملیاتی کردن آنها و پایایی وروایی ابزار سنجــش بیان می شوند .تعاریف نظری را معمولا در متون تخصص و ادبیات موجود در هر حوزه می توان دنبال کرد .
معمولا در هر طرح تحقیقی که در پی آزمون فرضیه های اساسی یا رابطه اجتماعی است مشاهده و سنجش سه گروه از عوامل متغیرمورد نظر است .نخست ،متغیر وابسته یا معلول که در پی مشاهده و توصیف آن هستیم .دوم متغیریا متغیرهای مستقل که به منزله عاملی علی در نظر گرفته شده است .سوم ،متغیرهای رابط یا سایر متغیرهای مستقل اند که باید کنترل کرد تا مبادا رابطه ای را که میخواهیم با بهره گرفتن از طرح آزمایشی بسنجیم پنهان نمایید.
جهت بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته ضروری است که تعاریف علمی چه در سطح نظری و چه در سطح عملی از مفاهیم گرفته شده ارائه گردد. به طور کلی تعریف یعنی آگاهانیدن ،شناساگردانیدن ،یعنی لفظی را به لفظ دیگر تفسیر کردن و در این میان تعریف نظری “عبارت است از یک استاندارد،قضاوت یا داوری و یک قاعده یا یک اصل تثبیت شده برای آزمون و محک هر چیز".(بست ،۲۴۴:۱۳۶۹).
تعریف عملیاتی با مشخص شدن فعالیت ها یا عملیاتی که برای اندازه گیری یک سازه یا متغیر لازم است و به آن معنا می بخشد ،به عبارت دیگر تعریف عملیاتی “مشخص ساختن فعالیت هایی است که محقق در اندازه گیری یا دستکاری متغیر انجام می دهد تا راهنمای کاوش قرار گیرد “(کرلینجر ،پیشین :۶۵).
۳-۲:روش تحقیق
بدون شک هر تحقیق با توجه به ماهیت اهداف و اطلاعات آن نیازمند بکارگیری روش خاص تحقیق است . تحقیق حاضر تحقیقی پیمایشی^[۴۷]خواهد بود. “پیمایش توصیفی است از نگرش و رفتار جمعیتی بر اساس انتخاب نمونه ای تصادفی و معرف، از افراد آن جمعیت و پاسخ آنها به یک رشته سئوال"( بیکر، ۱۳۷۷ : ۲۰ ).
” ویژگی های بارز پیمایش عبارتند از شیوه گردآوری داده ها و روش تحلیل آنها. مشخصه پیمایش مجموعه ساختمند یا منظمی از داده ها است که دواس^[۴۸] آنرا ماتریس متغیر بر حسب داده های موردی می نامد"( دواس ،۱۳۸۲: ۱۴ ). پیمایش در پی آن است تا به خصوصیات مجموعه ای که از تک تک موارد جمع آوری شده تشکیل می شود ، دست یابد و آن را توصیف کند.
۳-۳ :تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها
(۳-۳-۱) تعریف نظری و عملی متغیر وابسته تحقیق
رضایت شغلی،مجموعه ای از احساس های سازگار و ناسازگار(موافق و مخالف)است که کارکنان باآن احساس ها به کار خودمی نگرند.رضایت شغلی،یک احساس نسبی خوشی یا درد است که از اندیشه های عینی و نیت های رفتاری جداست. محیطی که فرد در آن مشغول کار است ، در وی نگرش های مثبت و منفی نسبت به اوضاع و ابعاد مختلف کارش ایجاد می کند . رضایت شغلی ، به آن دسته از نگرش های مثبت و مطلوب شخصی کارکنان اطلاق می شودکه درقول یاعمل وی بروز و ظهور می کند.
“فیشر و هانا رضایت‏شغلى را عاملى درونى مى‏دانند و آن را نوعى سازگارى عاطفى با شغل و شرایط اشتغال مى‏انگارند یعنى اگر شغل مورد نظر، لذت مطلوب را براى فرد تأمین کند او از شغلش راضى است. در مقابل، چنانچه‏ شغل‏ موردنظر رضایت‏ و لذت ‏مطلوب را به ‏فرد ندهد، در این‏ حالت او از کار خود مذمت مى‏نماید و درصدد تغییر آن برمى‏آید"( شفیع‏آبادى، ۱۳۷۶: ۱۲۳).
رضایت‏شغلى‏ مفهومى ‏پیچیده و چند بعدى است و با عوامل روانى، جسمانى و اجتماعى ارتباط دارد. تنها یک عامل موجب رضایت‏شغلى نمى‏شود، بلکه ترکیب معینى از مجموعه عوامل گوناگون سبب مى‏گردد که شاغــل در لحظه معینى از زمان، از شغلـش احساس رضایت کند و به خود بگـوید که از شغلش ‏راضى‏است و از آن لذت ‏مى‏برد . لوی گاربو و مونت مارکوت این تعریف را ارائه می دهند :
رضایت شغلی ارزیابی فرد نسبت به گذشته و اینکه انتخاب همـین شغل در آینده نیز بهتـرین گزینه اسـت .کارمند از میزان مطلوبیت کاری که تجربه می کـند گزارش نمی دهد بلـکه در این زمینـه قضاوت میکند که اگر مجددا بخـواهد شغلی انتخاب کند شغـل فعلی را انتـخاب می کند یا نه.
در تحقیق حاضر برای سنجش و اندازه گیری رضایت شغلی گویه هایی هم چون رضایت از ارزش مادی شغل (حقوق دریافتی) ، رضایت از شغل تا حدی که وظایف شغلی فرصت را برای آموزش و پذیرش مسئولیت فراهم آورد ، رضایت از روابط انسانی و مشارکت با همکاران در محیط کار ،رضایت از برآورده شدن انتظارات مادی و غیر مادی توسط شغل ،جلب رضایت کارکنان و رضایت از کار در روزنامه همشهری روی طیف پنج نمره ای لیکرت نمره گذاری و در سطح فاصله ای سنجیده شد .
(۳-۳-۲) تعریف نظری و عملی متغیر های مستقل تحقیق
۳-۳-۲-۱ :کنترل بر کار^[۴۹]
تعریف نظری :کنترل بر کار ، یعنی میزان آزادی فرد برای تصمیم گیری در مورد چگونگی انجام فعالیت های شغلی خویش ، از رهگذر مشارکت در فرایند تصمیم گیری و سیاست گذاری ها .
تعریف عملی :"بر اساس معرف های مذکور گویه هایی همچون علاقه،تخصص ،شناخت شغل ،مفید بودن، احساس مسئولیت ،شرایط روحی و جسمی ،خلاقیت و امکان پیشرفت ،سختی کار و تغییرشغل ساخته و روی طیف پنج نمره ای لیکرت نمره گذاری و سنجیده شد"(یعقوبی پیشین :۶۷)
۳-۳-۲-۲:عدالت توزیعی^[۵۰]
تعریف نظری :"عدالت توزیعی ، اشاره دارد به نگرش شخص در مورد منصفانه و عادلانه بودن دستمزدها ، مزایا و در مقابل آنچه که وی در محل کار ارائه می کند و آنچه برای شغل خود سرمایه گذاری کرده است . متغیر عدالت توزیعی ، با دومعرف عمده می تواند سنجیده شود : یکی درآمد شغلی و دیگری حقوق و مزایا” (هومن ،پیشین :۹۸).
تعریف عملی :بر اساس معرف های مذکور ، گویه هایی همچون درآمدهای شغلی (تأمین مخارج زندگی ،تناسب با شرایط سخت کاری ،رضایت از دریافتی ،عادلانه بودن حقوق ،امکان پس انداز ) و حقوق مزایا (منصفانه بودن حق مأموریت ها ،اضافه کاری ،پاداش مادی ،شرایط وام های مسکن و اضطراری ) ساخته می شود .
۳-۳-۲-۳:انتظارات شغلی^[۵۱]
تعریف نظری :انتظارات شغلی به احساس فرد در مورد میزان برآورده شدن خواسته ها و آرزوهای شغلی فرد اشاره دارد . برای سنجش برآورده شدن انتظارات شغلی دو بعد در نظر گرفته می شود که یکی اشاره به برآورده شدن انتظارات مادی دارد و دیگری مربوط به ارضاء نیازهای روحی و روانی فرد از ناحیه شغل خود می باشد .
تعریف عملی ":براساس معرف های مذکور ، گویه هایی همچون خدمات رفاهی مانند مجتمع رفاهی شمال آباد ،هتل های طرف قرارداد مشهد و…،خدمات درمانی ،سرویس غذایی ،سرویس رفت و آمد ،امکانات ورزشی ،شرایط فیزیکی کار می باشد
۳-۳-۲-۴:تعهد سازمانی^[۵۲]
تعریف نظری :تعهد سازمانی نوعی نگرش شغلی است که در خلال آن فرد کارکُن خود را با جو ،اهداف و ارزش های سازمان مربوطه ، همانند سازی می کند .
تعریف عملی:براساس معرف های مذکور ،گویه هایی همچون عزل و نصب ها ،ترفیعات ،انتخاب کارکنــان نمـونه ،دوره های آموزشـی ،توجه به سلامـت و ایمنـی کارکنان ،مشارکــت آن ها در تصمیم گیری ها ،ارائه اطلاعات واحساس یگانگی افراد با دیگر کارکنان ساخته می شود .
۳-۳-۲-۵: نحوه سرپرستی
تعریف نظری : بطور سنتی ، سرپرستی به عنوان یک بعد مهم شغلی مطرح شده است ، هر چند گزارش های کارکنــان نشان می دهد که اهــمیت آن ، کمتر از ارتباط های همــکاران است (یعقوبی ،پیشین :۹۶) .
تعریف عملی:” نحوه مدیریت و سرپرستی و رضایت از این بعد بر طبق میزان توانایی مدیر، در ارائه راهنمایی های فنی و آموزشی به کارکنان و میزان حسنه بودن روابط با آنان سنجیده خواهد شد
۳-۳-۲-۶: همکاران شغلی