یک طرف پیوستار نشان دهنده، عدم قصد رابطه می باشد، در صورتیکه طرف دیگر نشان دهنده درجه بالای قصد رابطه می باشد. وقتی یک مشتری به هیچ وجه قصد رابطه ندارد، بدین معنی است که او فقط دارای قصد معامله ای است، که قصد معامله ای یک نگرش کوتاه مدت و فرصت طلبانه مشتری می باشد و فقدان نیت و تمایل برای ساختن رابطه وجود دارد. مشتریان با قصد معامله ای، بدون هیچگونه درگیری خرید می نماند و یا اینکه فقط به دلیل اینکه به آنها تحمیل می شود، عمل خرید را انجام می دهند. (2013Lages,) مشتریان ممکن است بدلیل عواملی از قبیل هزینه های راه گزینی^[51] ، قیمتهای پایین تر، راحتی بیشتر، اجبار، تمایل، تاثیرات اجتماعی، و غیره برای انجام عمل خرید تحت فشار قرار بگیرند. این مشتریان هیچگونه وابستگی یا علاقه ای نسبت به شرکت، مارک و یا کانال ندارند. این مشتریان می توانند هر زمانیکه شرایط برایشان مطلوب باشد تغییر رویه دهند و اینها در بلندمدت ارزشی به شرکت نمی افزایند. البته جنبه مثبت این مشتریان آن است که آنها برای ادامه یافتن کسب و کار خیلی مفید هستند (2013Lages,).

مشتریانی با نیت و قصد رابطه، به شدت خواستار ساختن و ایجاد یک رابطه با شرکت می باشند. این دسته از مشتریان مجبور به خرید نمی شوند و این روش و رویه مشتریان بلندمدت تر است و مشتریانی که قصد رابطه بیشتری دارند ، فرصت طلب نمی باشند. اینگونه مشتریان ممکن است بخواهند به ادامه رابطه بیشتر بپردازند و دارای یک نزدیکی و پیوستگی زیاد، وابستگی احساسی زیاد و همچنین دارای مقدار اعتماد زیادی به شرکت، نام تجاری، واسطه ها و یا هر گونه ترکیبی از اینها می باشند. این گونه مشتریان مقدار قابل توجهی ارزش در دراز مدت به شرکت می افزایند. هر چند این مشتریان اغلب بخش کوچکی از پایگاه مشتری شرکت را تشکیل می دهند، این یک چالش برای شناخت درست این مشتریان کمیاب و افزایش روابط با آنها می باشد. چون این مشتریان با احتمال کمتری تغییرمسیر می دهند، مگر اینکه با یک نیروی عقب نشینی بزرگی در ضوابط و شرایط اعتماد و وابستگی احساسی خود روبرو شوند. بی ثباتی های کوتاه مدت از قبیل راحتی یا قیمت روی این مشتریان تاثیر نمی گذارد. قصد رابطه پیوستگی میان مدت طول عمر رابطه و سودآوری را تعدیل می نماید(2014Gunderson,).
2 )استحکام رابطه^[52]- پایداری روابط همیشه اشاره بر پذیرش جهت گیری بلند مدت نسبت به رابطه دارد. آن فراتر از یک ارزیابی مثبت و ساده از طرف دیگرمان بر مبنای رسیدگی و ملاحظات منافع فعلی و هزینه های وابسته به رابطه می رود. در تولید رابطه میان تهیه کنندکان خارجی و خریداران جهانی، از چشم انداز خریدار فرض می شود که پایداری رابطه شامل دو جنبه الف ) طول رابطه^[53] و ب ) نگرش رابطه^[54] می باشد. طول رابطه به تعداد سالهایی که خریدار در حال معامله کردن با تهیه کننده بوده است، باز می گردد. نگرش رابطه بعنوان یک نگرش و روش کلی تهیه کننده نسبت به سرمایه گذاری در رابطه و ادامه رابطه مبادله با یک خریدار ویژه تعریف می شود که در اینجا تعریف نگرش رابطه فقط به نگرش تهیه کننده، بدون ملاحظه و رسیدگی کردن خریدار منعکس می شود. بر طبق نظریات لینا و باری^[55] پایداری به یک سطح شناختی – اجتماعی^[56] از یک گرایش برای تولید اعتقادات و نگرش ها مربوط می شود که منعکس کننده و نشان دهنده سازگاری و پایداری یک نفر با دیگران می باشد. این موضوع به این اشاره دارد که در هنگام مطالعه پایداری رابطه نیاز به بررسی گروه های دو عضوی در رابطه موافق با همدیگر در مسائل و موضوعات کلیدی وجود دارد و نه فقط به تمرکز برروی نگرش از یک سمت . در تحقیقات بر روی رابطه میان تهیه کننده و تولید کننده، پایداری رابطه بعنوان وسعت اینکه رابطه تهیه کننده – خریدار پیوسته و یکنواخت است و هر دو طرف مجذوب یک فعالیت ورابطه کاری بلند مدت هستند تعریف می شوند. پس پایداری رابطه بعنوان یک بازتاب ثابت از نگرشهای رابطه ای مطلوب دو تایی در یک رابطه کاری فعال که برای یک دوره زمانی ادامه پیدا می کند تعریف می شود . این روند شامل دو بعد است : 1 )طول رابطه و 2 )همکاری دو تایی^[57] .که طول رابطه اشاره به استمرار طول زمان رابطه دو تایی دارد و همکاری دو تایی بعنوان یک احساس یگانگی اعضای کانال که آنرا مقید و متعهد به طرف معامله اش می کند تعریف می شود که آن درصد تشابه ارزش دو تایی و تجسم یک رابطه دوستانه و خودمانی را میان دو طرف می سنجد. برطبق تئوری مبادله اجتماعی، توسعه یک رابطه همکاری مدار، شبیه یک رابطه ازدواج می باشد و یک رابطه پایدار مستقیماً با توسعه اعتماد وابسته است. بیشتر تحقیقات بحث کرده اند که اعتقاد بعنوان یک پیش زمینه بر توسعه رابطه تاثیر می گذارد ولی بحث می شودکه یک رابطه پایدار می تواندبر اعتماد به خوبی تاثیر بگذارد. استورباکا و استراندویک^[58] و گرونروس بحث می نمایند که وابستگی میان طول مدت رابطه و سودآوری مشتری مثبت می باشد (2013Lages,).
3 ) کیفیت رابطه^[59] و اجزای آن - مفهوم کیفیت رابطه از تئوری و تحقیق در زمینه بازاریابی رابطه مند نمایان می شود. در این که هدف نهایی ، محکم کردن و تقویت روابط قوی قبلی و همچنین تبدیل مشتریان بی تفاوت به مشتریان وفادار می باشد. داشتن روابط با کیفیت با مشتریان، برای توزیع کنندگان مهم است. بعلت اینکه این روابط منتج به افزایش نگهداری مشتری می شود و بعنوان یک منبع از ایده ها و راهنمایی های جدید عمل نموده و برنامه ریزی عملیاتی را آسان می کند. بعلاوه افزایش در کیفیت رابطه با مشتریان باعث بوجود آمدن پیامدهای خارجی مثبت برای توزیع کننده می شود که بطور نمونه ایجاد موقعیت مستحکم برای معامله با تهیه کنندگان بالایی می باشد. همچنین واسطه هایی که با مشتریانشان بطور نزدیکتری پیوند دارند، کمتر به تهیه کنندگانشان وابسته بوده و عملکرد مالی آنها نیز بهبود یافته است. روابط بلندمدت و با کیفیت بالا، توسط تعاملات تکرار شونده میان اعضای مختلف کانال توزیع باعث ایجاد مزیتهایی برای هر دو طرف خریدار و فروشنده فراهم می کند. برای فروشندگان از طریق ایجاد موانع خارجی برای مشتریانشان، شیوه بکارگیری منابع محدود از طریق کوششهای مشترک با مشتریان، بدست آوری منافع از تجربه و ایده های مشتریان و بهبود ظرفیت برنامه ریزی باعث ایجاد منفعت می شود. برای یک مشتری نیزرابطه بلندمدت با کیفیت بالا با یک عرضه کننده، ریسکها و استرس ها را کاهش می دهد، مشکلات نخستین را از بین برده و منتهی به انطباق نیازهای ویژه می شود و همچنین مشتری می آموزد که چه انتظاری باید داشته باشد و اطمینان تهیه نمودن نیز برای او افزایش می یابد(2014Kang,) .
مفهوم کیفیت رابطه یک ساختار منظم و عظیمی شامل ابعاد و اجزای متمایز متعدد و اما وابسته می باشد. این اجزا فرصت طلبی^[60] ، مشتری مداری^[61] ، تعارض^[62] ، اعتماد کردن به فروشنده^[63] ، اعتماد^[64] ، رضایت^[65] ، تعهد^[66] وکیفیت متصور^[67] می باشد .بر اساس نتایج تحقیقات در بازارهای B2B نیز، کیفیت رابطه شامل چهار عامل وابسته می باشد که کیفیت متصور خدمت – اعتماد – تعهد و رضایت می باشند. در کل هیچ توافق عمومی روی کیفیت رابطه وجود ندارد و در تحقیق دیگری نیز، از مشخصات روابط با کیفیت بالا و بلند مدت می توان سطوح بالای رضایت، اعتماد ، تعهد و سطوح پایین تعارض را نام برد. در واقع مطالعات تجربی نشان دهنده این هستند که کیفیت رابطه بعنوان یک ترکیبی از بعضی یا همه این عوامل می باشند که در زیر به شرح برخی از عوامل کیفیت زا پرداخته می شود(2014Gunderson,).

2-18- اعتماد

اعتماد یک نقطه مرکزی در تعریف بازاریابی صنعتی در سالهای اخیر بوده و بنیادی ترین اصل در هنجارهای اجتماعی – ارتباطی می باشد. روابط بازاریابی صنعتی می تواند شامل افق های طولانی مدت، سرمایه گذاری ها با سرمایه های اختصاصی و نقشها و مسئولیتهای اشتراکی باشد. اعتماد برای دستیابی به نتایج روابط تحت این شرایط بسیار مهم است(2013Guedj,). بلویس^[68]ساختار اعتماد را با علاقمندی به بازاریابی رابطه مند بطور عام و به ویژه در زمینه بازارهای B2B پیوند می دهد. همچنین به اعتماد بعنوان یک ساختار مرکزی در توسعه روابط خدماتی موفق در بازارهای B2B و برای دستیابی به وفاداری مشتری نگریسته می شود. پاراسورامان^[69] اعتماد را بعنوان یک فاکتور حیاتی موفقیت در روابط خدماتی موفق معرفی نموده است. چون مشتریان به احساس امنیت در معاملاتشان با عرضه کنندگان نیازمندند و همچنین نیاز به خاطر جمعی و ضمانت اینکه تعاملاتشان در جاییکه آنها قادر به اعتماد به عرضه کنندگان هستند، بطور محرمانه باشد، دارند. بعلاوه لئونارد بری پیشنهاد نمود که بازاریابی رابطه مند بر اساس پایه اعتماد ساخته می شود. همچنین در رابطه با وفاداری مشتری، اهمیت اعتماد را در اینکه « برای دستیابی به وفاداری مشتریان باید ابتدا اعتماد آنها را کسب نمود » می توان درک کرد. اعتماد یک مشخصه یا جنبه مهم در بنا نهادن و توسعه روابط کیفی از طریق یک فرایند وعده دادن می باشد.
بنا به تعریف، اعتماد را می توان اعتقاد شرکت ( الف ) دانست که : 1) شرکت (ب) اعمال قول داده شده را انجام می دهد، که منجر به نتایج مثبت برای شرکت ( الف ) خواهد شد و 2) شرکت (ب) معمولاً اعمال غیر منتظره ای که منجر به نتایج منفی برای شرکت ( الف ) می شود را اتخاذ نخواهد کرد. اعتماد بعنوان میل و خواسته^[70] برای تکیه و اطمینان کردن بر یک شرکت معامله ای که به او اطمینان وجود دارد. تعریف شده است. بویژه گانسان^[71] اظهار می کند که تعریف اعتماد باید شامل دو جزء 1) اعتبار^[72] و 2)سخاوتمندی^[73] باشد. اعتبار به مقدار اعتقادی که یک شریک کانال به عضو دیگر از گروه 2 تایی مبنی به دارا بودن مهارت و آگاهی برای انجام یک وظیفه بطور موثر را دارد، نسبت داده می شود.
سخاوتمندی به حوزه ای اشاره دارد که بر طبق آن یک شریک در کانال معتقد است که عضو مقابل او در پیوند میانشان، نیات و انگیزه های سودمندی برای او دارد. حتی وقتیکه شرایط و موقعیت های جدیدی رخ بدهد و برای آن شرایط و موقعیت های جدید هیچگونه قول وعده خاصی وجود نداشته باشد (2013Guedj,).
از اینرو مولفه اعتبار در اعتماد، روی انتظارات مشترک،عمل نمودن واقعی شرکای کانال به گفته هایشان و یا بیانیه های نوشته شده آنها تمرکز دارد. در صورتیکه سخاوتمندی روی نیات و انگیزه های شرکای معامله متمرکز است. اعتماد در اعتبار یک شریک یک اعتقاد است که شریک روی حرف خود می ایستد، وظایف و وعده های داده شده را انجام می دهد و صادق است. اعتماد در سخاوتمندی یک اعتقاد است که شریک علاقمند به رفاه شرکت است و نمی خواهد اعمال غیر منتظره ای انجام دهد که بطور منفی به شرکت تاثیر بگذارد.
بر طبق نظر نوتبون^[74] اعتماد ممکن است مربوط به توانایی یک شریک به انجام کار طبق وعده ها ( اعتماد صلاحیت^[75] ) یا نیات او برای انجام آن ( اعتماد حسن نیت^[76] ) باشد. بر اساس گفته های داس و تنگ^[77]، اعتماد حسن نیت و اعتماد صلاحیت می توانند یک امتیاز و برتری روشنی را عرضه نمایند(2014Rasmi,). اعتماد حسن نیت(GT) بعنوان انتظاراتی که بعضی ها در رابطه اجتماعی، وظایف اخلاقی و مسئولیت برای نشان دادن یک نگرانی ویژه برای علایق دیگران، بیش از خودشان دارند تعریف می شود که این معنی مشابهی با اعتماد سخاوتمندی دارد و این بر می گردد به یک انتظار مثبت از سخاوتمندی شریک که یک امر حسی و شهودی است. اعتماد صلاحیت(CT) بر مبنای مقداریکه یک طرف اعتقاد دارد که شریک معامله اش مهارت و آگاهی حرفه ای لازم را برای انجام کار، بطور اثربخش برای دستیابی به منافع را دارا می باشد، تعریف می شود.
بر حسب تئوری هزینه معامله برای اعضای دو تایی، اینکه سعی شود همه عدم اطمینان ها را در یک قرارداد نوشته شده پیش بینی شود، غیر ممکن و هزینه زا است. البته از زمانیکه ممکن است معاملات دارای انصاف و درستی نباشد و رفتارهای فرصت طلبانه از قبیل نفع شخصی^[78] و تقلب وجود داشته باشد ، اعتماد می تواند خودش یک رفتار ریسکی باشد . بنابراین اعتماد نه تنها به انگیزه های موجود فردی بلکه به فعالیتهای ریسکی آنها نیز وابسته است. اعتماد معمولاً با ریسکها به وجود می آید. اعتماد در یک رابطه، ریسکهای مربوط به وابستگی را کاهش می دهد و به سطح عدم اطمینان، تناسب اطلاعات برای تصمیم گیری، قابلیت پیش بینی نتایج تصمیم و اطمینان تصمیم بستگی دارد(دیواندری, 1385).

2-18-1- نقش اعتماد

خدمت اینگونه تعریف می شود که هر عمل یا عملکردی که شخصی ( یک طرف ) به شخص دیگر ( طرف مقابل ) عرضه می کند، بطوریکه اساساً ناملموس بوده و موجب مالکیت چیزی برای طرف مقابل نمی گردد. بر عکس محصولات فیزیکی ، محصولات خدماتی را نمی توان قبل از خرید لمس کرد، بویید یا شنید. بدلیل این ویژگی بارز ، مصرف کننده همواره محصولات خدماتی را محصولاتی با ریسک بالا می پندارد. از این حیث، مصرف کننده بایستی باطناً به ارائه کننده خدمت در تحویل خدمت مورد نظر اعتماد کند. موفقیت رابطه تا حدود زیادی به میزان اعتمادی که بین مشتری فراهم کننده خدمات مالی وجود دارد، بستگی داشته و اعتماد برای هر دو طرف مهم است (دیواندری, 1385). شرکتها وقتی به یکدیگر متعهد می شوند که رابطه مهم بوده و به یکدیگر اعتماد داشته باشند. اعتماد همراه با تعهد یک بلوک، زیربنای اساسی برای مدل ارتباطی می باشد که بازاریابان را برای کار در یک سرمایه گذاری رابطه مند ماندگار و باقی ماندن در یک موقعیت کوتاه مدت برای رسیدن به منفعت بلندمدت، توسط ماندن با شرکای حاضر تشویق می کند. اعتماد فاکتور کلیدی در تعیین جهت گیری های بلندمدت است، زیرا باعث تمرکز روی شرایط آینده می شود و احتمال اینکه سایرشرکا فرصت طلبانه عمل کنند را کاهش می دهد(علی احمدی, 1387).
تحقیقات نشان داده است که طول مدت رابطه مشتری یک شرکت با ادراک و پنداشتی که مشتری از میزان قابل اعتماد بودن آن شرکت دارد رابطه مثبتی وجود دارد. بنابراین موسسات مالی به منظور بهبود روابط خود با مشتریان خود، بایستی تلاش کنند تا قابل اعتماد بودن شرکت خود رانزد مشتری افزایش دهند(سلطانی, 1382).
2-18-2- پارامترهای کلیدی اعتماد
احساس اعتماد مشتری نسبت به یک شرکت به عوامل زیادی بستگی دارد. بطورکلی، بالا بردن اعتماد مشتری نسبت به شرکت مستلزم توجه به پارامترهای کلیدی ذیل می باشد:
1)پنداشت از ریسک- در موقیتهایی که اعتماد نقشی ایفا می کند همچون رابطه بین یک مشتری و موسسه مالی، ریسک یکی از عوامل نقش آفرین در آن می باشد. در اغلب مواقع، میزان ریسک یک طرف به عملکرد طرف مقابل بستگی دارد. در چنین شرایطی اعتماد نقش مهمی ایفا می کند. یکی از شیوه های افزیش اعتماد مشتری،کاستن پنداشت ریسک مشتری است که فراهم کردن تضمین های^[79] قانونی و قراردادی می تواند در تحقق آن کمک شایانی کند.
2) تضمین های قراردادی - تضمین های قراردادی اساساً نیاز به رفتار مبتنی بر اعتماد را مرتفع می سازد. گرفتن تضمین در خریدها برای مشتریان به نوعی تدبیر اندیشی مبدل گشته است که ممکن است در قالب ضمانت نامه،گارانتی و سایر وعده وعیدهای روشن یا مبهم ظاهر شود(2014 Wong,).
اطمینان^[80] : اعتماد زمانی به وجود می آید که شخص تا حدودی نسبت به انتظاراتی که از رفتار طرف مقابلش دارد اطمینان حاصل کند. این اطمینان در موسسات مالی ریشه در تعدادی از عوامل دارد. اگر مشتری در تجربه قبلی خود رضایت بخشی از موسسه داشته باشد، مشتری با توجه به تجربه قبلی خود ، دلایل زیادی برای خود دارد که تجربه مجدد وی از آن موسسه، رضایت او را همچون گذشته تامین خواهد نمود. بطوریکه برای تجربه دوم، اعتماد بیشتری نسبت به موسسه خواهد داشت. « یک تجربه خوشایند و رضایت بخش به کاهش پنداشت از ریسک مشتری خواهد انجامید ». اگر مشتریان هیچگونه تجربه قبلی نداشته باشند، توصیه های^[81] دیگران می تواند اطمینان و اعتماد آنها را در رویارویی با آن سازمان افزایش دهد(دیواندری, 1385).
3) فرهنگ شرکت^[82] - همه موسسات مالی در یک کشور یا یک منطقه در محیط مشابه و یکسانی به فعالیت می پردازند و در محدوده خاصی که توسط قوانین و مقررات تعیین شده با هم رقابت می کنند. از اینرو موسسات می توانند از طریق ارائه تضمین های مضاعف، همچون فرهنگی که خاص سازمان آنها باشد، مزیتی استراتژیک کسب نمایند. اعتماد مشتری بر سازمانی که در سرمایه گذاری در نیروی انسانی یا کسب جوایز در کیفیت خدمات شناخته شده و زبانزد باشد، افزایش قابل توجهی می یابد.
2-19- تعهد
تعهد در روابط یک پیش نیاز اساسی برای روابط بازاریابی صنعتی موفق می باشد و همچنین بعنوان یک شاخص حیاتی کیفیت رابطه دیده می شود. اندرسون و ویتز^[83] تعهد را بعنوان یک میل برای توسعه یک رابطه پایدار، یک خواسته برای ساختن یک فداکاری کوتاه مدت برای حفظ رابطه و یک اطمینان در پایداری رابطه تعریف می کنند(2014Coussement,). فولرتن^[84] اظهار می دارد که تعهد مشتری به یک تهیه کننده یک محرک بسیار مهم وفاداری مشتری در صنایع خدماتی است و بر طبق گفته مولفان بی شماری، ساختار تعهد بعنوان ساختار مرکزی در بازاریابی رابطه مند می باشد. فهر^[85] آنرا بعنوان یک تمایل برای ادامه یک دوره از فعالیت و عمل از قبیل نگهداری یک رابطه با یک شرکت کسب و کار نشان داده است. ادبیات رابطه خریدار/ فروشنده، تعهد را بعنوان یک ضمانت ناآشکار یا آشکار از استمرار رابطه ای میان طرفین مبادله تعریف می نماید. در شرایط ساده تر، تعهد به انگیزش به ماندن با یک عرضه کننده اشاره دارد. در یک رابطه کسب و کار، تعهد یک احساس روانشناختی ذهن به واسطه اینکه یک روش ( برخورد/ نگرش ) تشکیل می شود، در خصوص استمرار یک رابطه با یک طرف کسب و کار می باشد.
تعهد در روابط بصورت تمایل تحمل شریک مقابل، جهت حفظ یک ارتباط ارزشمند تعریف می شود و زمانی به وجود می آید که یک طرف باور دارد که روابط مهم است و حداکثر تلاش را تضمین می کند تا روابط را حفظ کرده و یا افزایش دهد .در این تعریف موثراز تعهد، دو چیز غایب است که آنها ابعاد ابزاری^[86] و موقتی^[87] هستند. تعهد ابزاری زمانی وجود دارد که طرف مقابل، راه دیگری ندارد ویا با سرمایه خاصی سرمایه گذاری کرده است و یا هر دوی آن. تعهد موقتی زمانی وجود داردکه طرفین از تداوم ارتباطات انتظاراتی دارند. البته تعریف اصلی تعهد در بازاریابی رابطه مند، بر مفهوم جهت گیری بلندمدت، بیشتر مربوط است. یک خط مشی بلندمدت زمانی وجود دارد که گروه ها بر اهداف بلندمدت تمرکز می کنند و براین باورند که روابط در آینده برای هر دو طرف سودمند خواهد بود و اساساً این باور که یک ارتباط به نتایج مطلوب دست خواهد یافت بین گروه ها تعهد ایجاد خواهد نمود(2014 Hwang,).
بر حسب رابطه میان تعهد و وفاداری، دیک و باسو^[88] اشاره می کنند که نتایج بالقوه تعهد ممکن است شامل ارتباطات دهان به دهان ( یکی از مهمترین جنبه های وفاداری نگرشی ) باشد. تعهد یک شاخص مهم و حیاتی از یک جهت گیری بلندمدت^[89] در رابطه است که منتهی به هنجارهای اجتماعی – رابطه ای بزرگتر و تمایلات فرصت طلبانه کوچکتر و کمتر می شود که سرانجام باعث افزایش منافع رابطه می گردد(2014 Kang,) .
تعهد اثر بخش، سودمندی و کارایی تبادلات رابطه ای را افزایش می دهد. تعهد، رضایت دو جانبه طرفین و عملکرد مالی روابط دو جانبه را تحت تاثیر قرار می دهد. تشکیلات متعهد، بر نتایج بلند مدت تمرکز داشته و تلاش می کنند تا از طریق یک سری از معاملات منافع را افزایش دهند، که یک چشم انداز بلند مدت و تمرکز بر اهداف آینده در مفهوم تعهد محوری می باشد. تعهد با استقرار هنجارهای ارتباطی که شامل انعطاف پذیری و اتحاد است، کارایی روابط متقابل را افزایش می دهد(2014 Wong,).
مشتریانی که تعهد بالایی به یک محصول یا خدمت دارند، بیشتر خرید خواهند نمود. از طرف دیگر، تعهد به بعد رفتاری وفاداری منتهی می شود. در حمایت از این تصور، پریتچارد^[90] یک مسیر معنی دار از ایستایی به تغییر ( تعهد ) و به وفاداری پیدا نمود . همچنین بر اساس دلایل تجربی محققین، یک رابطه میان تعهد مشتری و قصد خرید آینده و قصد ماندن در رابطه وجود دارد.
2-2- رضایت
رضایت در رابطه بعنوان یک حالت عاطفی و موثر مثبت، منتج از ارزیابی همه جنبه های رابطه کاری شرکت با شرکت دیگر تعریف می شود. رضایت نقش با اهمیت در روابط بازی می کند و توسط آن می توان درک نمود که آیا افزایش همکاری میان شرکا سودمند می باشد یا خیر، و همچنین رضایت باعث خاتمه یافتن کمتر روابط می شود(برادران کاظم زاده, 1385). کاتلر، این مفهوم مهم را بعنوان کلید نگهداری مشتری بیان می نماید. دلایل تجربی و تئوریکی متعددی رابطه میان رضایت و نگهدری مشتری و یا وفاداری مشتری را نشان می دهد. برطبق تحقیق محققین، رضایت یک عامل تعیین کننده کلیدی به هر سطح از وفاداری به مارک می باشد. همچنین اغلب محققان رضایت را بعنوان محرک بر احتمال خرید یا استفاده مجدد از خدمات یا محصول یک تهیه کننده بیان نموده اند.
انتظار می رود رضایت از بوجود آمدن ارزش، توسط کاری که بازاریاب و مشتری با یکدیگر انجام می دهند حاصل شود. این قبیل موقعیت ها به سهولت در بازاریابی B2B آشکار است و اغلب شامل مدیریت زنجیره، تامین ادغام های شرکت و یا کانالهای بازاریابی یکپارچه شده می شود.
2-21- بیانیه بازاریابی جدید درمورد اقتصاد
بیانیه بازاریابی جدید گرانت^[91]، نام تجاری را بعنوان ایده هایی برای زیستن توسط عقاید جدید توضیح می دهد. کلی^[92] نشان می دهد که ظهور اقتصاد جدید یک مجموعه از شبکه های اتصال برای ارتباطات است که باعث تحریک برای تغییر می شود. یک بازار یابی جدید برای یک نوع جدید از جامعه مورد نیاز است که در حال ریشه دار شدن در شبکه های الکترونیکی موجود است که با ایده ها و اطلاعات و روابط داد و ستد می نماید. بنابراین ارتباطات زیربنای جامعه، فرهنگ، بشریت، هویت شخصی و سیستمهای اقتصادی است، اما نه فقط بعنوان یک تقویت کننده بلکه بعنوان یک مبدل می باشد(2014 Kang,).

الگوریتم‌های حل مسئله بیشینه جریان
در اینجا دو الگوریتم معروف در این زمینه را معرفی می نمایم
ا
لگوریتم فورد-فالکرسون
مسئله بیشینه جریان را در شبکه‌های جریان حل می‌کند. این الگوریتم در سال ۱۹۵۶ منتشر شد. نام این الگوریتم به جای الگوریتم ادموندز-کارپ هم به کار می‌رود. ایده اصلی این الگوریتم بسیار ساده ‌است: تا جایی که راهی از منبع (گره شروع) به چاهک (گره پایانی)، با یال وزن دار وجود دارد، می‌توان جریان را از یکی از این مسیرها عبور داد. سپس مسیر دیگری پیدا می‌شود و همین طور الگوریتم ادامه پیدا می‌کند.
ورودی: گراف G با ظرفیت c، یک منبع s و یک چاه t.
خروجی: بیشترین جریان f از s به t.
۱»برای تمام یال‌ها۰f(u,v→

۲»تا زمانی که مسیر P از s به t در G وجود دارد،
{Cf(p)=min {cf(u,v)|(u.v) ϵP را پیدا کن.
اگرS مجموعه‌ای از گره‌های قابل دست رسی برای s در شبکهٔ پشماند باشد، آنگاه مجموع ظرفیت در شبکه اصلی یال‌ها از S به V در یک طرف برابر است با مجموع جریان‌هایی از s به t پیدا کرده‌ایم. این نشان می‌دهد که بیشترین جریان پیدا شده ‌است.
زمان اجرای این الگوریتم به این بستگی دارد که مسیر P چگونه انتخاب شود. اگر بد انتخاب شده باشد ممکن است الگوریتم خانمه نیابد مقدار جریان با تکمیل کردن‌های پیاپی افزایش خواهد یافت، لزوماً به مقدار ماکزیمم جریان همگرایی پیدا نمی‌کند. هر چند اگر مسیر تکمیلی با بهره گرفتن از الگوریتم جستجوی اول سطح انتخاب شود الگوریتم با مرتبه زمانی چند جمله‌ای اجرا می‌گردد. در حالت کلی زمان اجرا از (O(E*f است، که E یال‌های گراف و f بیشترین جریان است. چون پیدا کردن هر مسیر از O(E) طول می‌کشد، همچنین از O(1) طول می‌کشد تا جریانی اضافه شود.
class FlowNetwork(object):
def __init__(self):
self.adj, self.flow, = {},{}
def add_vertex(self, vertex):
self.adj[vertex] = []
def get_edges(self, v):
return self.adj[v]
def add_edge(self, u,v,w=0):
self.adj[u].append((v,w))
self.adj[v].append((u,0))
self.flow[(u,v)] = self.flow[(v,u)] = 0
def find_path(self, source, sink, path):
if source == sink:
return path
for vertex, capacity in self.get_edges(source):
residual = capacity - self.flow[(source,vertex)]
edge = (source,vertex,residual)
if residual> 0 and not edge in path:
result = self.find_path(vertex, sink, path + [edge])
if result != None:
return result
def max_flow(self, source, sink):
path = self.find_path(source, sink, [])
while path != None:
flow = min(r for u,v,r in path)
for u,v,_ in path:
self.flow[(u,v)] += flow
self.flow[(v,u)] -= flow
path = self.find_path(source, sink, [])
return sum(self.flow[(source, vertex)] for vertex,
capacity in self.get_edges
(source))
شکل ‏۲‑۱ الگوریتم فورد-فالکرسون.
الگوریتم های ارسال پیش جریان
دسته دیگری از الگوریتم های جریان بیشینه، الگوریتم های ارسال پیش جریان هستند. این الگوریتم ها در هر مرحله میانی، یک پیش جریان را حفظ می‌کنند. نمونه‌ای ‌از این الگوریتم ها، الگوریتم [۱۲] است. در این الگوریتم به جای ارسال جریان در امتداد مسیرها، جریان روی کمان های خاصی ارسال می‌شود. این الگوریتم در طی زمان اجرای خود یک جریان شدنی را حفظ نمی‌کند عمل افزایشی را روی کمانها انجام می‌دهد تا جریان را به شدنی بودن نزدیک کند.
به طور خلاصه می‌توان گفت در الگوریتم های ارسال پیش جریان در هر مرحله، گراف داراری رئوسی با اضافه جریان است. این الگوریتم ها به صورت تکراری جریان در رئوس دارای اضافه جریان، توسط ارسال پیش روی جریان از این رئوس به رأس مقصد و یا ارسال پس رو به رأس مبدأ، کاهش می‌دهند، در حالی که الگوریتم های مسیر افزایشی، محدودیت های توازن جریان را در همه رئوس به غیر از رئوس مبدا و مقصد حفظ می‌کنند. این الگوریتم ها به صورت تکراری جربان را در امتداد مسیرهایی از رأس مبدأ به رأس مقصد افزایش می‌دهند.
روش تحقیق

مرحله ششم

توسعه مدیران

تدوین الگوی شایستگی مدیران

تعیین شکاف شایستگی مدیران و رهبران

تعیین روش های توسعه مدیران و رهبران

اجرای برنامه ­های توسعه رهبران

تعیین میزان اثرا توسعه رهبران

مرحله هفتم

جایگزینی افراد در مسئولیتها

مصاحبه با نفرات نهایی پرورش یافته برای جایگزینی

معین کردن انتظارات طرفین و ایجاد توافق

انتخاب افراد

ارزیابی افراد

مرحله هشتم

ارزیابی میزان اثربخشی برنامه جانشینی

(ابوالعلایی، ۱۳۸۷، ۳۴)

۲ ـ ۲ ـ ۳ ـ ۳ـ رویکرد شایستگی و فرایند استعدادیابی

یکی از بهترین و مناسب­ترین رویکردها برای نایل شدن به این مهم، به کارگیری رویکرد شایستگی در مدیریت منابع انسانی است. درواقع همان­گونه که وی.ای.کامپرفرم (۲۰۰۲) مطرح می­ کند، مدلهای شایستگی می ­تواند به عنوان شیوه­ای برای یکپارچه کردن اقدام­های مختلف منابع­انسانی به کار رود. این بدین معناست که می­توان هریک از زیر سیستم­های مدیریت منابع انسانی را براساس شایستگی طراحی کرد و درواقع، شایستگی، هسته مرکزی تمامی فعالیت­های منابع انسانی سازمان است. این شایستگی موجب به وجود آمدن پارادایمی در ادبیات مدیریت منابع­انسانی شده است که به مدیریت منابع­انسانی مبتنی بر شایستگی معروف است (افضل آبادی و همکاران،۱۳۸۹، ۳).
پذیرش و گسترش سریع رویکرد شایستگی محورو به کارگیرى آن دربرنامه هاى توسعه کارکنان بیش ازهر چیز، نتیجه مزایا وفوایدی است که دراین رویکرد نهفته اسـت. در عصر حاضر، اهمیت جایگاه و نقش سطوح مدیران به عنوان طراحان،هدایتگران واداره کنندگان اصلى سازمان بر کسى پوشیده نیست و به کارگیرى نظامهاى مؤثر انتصاب، جذب، نگهدارى، ارزیابى و توسـعه آنان طبیعتا از جایگاه مهم و ویژه اى برخوردار اسـت. مدیران به عنوان اصلی ترین افراد در مواجهه با مسائل مختلف درون وبرون سازمانى،نقش بسـزا وتعیین کننده­اى درموفقیت یا حتى شکست سازمان ایفا می کنند. ازآن جایى که مدیریت درهر سازمانى ازاهمیت ویژه اى برخوردار است و ازمهمترین فعالیتهایى است که به مددآن مأموریتها واهداف سازمانى تحقق مییابد، یکی از راه های اصلى نظام شایسته سالاری، گماردن مدیران شایسته است(غلام­زاده وهمکاران،۱۳۹۰، ۳).
براى شایستگى عبارات متعددى ازقبیل لیاقت، قابلیت، توانمندى، توانایى، صلاحیت ومهارت استفاده می­ شود. یکی ازتعاریف مطرح از شایستگی عبارت است از: ترکیبى ازمهارت­ها، ویژگی­های شخصی و شخصیتى ورفتارهایى که مستقیما باعملکرد مؤثر در یک شغل خاص مرتبط هستند (درگاهى وهمکاران، ۱۳۸۹).
معمــولا چهارویژگى برای شایستگی مطرح شده است:

• مرتبط با شغل یا سازمان؛

• ارتباط مثبت باعملکرد بهتـرفرد یا اجراى موفقیت آمیزنقش؛

• قابل تعریف به صورت رفتارهاى قابل مشاهده در شغل؛

صنعت توریسم درسالهای آغازین قرن بیست یکم به یک فعالیت عظیم اقتصادی تبدیل گشته ویکی از درآمدترین و اشتغالزاترین صنایع جهان است که پیش بینی می شود تا سال ۲۰۰۷ میلادی این رقم به حدود ۸۵۰ میلیار دلار افزایش یابد و تعداد گردشگران در سال ۱۹۹۹ از ۶۶۴ میلیون به حدود ۸۷۶ میلیون در سال ۲۰۰۷ افزایش یابد (نقشه جهانی اقتصاد،۱۳۸۳، )
گسترش گردشگری در سال ۲۰۰۷ سبب خواهد گردید که تعداد بی شماری درگوشه و کنار جهان جذب این صنعت شوند و زمنیه اشتغال بیش از ۳۸۰ میلیون نفر درسطح جهان فراهم آید(همان منبع، )
۲-۳ تاریخچه مسافرت و جهانگردی :
۲ ـ ۳ ـ ۱ عهد باستان
جهانگردی از دورانهای پیش در برخی از ممالک رایج بوده و افراد و گروه های خاصی درامر سفر مبادرت می ورزیدند .درسرزمین های اروپایی از دیر باز اشکال جهانگردی متداول بوده و شاهزاده های جوان و اشراف به منظور آشنایی باشیوه های مختلف حکومتی و نیز زندگی مردمان در نقاط مختلف مسافرت می نمودند . چنین مسافرتهایی جزئی از برنامه های سنتی آموزش و پرورش آنان را تشکیل می داده که بعضا به تدارک آن توسط سازمانهای ویژه ای که ماموریت ترتیب دادن آن را بر عهده داشتند انجام می گرفت .(رهنمایی، جغرافیا اوقات و جهانگردی،۱۳۶۹، ۴۳)
هاردین امپراتور روم به قصد سیاحت و نظارت لحظه طلوع آفتاب از ستیغ قله اتنا رنج سفر را بر خود هموار کرد و رومیان صاحب مال و جاه همواره به منظور اقامت و جلب منفعت خانه هایی را در روستا ها مالک بودند.(منش زاده،۱۳۷۶، ۱۵)
مسلما شیوه مسافرت در روزگاران پیشین با امروز تفاوت بسیار داشته است. جهانگردی و مسافرت نیز مانند دیگر فعالیتهای آدمی به میزان تمدن درک و شعور و مقتضیات زندگی وی درمراحل گوناگون تاریخ بستگی دارد مثلا فینیقی ها و یونانی ها به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژگیهای معیشتی و باورهای مذهبی از روزگاران گذشته به مسافرت های بازرگان یا مذهبی می رفتند . دانشمندان یونان باستان دریا نوردان و بازرگانان فینیقی بین جزایر دریای مدیترانه رفت و آمد می کردند .کهن ترین نوشته یونان درمورد مسافرت دو منظومه ایلیاد و ادویسه است.(محلاتی،۱۳۸۰، ۵)
یوناینها به جز اینکه مانند فینیقی ها به منظور کسب درآمد از خرید و ورزش کالا به سفرهای دریایی می رفتند بنا به استعداد فطری و ذوق علمی برای پژوهش و تحصیل و کسب آگاهی از وضعیت سرزمینها و ملتها نیز سفر می کردند .

درسرزمین روم و یونان باستان اشکالی از آنچه که امروزه اوقات فراغت می نامیم وجود داشته است که بعنوان مثال می توان از برگزاری مسابقات المپیک یونان باستان نامه برد در ممالک شرقی آثار بر جای مانده از نقاشی ها ، سنگها نبشته های تخت جمشید یا طاق بستان درخصوص شکار دسته جمعی درباریان حکایت از وجود نوعی از توریسم تفریحی و سرگرم کننده می نماید .
تا آنجا که اطلاعات تاریخی نشان می دهد سیر وسیاحت برای استراحت و تفریح از اوایل قرن ۱۶ شروع شده و مردم برای بازدید از شهرهای بزرگ و معروف دنیا اقدام به مسافرت نموده اند بدیهی است که انگیزه اصلی سفر سیاحان معروفی چون مارکوپولو ، ابن بطوطه ، ناصر خسرو و امثال آنها را می توان تفریح و استراحت دانست بلکه اینان سیاحان حرفه ای بودند که برای اکتشافات ، تجارت ، ماجراجویی شناخت سرزمینهای اقوام دیگر و یا زیارت ومقاصدی که ناشی از استراحت و تفریح نبود اقدام به سفرهای چندین ساله می کردند.
درقرن ۱۷ هجوم مسافران فرانسه بجایی رسید که موجب شد شخصی به نام سن موریس در سال ۱۶۷۲ نشریه ای بنام راهنمای سفر د رفرانسه منتشر نماید این نشریه برای مسافرانی نوشته شده بود که برای بازدید و ستایش زیباییهای فرانسه و آموختن زبان و آشنایی بانحوه زندگی مردمان به این کشور می آمدند .
به دنبال دگرگونی ها و تحولاتی که درساختار اجتماعی اقتصادی اروپا در ملی قرون ۱۸ و۱۹ ناشی ازانقلابات کشاورزی و صنعتی روی داد. به تدریج یک نوع مسافرت تفریحی برای استفاده از سواحل دریاها و سرگرمی و استراحت جای مسافرتهای سنتی ـ آموزشی اشراف را گرفت و افرادی که بدین منظور به ویژه در فرانسه مسافرت می کردند توریست نامیده می شدند. اینگونه مسافرتها را اصطلاحا مسافرت بزرگ می گویند طبقات مرفه اروپایی که دراین زمان موقعیتهای اقتصادی و سیاسی بهتری بدست آورده بودند با اشاعه مسافرتهای تفریحی به سواحل یا مناطق دارای آبهای معدنی به تدریج سنت دیرینه مسافرت بزرگ اشرافی را تحت الشعاع خود قرار دادند .(رضوانی،۱۳۷۹ ،۳۰)
از قرن ۱۹ به بعد دگرگونیها و تحولاتی گسترده درامر جابه جایی مسافران صورت گرفت راه آهن ساخته شد که این امر نقطه عطفی در تاریخچه مسافرت می باشد . بوجود آمدن راه آهن سبب گردید تا از یکسو مسافرت از انحصار طبقات مرفه و ثروتمند خراج گردد و از سوی دیگر باعث گردید تا از نارسایئهای سفر کاسته شود. در اواسط قرن نوزدهم توریسم بین المللی تحت تاثیر ایده های رومانتیک نقاشان و شاعران اعتلای جدیدی پیدا کرد که به موازات آن گسترش کوهنوردی و تصورات ناشی از کشف ارتفاعات ناشناخته ابعاد تازه ای به جریان جهانگردی داد و تحولات اخیر منجر به پیدایش نخستین تشکیلات سازمان یافته جهانگردی شد.(منشی زاده،۱۳۷۶ ، ۱۷)
در بین طبقات پائین جوامع شهری جهانگردی کوتاه مدت استراحتی درحاشیه شهرها گسترش و تکامل یافت. توسعه جهانگردی و پیشرفت آن از زمانی شروع شد که از یکسو قوانین و مقرراتی در زمینه حق مرخصی برای کارمندان و کارگران به مرحله اجرا درآمد ا زطرف دیگر بالا رفتن سطح زندگی مردم درکشورهای صنعتی امکان مسافرت را ایجاد کرد. این دو عامل همراه با عامل سوم یعنی علاقه مندی مردم به بهبود وضع زندگی خود که توام با تشدید حس کنجکاوی آنان نسبت به وضع زندگی و پیشرفت سایر ملل بود خود به خود به توسعه جهانگردی کمک شایانی نمود .عمومیت یافتن جهانگردی ابتدا در نیمه دوم قرن بیستم بین کارمندان و سپس بعد از جنگ جهانی دوم در بین کارگران رواج یافت و به دنبال آن تاسیسات جهانگردی نیز در مناطق دارای جاذبه جهانگردی توسعه پیدا کرد .
در تمدن های آسیای هم تاریخ طولانی از سیاحت تفریح وگردش وجود دارد که نمونه های شناخته شده آن وجود تفرج گاههایی درمناطق خوش آب هوای چین و ژاپن است، اشراف چینی و میهمانان درفصل تابستان به مناطق خوش آب هوای سوژو ،هنگ ژوو و سایر مناطق دیدنی می رفتند در ویلاها و عمارت های کلاه فرنگی خوش می گذرانید ند.(چاک وای، ۱۳۸۲، ۲۷)
قرون وسطی : ۲ ـ ۳ ـ ۲
تجارت و مسافرت در قرون وسطی ( دوره پنجم تا چهاردهم میلادی ) رونق کمتری داشت، بصورتی که جاده ها تقریبا از بین رفته و شرایط مسافرت بسیار مشکل و حتی خطرناک شد طی این دوره دیدار از کلیسای مسیحیان نخستین اولویت مسافرت بود درسده چهاردهم مسافرت به قصد زیارت بصورت یک پدیده ی انبوه و سازمان یافته درآمد و شبکه بزرگی از سازمان های خیریه به کمک طبقات مختلف اجتماعی ایجاد شد .مسیحیان به بیت المقدس و روم مسافت می کردند . با وجود اینکه این مسافرت ها اساس و رنگ مذهبی داشتند مسافرتهای تفریحی و اجتماعی هم بحساب می آمدند .
درنیمه دوم سده سیزدهم مارکوپولو مسیری از اروپا به آسیا تعیین کرد او درچین پی به یک سیستم جاده ای بسیار عالی که برای اولین بار درزمان سلطنت خانواده چو ساخته شده بود .برد ( ۱۱۲۲ ـ ۱۱۲۱ ه ق ) مارکوپولو کتاب خود را بر مبنای این سفر نوشت و این کتاب نخستین منبع اطلاعاتی غرب درباره زندگی شرق درآن دوران قرار گرفت.(همان منبع ،۲۸)
نخستین مسافرت کاروانی (دسته جمعی) مربوط به کاروانی است که درسده پانزدهم از ونیز به بیت المقدس می رفت. پیش از شروع سفر مبلغ مشخصی از مسافران می گرفتند برای هزینه هایی همانند رفت و برگشت .غذا ، استراحت گاه ، حیوان برای حمل و نقل و پولی که بعنوان رشوه باید پرداخته می شد می گرفتند .
رنسانس : ۲ ـ ۳ ـ ۳
از سده چهاردهم تا هفده بیشتر مسافرت ها با هدف کسب دانش و تجربه آموزی انجام می شد . در انگلستان ملکه الیزابت اول برای تربیت و پرورش نمایند گان خارجی مسافرت های را برای آنها فراهم کرد و دانشگاه هایی مانند آکسفورد و کمبریج در انگلستان و سالامانکا در اسپانیا به همراه بورس تحصیلی برای دانشجویان ایجاد نمود . علاوه براین جواز مسافرت که دوتا سه سال اعتبار داشت صادر گردید و بدین وسیله محدودیتهایی بر مقدار پول ، تعداد اسب و خدمه (معمولا سه نفر) مشخص شد .برای هر مسافر فقط هنگام خروج از کشور گذرنامه ای صادر می شد وطی هر بارمسافرت به خارج گذرنامه جدید صادر می گردید.
مسافران پول نقد کمتری حمل می کردند و درازای پول نقد زیاد از برگه های اعتباری که امروزه به چک مسافرتی معروف اند استفاده می نمودند . مسافران دوره الیزابت معمولا از راه پاریس و فرانکفورت به ایتالیا می رفتند.(چاک وای، ۱۳۸۲، ۸۲)
کاروان های مسافرتی دوره الیزابت پس از چندی دارای ساختار و سازمان منطقی گردیدند و آنرا (گراندتور) نامیدند. این کاروان کارخود را از نیمه سده نوزده پابرجا نمودند .بیشتر اعضای این کاروان ها برای کسب دانش و تجربه های جدید به مسافرت می رفتند گراندتور یک راهنمایی سفر داشت که درسال ۱۷۷۸ توسط توماس نوگنت تهیه شد و پر فروش ترین کتاب معرفی گردید .(زمانی فراهانی، ۱۳۷۹، ۱۹)
انقلاب صنعتی : ۲ ـ ۳ ـ ۴
در دوران انقلاب صنعتی (۱۷۵۰ ـ ۱۸۵۰) گردشهای دسته جمعی به مفهوم امروزی بوجود آمد تغییرات ژرف اجتماعی و اقتصادی آن دوره باعث تغییرات اجتماعی و تغییر مشاغل و گسترش طبقه میانی اجتماع گردید. این طبقه امکان این را یافت تا بیشتر به مسافرت و تفریح بپردازد که عموما این مسافرتها در روزهای آخر هفته انجام می شد . در پایان سده نوزده کارگران دارای تعطیلات سالیانه شدند و تعطیلات خود را درکنار دریا ها می گذراندند. درهمین دوران بود که برخی از مکانهایی که تا آن زمان فقط اختصاص به تفریح و گردش طبقه مرفع و ثروتمند داشت گسترش یافته و تاسیسات جدیدی بوجود آمد و فضای لازم برای مسافرت طبقات دیگر مردم فراهم گردید. تکنولوژی نوینی نظیر خطوط هواپیمایی. کامپیوتر و ارتباطات ماهواره ای و … باعث شد تا درسده ی پیست و سپس پیست یک شیوه زندگی ، کار ، بازی و تفریح دگرگون شود پیشرفت تکنولوژی باعث شد که به دلایل متعدد بر میزان مسافرت .گردش و جهانگردی توسط افشار مختلف مردم افزوده شود زیرا این پدیده توانست زمان تفریح را افزایش دهد .درآمدها را بالا ببرد، ارتباط را تقویت نماید و شیوه های کارآمدی.ازحمل و نقل را ارائه نماید درحال حاضر مسافرت وگردش درسطح جهان بصورت یکی از بزرگترین منابع درآمد به حساب می آید .(زمانی فراهانی،۱۳۷۹ ، ۲۰)
جهانگردی نوین : ۲ ـ ۳ ـ ۵
جهانگردی امروزی به همراه مجموعه ای از تمایلات ، حرکت ، دسترس یافتن به امکانات ، توانایی های مالی، مسافرت توده ها را امکان پذیر ساخت. فن آوریهای نوین مانند خطوط هواپیمایی ، کامپیوتر ، آدم آهنی و ارتباطات ماهواره ای باعث شد در سده بیستم، شیوه زندگی ، کار ، بازی و تفریح افراد گوناگون شود . پیشرفت فن آوری باعث شد که بدلیل های متعددی میزان مسافرت هایی دسته جمعی افزایش باید که این دلایل شامل افزایش زمان تفریح ، بالا رفتن درآمد ، پیشرفت ارتباطات دور و ایجاد راه های کار آمد حمل و نقل است .
درحالی که دنیای امروز پا به هزاره جدید می گذارد تردیدی نیست که صنعت جهانگردی و مسافرت بصورت یکی از پایه های استوار سیستم اقتصادی جهانی درآید . با وجود رکودهای دوره ای شورش های سیاسی ، جنگها ، نوسان قیمت، دسترسی به سوخت، جهانگردی بین المللی از بزرگترین اقلام دربودجه معاملات خارجی جهان بشمار می آید بودجه ای که صرف جهانگردی خارجی می شود، سه برابر بودجه ای است که صرف امور دفاعی می شود .امروزه جهانگردی فقط مختص خانواده های مرفع و ثروتمند نیست، بلکه میلیونها نفر از مکانهای تازه دیدن کرده و علاقمند به شناخت هر چه بیشتر محیط زندگی خود و کسب تجربیات جدید هستند. درحالی که عصر جدیدی از جهانگردی آغاز شده است و سیر تکاملی خود را می پیماید .تعداد زیادی از عوامل برون زا بر آن اثر خواهد گذاشت. پیشرفت های اقتصادی و مالی پیشرفتهای فن آوری و نوآوری ها مسائل مربوط به محیط زیست از عوامل هستند که بر بخش اداره مسافرت و جهانگردی و تولید محصولات تاثیر می گذراند .( وای،گی، ۱۳۸۲ ، ۳۰)
جهانگردی درواقع سفری است که به دو عامل انسان و مکان تکیه دارد وبدون انسان و محیط چنین واژه ای اساسا نمی تواند عینیت یابد جغرافیا نیز براساس دو عامل انسان و محیط و روابط بین آنها بنیان گرفته است از بررسی چنین مجموعه ها و بررسی هایی پیوند میان جغرافیا و توریسم کاملا مشخص و آشکار می گردد .(منشی زاده، ۱۳۷۶ ، ۱۲)
رابطه بین فرهنگ و جهانگردی : ۲ ـ ۳ ـ ۶
فرهنگ و جهانگردی در سطوح مختلف رابطه ای متقابل باهم دارند .الگوهای فرهنگی یک جامعه نخست بر شهروندان و توانایی و میل آنها به مسافرت اثر می گذارد. یک چنین اعمال نفوذی را می توان بدین گونه بیان کرد. فرهنگ موجب ایجاد انگیزه برای مسافت های برون مرزی می شود و شیوه یا شکل این مسافرت را تعیین می کند.
دوم درصنعت جهانگردی فرهنگ بعنوان عامل جذب، عمل می کند برای جهانگردی و مسافرانی که به شهر ،یا کشوری مسافرت می کنند. فعالیت ها، و رویدادها یا محصولات فرهنگی به عنوان نیروی الهام بخش (برای جذب این جهانگردان) درآید، این اعمال نفوذ را می توان بدین گونه شرح داد:
فرهنگ موجب ایجاد انگیزه برای مسافرت های درون شهری می شود و شیوه و شکل این مسافرت را تعیین می کند .
ـ فرهنگ به عنوان خلاصه ای از کل شیوه زندگی گروهی ا ز مردم
ـ فرهنگ به عنوان یک سیستم ارزشی ، درباره رویدادها و پیشرفت های ذهنی ، روحی و زیبا شناسی.
ـ فرهنگ به عنوان همه اثرات یا محصولاتی که درسایه فعالیت های هنری تلاش های فکری بوجود می آیند .(ملک حسینی،۱۳۸۲ ، ۲۰)
ارتباط علمی و کارکردی جغرافیا با موضوع تحقیق : ۲-۳-۷
ارتباط علمی و کارکردی میان جغرافیا و فعالیتهای توریستی از آنجا ناشی می شود که جهانگردی فعالیتی است که در بستر مکان شکل گرفته و تداوم می یابد و مکان یکی از ارکان دانش جغرافیا می باشد .(منشی زاده، ۱۳۷۶، ۱۶)
از مجموعه تعاریفی که از علم جغرافیا و توریسم به عمل آمده چنین می توان گفت: جغرافیا علم مکان ها (شکوهی،۱۳۸۱ ، ۲۱) ، علم روابط متقابل انسان با محیط (همان منبع،۲۲) ، علم روابط و همبستگی بین محیط طبیعی و اشکال زندگی است. (همان منبع،۲۲)
هر یک از تعریف فوق در واقع به دو رکن اساسی انسان و محیط وروابط آنها اشاره می کند .
از آنجا که انسان قسمتی از اوقات فراغت خود را دربستر طبیعت سپری می کند .لذا محیط طبیعی بر اثر گذراندن اوقات فراغت انسانی دستخوش تغییر و تحولاتی می گردد. از آنجایی که علم جغرافیا بنابر ماهیت خویش به بررسی پدیده های ناشی از روابط انسان و محیط می پردازد، درنهایت ارتباط علمی و کارکردی میان جغرافیا و فعالیتهای جهانگردی واضح و آشکار می گردد.
کانونهاو جاذبه های جهانگردی : ۲ ـ ۳ ـ ۸
منبع دائمی شناخته شده ای هستند که برای لذت بردن سرگرمی تفریحی و آموزش عموم دیدار گران ارائه می شود(تریک،۱۳۷۸ ، ۲۴) با توجه به انگیزه ها مختلف جهانگردی می توان جاذبه های جهانگردی به سه بخش عمده جاذبه های طبیعی ، جاذبه های فرهنگی هنری ـ جاذبه ها و یادمان های تاریخی تقسیم کرد که بطور مختصر به شرح هر یک از آنها می پردازیم.(رضوانی،۱۳۷۹ ،۲۱۶)
۲ ـ ۳ ـ ۷ ـ ۱ جاذبه های طبیعی :
این جاذبه ها عبارتند از منظرهای زیبا، آب و هوای مطبوع، کرانه های رودخانه ها و دریاها ، کوهها ، چشمه های آب گرم معدنی ، جنگلها ، آبشارها ، غارها و… می باشد.(محلاتی، ۱۳۸۲ ، ۱۵) .در جغرافیای جهانگردی نحوه ی استقرار این پدیده ها در رابطه با عوامل و شرایط محیط طبیعی از اهمیت خاصی برخوردارند که با استفاده ی بهینه وبهره جویی از چنین جاذبه هایی برای جذب توریست نه تنها رضایت خاطر آنان را فراهم می سازد بلکه به توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی شهر میزبان نیز می افزاید .
۲ ـ ۳ ـ ۷ ـ ۲ جاذبه های فرهنگی هنری :
این نوع جاذبه ها بیشتر برای آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم و هنر ملی و آثار تاریخی و مطالعه علمی و نظایر آن صورت می گیرد. جشنواره های مختلف هنری و نمایشگاه های بین المللی جشنواره ها و کنفرانسهای فرهنگی مراسم بزرگداشت سران علم و هنر نیز از جمله جاذبه های فرهنگی می باشد .(دیبائی، ۱۳۷۱ ،۷۶)
هر یک از شهر ها با داشتن نمایشگاهای هنری و انجمنهای ادبی و انتقادی مکان خلق آثار فرهنگی هستند که هر یک از سازمانهای مالی فرهنگی هنری را با گنجینه هایی از آثار ارزشمند هنری دربطن خود دارند. منبع اصلی آثار فرهنگی هنری هر شهر سازمانهایی همچون دانشگاها ، موزه ها ، کتابخانه ها، سالنهای برپایی اجتماعات علمی ادبی هنری موسسات پژوهشی ، تالار تئاتر و کنسرت زمینه را برای خلق و ابداع هر گونه آثار فرهنگی و علمی فراهم می کندو همچنین سینماها و مراسم سنتی و مذهبی می توانند نقش موثری درترویج فرهنگ و هنر هر شهر یا منطقه داشته باشند .
۲ ـ ۳ ـ ۷ ـ ۳ جاذبه های یادمانی تاریخی :
شهرهای قدیمی و مکانهای قدیمی با بافت سنتی و آثار و ابنیه تاریخی خود مدفن امامزادگان، گوشه هایی از جاذبه ها و یادمانهای تاریخی می باشد مانند مقبره بوعلی سینا ، برج قابوس ، تکیه معاون المک کرمانشاهان تکیه بیگربیکی کرماشاهان .بقعه مالک شهرستان سنقر امامزاده احمد سنقر … که بررسی و شناسایی حفاظت و معرفی آنها به جهانگردان به رونق و گسترش صنعت توریسم دراین شهر خواهد افزود و موجب اعتلای فرهنگی آن خواهد شد .

•  ۱ . ۱۱ آفاق خواجه

هدایت‌الله معروف به آفاق‌خواجه در قرن هفده میلادی از رهبران دینی و سیاسی در منطقه‌ی مسلمان‌نشین اویغورها در غرب چین امروزی بود. وی یکی از مبلّغان مطرح اندیشه‌ی طریقت نقشبندیه در چین است. در طول حیات وی کراماتی را به او نسبت می‌دادند که باعث شهرت بیش‌ترش شد و از آن جمله توانایی زنده کردن مردگان است. (الینوود، ۱۹۸۱: ۶۶)

• ۱ . ۱۲ آپولونیوس تیانایی (عربی: بالینوس صاحب‌الطلسمات)

وی که در قرن نخست میلادی در شهر تیانا در کاپادوکیه به دنیا آمد از فلاسفه‌ی نو فیثاغورثی بود. از کرامات او گفته‌اند که کشته شدن امپراتور روم را پیش‌گویی کرده بود و نیز گفته‌اند دختری را که در روز عروسی‌اش مرده بود در هنگام تشییع جنازه به نام فراخواند و دختر از درون تابوت زنده شد و او را پاسخ گفت و به خانه‌ی پدر بازگشت. (استرلان، ۲۰۰۴: ۲۳۳)

• ۱ . ۱۳ مدئا

مدئا دختر آئیتس و ایدویا و نوه هلیوس، خدای خورشید بود. او یکی از برترین ساحران جهان باستان به شمار می‌آمد. او یاسون را در رسیدن به پشم زرّین یاری کرد و این دو با هم از دست پدر مدئا که آن‌ها را تعقیب می‌کرد؛ فرار کردند. بعد از رسیدن به یولکوس، شهر مادری یاسون، یاسون با مدئا ازدواج کرد و او هم‌چنان به جادوگری خود ادامه داد. مدئا مدعی شد که می‌تواند یک قوچ پیر را جوان کند و این کار را با قطعه کردن قوچ و جوشاندن آن آغاز کرد و سپس معجونی را در دیگ ریخت و سرانجام قوچی جوان از داخل دیگ به بیرون پرید. او با همین روش جوانی را به آیسون، پدر یاسون با بریدن گلوی او و پرکردن بدنش با معجون جادویی، برگرداند. او به پلیاس، پادشاه یولکوس و رقیب آیسون نیز این پیشنهاد را داد. مدئا دختر پلیاس را فریب داد تا پدر خود را بکشد. دختر پلیاس او را تکه تکه کرد و درون دیگی ریخت. امّا مدئا جسد او رها کرده و از معجون خود استفاده نکرد. (کولاکیس، ۲۰۰۷: ۱۶۴)
۳-۱-۱۴ بران
پادشاه اسطوره‌ای ولز که به بران معروف است فرزند لیر بود. او هم‌چنین دو خواهر به نام‌های ماناویدال و برانوِن داشت. بران بسیار عظیم‌الجثه بود. تا جایی که نمی‌توانست در ساختمان‌های معمولی زندگی کند. برای همین بیش‌تر در چادر یا فضای باز زیر ستارگان می‌خوابید. بران شاخی جادویی داشت که همیشه لبریز از غذاها و نوشیدنی‌ها بود. او هم‌چنین دیگی جادویی داشت که می‌توانست کشته شدگان در جنگ را زنده کند.

بنا بر اساطیر ولزی، ماثُلوچ شاه ایرلند برای برقراری صلح و دوستی نزد بران آمد و خواهر وی برانون را خواستگاری کرد و بران پذیرفت امّا یکی از برادران بران از این که با وی مشورت نشده بود خشمگین شد و اسبان ماثُلوچ را نابود کرد. ماثُلوچ از این پیش‌آمد خشمگین شد امّا بران برای دل‌جویی از وی دیگ جادویی خود را به او داد. چند سال بعد بران به دلیل بدرفتاری ماثُلوچ با خواهرش به ایرلند لشکر کشید امّا به دلیل این‌که ایرلندی‌ها دیگ جادویی را در دست داشتند و کشته‌های خود را زنده می‌کردند پیروز نمی‌شدند و سرانجام برادر بران با فدا کردن جان خود توانست دیگ را نابود کند. امّا تنها هفت نفر از ولزی‌ها باقی ماندند. بران که به طرز مرگباری زخمی شده بود از آن هفت تن خواست تا سرش را از تن جدا کرده و به ولز ببرند و یارانش چنین کردند و سر بران تا هفت سال با ایشان سخن می‌گفت. (ماتسون، ۲۰۰۴: ۱۶)
۳-۱-۱۵ مدوزا (مدوسا)
وی دوشیزه‌ای بسیار زیبا بود که پوزئیدون خدای دریا او را در پرستشگاه آتنا اغفال کرد. آتنا از این اتفاق خشمگین شد و مدوزا را به شکل هیولایی با موهایی از مار و بدنی پوشیده از فلس (گورگون) تبدیل کرد و از آن‌جا که مدوزا در اصل انسان و فانی بود؛ در نهایت توسط پهلوانی به نام پرسئوس که تحت حمایت و راهنمایی آتنا بود کشته شد و در این لحظه پگاسوس اسب بال‌دار و کریسائور غول قدرتمند که فرزندان او و پوزئیدون بودند از گردنش زاده شدند. گفته شده است که خونی که از رگ سمت راست گردن مدوزا هنگام کشته شدن بیرون آمد توان زنده کردن مردگان را داشت که بعد‌ها به آسکلپیوس خدای پزشکی رسید و خون بیرون آمده از رگ سمت چپ گردن او سمی و مرگبار بود. (فوبیستر، ۲۰۰۳: ۱۳۰)
۳-۱-۱۶ عیسی
در انجیل‌های چهارگانه به زنده شده خود عیسی پس از مرگ اشاره شده است. به علاوه، این انجیل‌ها به زنده شدن سه نفر توسط عیسی اشاره کرده‌اند. نخستین ایشان دختر یائروس بود که دوازده سال داشت: «و دست دختر را گرفته فرمود: «طالِیثا قومی» که ترجمه‌اش این است: به تو می‌گویم ای دختر برخیز! که در ساعت، دختر برخاسته خرامان گردید که دوازده ساله بود و ایشان بی‌نهایت تعجب نمودند. پس ایشان را بسیار تأکید فرمود که احدی از این مقدمه مطّلع نگردد و فرمود که چیزی جهت خوردن به او بدهند.» (انجیل مرقس، پنج: ۲۱-۴۳)
دومین نفر فرزند بیوه زنی‌ست از شهر نائن: «و چون به دروازه‌ی شهر نزدیک شد، اینک مرده‌ای را بیرون می‌آوردند که مادرش را همان یک فرزند بود و او زن بیوه بود و گروهی از اهل شهر با آن زن بودند و خداوند او را دیده، بر وی ترحّم فرمود و او را گفت گریه مکن و نزدیک آمده تابوت را مس کرده تا حاملانش ایستادند. فرمود ای جوان تو را گویم برخیز! پس آن مرده راست نشسته آغاز سخن گفتن نمود. پس او را به مادرش تسلیم کرد.» (انجیل لوقا، هفت: ۱۲-۱۶)
و سومین نفر یکی از دوستان نزدیک عیسی به نام لعازر (لازاروس) است که چهار روز پس از مرگ و دفن توسط عیسی به زندگی بازگردانده شد: «پس آن سنگ را از جایی که مرده در آن گذاشته شده بود برداشتند و عیسی چشم‌ها را باز کرد و گفت ای پدر تو را شکر می‌کنم که تو خواهش مرا شنیده‌ای و من دانسته‌ام که تو خواهش مرا همیشه می‌شنوی لیکن به علّت این گروه که به دَور ایستاده‌اند گفتم تا آن که باور کنند که تو مرا فرستاده‌ای و این سخن‌ها را گفته به آواز بلند بانگ زد: ای لعازر بیرون بیا و آن مرده بیرون آمده پای‌ها و دست‌های او به کفن پیچیده و چهره‌اش به رومال ملفوف بود. عیسی به آن‌ها گفت: او را گشایید و او را بگذارید برود. پس بسیاری از یهودیان که به نزد مریم آمده بودند و آن‌چه عیسی کرده بود دیدند بر او ایمان آوردند. (انجیل یوحنا، یازده: ۴۱-۴۶)
۳-۱-۱۷ یَمَه
یمه در هند نخستین انسان، نخستین میرا و فرمان‌روای سرزمین مردگان است. زنی به نام ساویتری همسرش که ستَوَیات نام دارد را از دست می‌دهد امّا در حالی که زنده است با او به سرزمین مردگان قدم می‌گذارد. یمه از او می‌خواهد که بازگردد و زن قبول نمی‌کند. سرانجام یمه ستویات را زنده می‌کند. (واندنبوخ، ۱۹۸۲: ۳۲)
۳-۱-۱۸ سیمرغ
سیمرغ در شاهنامه علاوه بر خردمندى و غیب‌دانى، توان درمان کردن زخم‌ها را دارد. نخستین بار در داستان زاده شدن رستم با کشیدن پر سیمرغ به روى زخم رودابه مادر رستم آن زخم بلافاصله درمان می‌شود. و بار دیگر هنگامى که رستم و رخش در نبرد با اسفندیار به طرز مرگبارى زخمى شده‌اند، سیمرغ آن دو را درمان مى‌کند و فرداى آن روز اثرى از آن جراحات بر تن رستم و رخش دیده نمى‌شود.
۳-۱-۱۹ چشمه‌ى جوانى
چشمه‌ى جوانى، چشمه‌اى افسانه‌اى‌ست که بنا بر باور مردمان جوانى کسانى را که از آب آن بخورند، بازمى‌گرداند. داستان‌ها پیرامون چنین چشمه‌اى براى هزاران سال در گوشه و کنار جهان نقل گردیده است. از جمله کهن‌ترین منابعى که به چنین چشمه‌اى در آن‌ها اشاره شده، آثار هرودوت، داستان‌هاى اسکندر و داستان یوحناى سهمناک است.
هرودوت به وجود چشمه‌اى در اتیوپى اشاره مى‌کند که آب آن به مردم اتیوپى طول عمر مى‌بخشد. در روایات شرقى پیرامون اسکندر نیز به چشمه‌ى حیات اشاره شده. (گرومان، :۲۰۰۳ ۳۸)
پویستر جان (یوحناى سهمناک) نام اسقف و پادشاه مسیحى‌ست که بر ملّتى مسیحى در میان مسلمانان و غیرمسیحیان خاور زمین فرمان‌روایى مى‌کرد. افسانه‌ى وى از سده‌ى دوازدهم تا هفدهم میلادى در اروپا محبوبیت داشت و بر پایه‌ى این افسانه از تبار یکى از سه مغ ایرانى بود که در انجیل به آن‌ها اشاره شده است. در افسانه آمده که یوحنا مردى بخشنده بود و بر قلمرویى آکنده از دارایى‌ها و آفریده‌هاى شگفت‌آور فرمان‌روایى مى‌کرد و مسیحیان پیرو توماس مقدّس رعیت وى بودند. چشمه‌ى حیات و جوانى در قلمرو وى قرار داشت. وى هم‌چنین در گنجینه‌ى خود آیینه‌اى داشت که مى‌توانست ولایات سرزمینش را در آن ببیند. (بوچان، :۱۹۵۶ ۴۲)
۳ .۲ به آسمان رفتن در باورهای ایران باستان و دین زرتشتی
ماجرای معراج و رفتن به آسمان‌ها و دیدار از عوالم موعود و نامشهود عنصری‌ست که در بسیاری از ادیان و اساطیر از جمله اسلام، مسیحیت و زرتشت دیده می‌شود. در اساطیر ایران باستان و دین زرتشتی سخن از به آسمان رفتن چند شخصیت به میان آمده است. جمشید، کاووس، زرتشت، ویشتاسپ، کرتیر، ارداویراف و سه موعود زرتشتی (هوشیدر، هوشیدرماه و سوشیانس) کسانی هستند که گفته می‌شود به آسمان رفته یا خواهند رفت. در مقاله‌ی حاضر به بحث درباره‌ی ماجرای به آسمان رفتن تک تک کسانی که نام برده شد در روایات و اساطیر ایرانی می‌پردازیم.

• ۲٫ ۱ به آسمان و وجهان ماورایی رفتن در اساطیر و فرهنگ ایران زرتشتی

بنا بر باورهای زرتشتیان بهشت در آسمان و دوزخ در شمال زمین در مغاکی قرار دارد. روان درگذشتگان در سپیده‌دم روز چهارم پس از مرگ سفر خود را به سوی داوری انجامین و سرانجام بهشت با دوزخ آغاز می‌کند. داوری انجامین بر فراز البرز کوه در حضور سه ایزد مهر، سروش و رشن انجام گرفته و پس از آن روان می‌بایست از پلی که از قلّه‌ی البرز تا ستاره‌ی پایه، پایین‌ترین درجه‌ی بهشت، کشیده شده عبور کند. زیر این پل دوزخ قرار دارد که مغاکی‌ست در شمال زمین که پس از حمله‌ی اهریمن و دیوان به جهان اهورایی خانه‌ی ایشان گردیده است و ایشان به دلیل خاصیت وارونه‌کاری روان درگذشتگان بدکار را در آن‌جا نزد خود برده و تا روز رستاخیز عذاب می‌دهند. پس اگر فردی بدکار بود؛ پهنای پل چینود به‌ اندازه‌ی ضخامت تیغ استره‌ای گردیده و پس از ملاقات با عجوزی زشت و گند که تجسّم کردار بد اوست؛ از بالا به دوزخ پرتاب می‌شود و اگر نیکوکار بود؛ دوشیزه‌ای زیبا و خوش بو که تجسّم کردارهای نیک اوست به استقبالش آمده و وارد بهشت می‌شود. بهشت زرتشتی از چهار طبقه تشکیل شده است. ستاره‌ی پایه پایین‌ترین درجه‌ی آن و جایگاه کسانی‌ست که کردار نیکشان هرچند اندک بر کردار بدشان فزونی دارد. ماه پایه جایگاه کسانی‌ست که کردار نیکشان فزونی قابل توجهی نسبت به کردار بدشان دارد و خورشید پایه جایگاه افراد بسیار نیکوکار است. بر فراز همه‌ی این‌ها «گروتمان/گرزمان» به معنای خانه‌ی سرودها قرار دارد که جایگاه اختصاصی اورمزد و امشاسپندان و شاید انسان‌های انگشت شماری در سطح زرتشت است.

• ۲٫ ۱٫ ۱ جمشید

بنا بر اساطیر هندی جمشید «یَمَ» نخستین انسان و نخستین میرا و پادشاه قلمرو مردگان است. ولی بر اساس اساطیر ایرانی او نخستین شاه است و بنا بر فرگرد دوم وندیداد نخستین کسی است که اهورا مزدا با وی هم‌پرسگی می‌کند و از وی می‌خواهد که دین اهورایی را در جهان گسترش دهد. پاسخ جمشید به اورمزد منفی‌ست و جمشید دلیل می‌آورد که برای این کار آفریده و تربیت نشده است امّا می‌پذیرد تا جهان اهورایی را گسترش داده و به آبادی آن بکوشد. درباره‌ی کرامات جمشید و عصر طلایی شاهنشاهی وی سخنان بسیاری در روایات آمده از جمله گفته شده که در نه‌صد سال از هزار سال پادشاهی وی نه سرما بوده نه گرما، نه مرگ و نه رشک دیو آفریده. بدین ترتیب انسان و گوسفند بی‌مرگ بوده‌اند تا جایی که پدر و پسر پانزده ساله به نظر می‌رسیده‌اند و آب و گیاه خشک ناشدنی و خوراکی‌ها فسادناپذیز… (هوم یشت بندهای ) از جمله کراماتی که درباره‌ی جمشید گفته شده به آسمان رفتن اوست در رساله‌ی کوچک ماه فروردین روز خرداد آمده: «در ماه فروردین روز خرداد جم پیمانه از دوزخ بیاورد و اندر جهان به پیدایی آمد». (عریان،۱۴۱)
در شاهنامه آمده است:

۴۸ به فرّ کیانی یکی تخت ساخت

چه مایه بدو گوهر اندر نشاخت