پروبیوتیک

۷۴/۷۷^abc

۷۴/۶۶

۵۰/۶۷

پری بیوتیک

۷۲/۷۷^bc

۷۳/۱۵

۰۲/۶۷

چای کامبوچا

۷۷^ab

۷۳/۴۰

۱۵/۶۶

چای سبز

۷۰/۹۰^c

۷۲/۸۰

۶۰/۶۴

SEM

۰/۸۲

۰/۸۳

۰/۷۱

معنی داری

*

ns

ns

ns اختلاف معنی دار نیست.
* اختلاف در سطح ۵ درصد معنی دار است (p<0/05).
در هر ستون حروف نامتشابه وجود تفاوت معنی دار میان میانگینها را نشان میدهد.
۴-۸- ارزیابی سیستم ایمنی
نتایج مربوط به ارزیابی سیستم ایمنی در جدول ۴-۱۱ آمده است. این نتایج شامل مقدار عیار پادتن علیه گلبول قرمز گوسفند و وزن نسبی اندامهای لنفاتیک شامل بورس فابرسیوس و طحال میباشد. اثر گروه های آزمایشی بر عیار پادتن در نوبت اول و دوم اختلاف معنی داری را نشان نمیدهد. ولی به لحاظ عددی بالاترین عیار در این دو دوره، مربوط به گروه های پروبیوتیک، پری بیوتیک و چای کامبوچا و کمترین آن مربوط به گروه آنتی بیوتیک بود. در این آزمایش وزن نسبی بورس فابرسیوس و طحال به عنوان دو عضو لمفوئید مرتبط با سیستم ایمنی در سنین ۲۱ و ۴۲ روزگی تحت تأثیر گروه ها قرار نگرفت. ولی وزن بورس فابرسیوس به لحاظ عددی در گروه کامبوچا در سطح بالاتری قرار داشت. گلبول قرمز گوسفند به عنوان یک ماده خارجی نقش آنتی ژن را ایفا نموده و سیستم ایمنی را فعال مینماید و ممکن است به طور مستقیم فعالیت سلول های B را تحریک نموده و یا ابتدا به سلولهای ضمیمه سیستم ایمنی متصل شده، سپس موجب فعال شدن سلول های T و در نهایت سلول های B گردد ( پناهی دهقان و همکاران، ۱۳۷۴). تیمارهای دریافت کننده آنتیبیوتیک در هر دو مرحله باعث کاهش تیتر آنتیبادی گردیدند. آنتیبیوتکها باکتریهای گرم مثبت مفید دستگاه گوارش پرنده را که تولید ایمنوگلوبین میکنند از بین میبرد. به نظر میرسد کاهش جمعیت باکتریهای محرک تولید ایمنوگلوبین در روده عامل اصلی کاهش آنتیبادی با تغذیه این مواد باشد.
بالاترین عیار پادتن تولید شده در تیمارهای پروبیوتیک، پریبیوتیک و چای کامبوچا مشاهده گردید. که با نتایج پاندا و همکاران (۲۰۰۰)، کوتر و همکاران (۲۰۰۰) و راجو و دوگودا (۲۰۰۲) مطابقت داشت. افزایش تولید پادتن در هنگام استفاده از پریبیوتیکها را میتوان به علت واکنش سیستم ایمنی به مواد آنتیژنیک با منشا میکروبی دانست. مشخص شده است که پروتئین موجود در دیواره سلولی مخمر ساکارومایسز که در مانان الیگوساکاریدها وجود دارد، میتواند دارای خاصیت آنتیژنیک قوی باشد (ساوج و همکاران، ۱۹۹۶). تحریک سیستم ایمنی توسط پروبیوتیکها نیز ممکن است به واسطه افزایش فعالیت T-cell ها، افزایش فعالیت سلولهای بیگانه خوار و افزایش سطح پروتئین سرم باشد (فولر، ۱۹۸۹). اینوکا و کیمورا (۱۹۸۳) گزارش نمودند که افزودن باسیلوس natto در جیره بر تیتر آنتیبادی پرندگان مؤثر است. آنها توسعه ارگانهای لمفوئیدی موجود در روده را دلیل پاسخ به این جیره بیان نمودند. ماتسوزاکی و همکاران (۱۹۹۸) گزارش نمودند کاربرد خوراکی لاکتوباسیلوس کازئی فعالیت سلولهای کشنده طبیعی در طحال(NK) را افزایش داده، و سبب تحریک فعالیت فاگوسیتوزی در آنها میگردد. فولر(۱۹۹۲) نشان داد که لاکتوباسیلها قادرند سیستم ایمنی بدن را تحریک کنند. این نکته بیانگر آن است که پروبیوتیکها علاوه بر ممانعت از بروز بیماریهای رودهای به صورت بالقوه قادرند بر شرایط بروز بیماریها حتی در اندامها و قسمتهای مختلف بدن که در فاصله نسبتاً دوری از دستگاه گوارش قرار دارند، تأثیر گذار باشند.
در آزمایشی پاندا و همکاران (۲۰۰۰) از سطوح مختلف ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ میلیگرم در کیلوگرم پروبیوتیک پروبیولاک در جیره جوجههای گوشتی استفاده نمودند و در ۱۴ و ۲۱ روزگی ۱/۰ میلی لیتر SRBC به آنها تزریق نمودند، مشخص شد که پروبیوتیک تیتر آنتیبادی تولید شده در هر دومرحله را افزایش داد. این محققین با بررسی این آزمایش در مرغهای تخمگذار ۵۶ و ۶۴ هفته نیز همین نتایج را بدست آوردند.
به طورکلی چای کامبوچا اثر تحریک کنندگی برسیستم ایمنی داشته، برای نمونه، در فعال سازی سیستم اینترلوکین ۲ و اثر تنظیم کنندگی روی شمار لنفوسیتها در بیمار نقش دارد (رایمپلر، ۲۰۰۳). محتوای لاکتوباسیل موجود در کامبوچا مکانیسم دفاعی سیستم ایمنی در برابر میکروارگانیسمهای بیگانه و همچنین در برابر ویروسهای بیماریزا رودهای است (مسترونی و لوسا، ۱۹۸۴s).

جدول۴-۱۱- مقایسه میانگین پاسخ ایمنی و وزن نسبی ارگانهای لنفی جوجههای گوشتی در سن۲۱ و ۴۲ روزگی