• بررسی رابطه بین جوسازمانی و رفتار شهروندی سازمانی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه کابل.

• بررسی رابطه بین جوسازمانی و رفتار شهروندی سازمانی با کنترل متغیر فرهنگ‌سازمانی.

• تعیین میزان رفتار شهروندی سازمانی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه کابل.

• تعیین بعد غالب فرهنگ‌سازمانی در دانشگاه کابل.

۱-۵- سؤالات پژوهش

• آیا بین فرهنگ‌سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه کابل رابطه‌ای وجود دارد؟

• آیا بین فرهنگ‌سازمانی و جوسازمانی دانشگاه کابل رابطه معناداری وجود دارد؟

• آیا بین جوسازمانی و رفتار شهروندی سازمانی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه کابل رابطه معناداری وجود دارد؟

• آیا جوسازمانی در رابطه بین فرهنگ‌سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی نقش واسطه‌گری را ایفا می‌کند؟

• رفتار شهروندی سازمانی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه کابل به چه میزان است؟

• بعد غالب فرهنگ‌سازمانی در دانشگاه کابل کدام است؟

۱-۶-تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها
۱-۶-۱- تعاریف نظری
۱-۶-۱-۱- فرهنگ‌سازمانی:
فرهنگ‌سازمانی عبارت است از ارزش‌های مشترک، قواعد، رسوم و روش‌های مشترک در سازمان (رابینز و کالتر، ۲۰۰۸). مجموعه ارزش‌های مشترک غالب در سازمان (۱۹۸۲)، مجموعه ارزش‌ها، اعتقادات و فرضیات مشترک در سازمان (دنیسون(۲۰۰۶)، الگویی از ارزش‌ها و باورهای مشترک (دیویس، ۱۹۹۵). درمجموع می‌توان گفت که فرهنگ‌سازمانی عبارت است از مجموعه‌ای از ارزش‌ها، باورها، فرضیات، درک و استنباط و شیوه‌های تفکر یا اندیشیدن که اعضای سازمان در آن‌ها وجوه مشترک دارند و به اعضای سازمان هویت می‌دهد.
۱-۶-۱-۲- جوسازمانی:
جوسازمانی عبارت است از مجموعه‌ای از حالات، خصوصیات یا ویژگی‌های حاکم بر یک سازمان. (میر کمالی، ۱۳۸۸)، (آرنوس و ساویتزکی، ۲۰۰۶؛ گیلسون و گرین، ۲۰۱۱). جوسازمانی بیان‌کننده‌ای درک کارکنان از بسترسازمانی است (هانتر، پری و کورال، ۲۰۰۱). در این راستا، زوهار و لوریا (۲۰۰۵) جوسازمانی درک مشترکی است که افراد از سازمانشان دارند و احساس آن‌ها را از سازمان شکل می‌دهد.
با توجه به تعاریف ارائه‌شده، جوسازمانی را می‌توان چنین تعریف کرد: جوسازمانی هنجارها، ارزش‌ها و نگرش‌های غالب در فرهنگ سازمان را منعکس می‌سازد و به‌عنوان منبعی که شکل‌دهی رفتار را تحت تأثیر قرار می‌دهد، عمل می کند؛ یعنی ادراک جمعی افراد از فرهنگ‌سازمانی که موقتی و نسبت به فرهنگ‌سازمانی از پایداری کمتری برخوردار است.
۱-۶-۱-۳- رفتار شهروندی سازمانی:
رفتار شهروندی سازمانی تمایل به تشریک‌مساعی و مفید بودن در محیط‌های سازمانی اطلاق می‌شود(لی پین و جانسون^[۵۵]،۲۰۰۲)، فعالیت‌های خودخواسته کارمند که به سازمان سود می‌رساند(اریک و همکاران، ۲۰۰۸). رفتاری است که به‌قصد کمک به همکاران و یا سازمان توسط افراد انجام می‌شود( اشنیک^[۵۶]، ۱۹۹۱).
رفتار شهروندی سازمانی رفتاری خودجوش و آگاهانه است که به‌طور مستقیم یا صریح توسط سیستم رسمی پاداش سازمان پیش‌بینی‌نشده است. ولی درمجموع عملکرد مؤثر سازمان را ارتقا می‌دهد. منظور از خودجوش و آگاهانه این است که این رفتار ضرورت اجباری نقش یا شرح شغل نیست. این رفتار بیشتر یک انتخاب شخصی است و در صورت انجام ندادن آن تنبیهی به دنبال ندارد (آلیسیا، ۲۰۰۸).
رفتار شهروندی سازمانی به رفتارهای خودجوش، داوطلبانه و آگاهانه اعضای سازمان اطلاق می‌شود که در سیستم پاداش و شرح شغل فرد آورده نشده و درنهایت موجب سود رساندن به فرد و سازمان می‌شود.
۱-۶-۲- تعاریف عملیاتی متغیرها
۱-۶-۲-۱- فرهنگ‌سازمانی:
در این پژوهش منظور از فرهنگ‌سازمانی نمرهای است که اعضای هیئت‌علمی دانشگاه کابل در پاسخ به سؤالات ۲۳ گویه ای مقیاس فرهنگ‌سازمانی کامرون و کویین (۲۰۰۶) کسب کرده‌اند.
۱-۶-۲-۲- جوسازمانی:
در این پژوهش منظور از جوسازمانی نمره‌ای است که اعضای هیئت‌علمی دانشگاه کابل در پاسخ به مقیاس ۴۰ گویه ای مقیاس جوسازمانی دلتا پلاس (۲۰۱۳) کسب کرده‌اند.
۱-۶-۲-۳- رفتار شهروندی سازمانی:
در این پژوهش منظور از رفتار شهروندی سازمانی نمرهای است که اعضای هیئت‌علمی دانشگاه کابل در پاسخ به مقیاس ۲۴ گویه رفتار شهروندی سازمانی (پادساکوف، ۲۰۰۰) کسب کرده‌اند.
فصل دوم
پیشینه پژوهش
۲-۱- پیشینه نظری
۲-۱-۱- فرهنگ‌سازمانی:
واژه فرهنگ در ابتدا برای مشخص کردن تفاوت بین انسان‌ها و حیوانات استفاده‌شده است. ماری جو هچ^[۵۷] (۲۰۰۸)، مفهوم فرهنگ‌سازمانی که در مردم‌شناسی ریشه دارد، توسط مردم شناسان، به‌عنوان روش‌های شکل یافته از تفکر و احساس و واکنش که به‌طور عمده توسط علائم و نشانه‌ها حاصل‌شده و انتقال می‌یابند، تعریف‌شده است. آندروپیتگرو^[۵۸] (۱۹۷۹)، نخستین بار واژه فرهنگ‌سازمانی را در ادبیات دانشگاهی مطرح کرد. پس‌ازآن در طی زمان مطالعه فرهنگ، گسترش یافت و نظریه‌پردازان سازمان به کیفیت متحد کردن گروه‌ها توجه کرده و آن را در مطالعه سازمان بکار گرفتند.

منوریان و بختایی (۱۳۸۲)، در پژوهش خود اشاره‌کرده‌اند، بررسی فرهنگ‌سازمانی به‌عنوان یک ابزار جمع‌ آوری اطلاعات عمل می‌کند. از دیدگاه اسدی (۱۳۸۶)، بسیاری از صاحب‌نظران و محققان، فرهنگ سازمان را به‌عنوان منبعی از مزیت رقابتی مطرح کرده است که فرهنگ‌سازمانی هنوز یکی از تازه‌ترین و شاید از جدال آمیزترین مباحث نظری سازمان است باوجود اختلاف‌نظرهای مذکور تقریباً بر سر یک موضوع توافق وجود دارد که مدیریت فرهنگ‌سازمانی یکی از ضرورت‌های مدیریت در عصر کنونی و از شرایط لازم برای موفقیت است. در پژوهش وثوقی (۱۳۹۰)، بیان شد که فرهنگی سازمانی عبارت است از: الگوی منحصربه‌فرد از مفروضات، ارزش‌ها و هنجارهای مشترک که فعالیت‌های جامعه‌پذیری، زبان، سمبل‌ها و عملیات سازمان‌ها را شکل می‌دهد. فیاض (۱۳۹۰)، امروزه مطالعه فرهنگ‌سازمانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، فرهنگ‌سازمانی درواقع شخصیت سازمان است و فضایی است که کارکنان در آن تنفس می‌کنند؛ بنابراین ارتقا فرهنگ‌سازمانی یک استراتژی مهم و مستلزم برنامه‌ریزی دقیق خواهد بود. بررسی فرهنگ‌سازمانی بر سیستم‌های اندازه‌گیری عملکرد تأثیرگذار است (هنری^[۵۹]، ۲۰۰۶). شیوه‌ها و ارزش‌های برنامه‌ریزی در فرهنگ‌سازمانی باید موردتوجه قرار گیرد (تولفو و وازلاویخ^[۶۰]، ۲۰۰۸). معمولاً تحت عنوان ارزش‌ها، باورها و مفروضات اساسی شناخته می‌شود که به هماهنگی رفتار اعضا کمک می‌کند (مسلانتوش و دورتی^[۶۱]، ۲۰۱۰). با توسعه فرهنگ‌سازمانی قوی و رهبری مؤثر، سازمان‌ها می‌توانند عملکرد مؤثری به دست آورند (زهیر، ۲۰۱۱).
۲-۱-۱-۱-تعاریف فرهنگ‌سازمانی
تعاریف متعددی از فرهنگ‌سازمانی ارائه‌شده است. برای مثال فرهنگ‌سازمانی به‌عنوان ارزش‌های غالب که به‌وسیله یک سازمان حمایت می‌شود، توصیف‌شده است. یا فلسفه‌ای که خط‌مشی سازمان را به سمت کارکنان و مشتریان هدایت می‌کند، یا ارزش‌هایی که به کمک آن‌ها کارها و امور روزمره سازمان انجام می‌پذیرد (الوانی و دانایی فر، ۱۳۷۶). فرهنگ‌سازمانی نشان دهنده بخش نانوشته و نامحسوس سازمان است. هدف فرهنگ این است که به اعضای سازمان احساس هویت بدهد و در آنان نسبت به باور‌ها و ارزش‌ها، تعهد ایجاد کند (دفت^[۶۲]، ۱۹۹۸).
لوئیس^[۶۳] (۱۹۸۳)، فرهنگ‌سازمانی را چنین تعریف می‌کند مجموعه‌ای از دریافت‌ها و تفاهم‌های مشترک برای سازمان دادن کنش‌هاست که زبان و دیگر محمل‌های نمادی برای بیان تفاهم مشترک به کار می‌رود. پترز و واترمن^[۶۴] (۱۹۸۲)، فرهنگ را مجموعه‌ای از ارزش‌های مشترک غالب و دارای ارتباط منطقی است که با وسایل نمادین مانند داستان‌ها، افسانه‌ها، حکایت و کلمات قصار مبادله می‌شود، تعریف کرده‌اند. دنیسون (۲۰۰۶)، فرهنگ‌سازمانی را کاربردی برای تعیین ارزش‌ها، اعتقادات، فرضیات و شیوه‌های مشترکی می‌داند که نگرش و رفتار اعضا را در سازمان شکل می‌دهد و سپس هدایت می‌کند.
رابینز و کالتر^[۶۵] (۲۰۰۸). فرهنگ‌سازمانی را نظام معانی مشترکی می‌داند که به‌وسیله اعضای سازمان حفظ و به تمایز سازمان از سازمان‌های دیگر منجر می‌شود. جرج گوردن^[۶۶] (۱۹۷۹)، نیز فرهنگ‌سازمانی را نظام فرضیات و ارزش‌های مشترکی می‌خواند که به‌طور گسترده رعایت می‌شود و به الگوی رفتاری خاصی منجر می‌شود. استانلی دیویس^[۶۷] (۱۹۹۵)، فرهنگ‌سازمانی را الگویی از ارزش‌ها و باورهای مشترکی می‌شمارد که به اعضای یک‌نهاد معنی و مفهوم می‌بخشد. با توجه به تعاریف ارائه‌شده از فرهنگ‌سازمانی، چنین نتیجه می‌گیریم که فرهنگ‌سازمانی همان اندیشه‌های مشترک، فرضیات و ارزش‌های مشترک افراد است که از آن برای پیشبرد اهداف و مقاصد مشترکشان و اینکه کارها چگونه انجام شود، استفاده می‌کنند.
به‌طورکلی از این تعاریف چنین استنباط می‌شود که زمینه ‌اصلی در فرهنگ‌سازمانی وجود سیستمی از معانی و مفاهیم مشترک در میان اعضای سازمان است. در هر سازمانی الگویی از باور‌ها، سمبل‌ها، ارزش‌ها، داستان‌ها و آداب‌ورسوم وجود دارد که به‌مرورزمان به وجود آمده‌اند. این الگوها باعث می‌شوند که در خصوص اینکه سازمان چیست و چگونه اعضاء باید رفتار خود را ابراز کنند، درک مشترک و یکسانی به وجود آید و همه اعضا به آن احترام می‌گذارد و ارزش قائل است.
می‌توان گفت که همه افرادی که در این زمینه مطالعه نموده‌اند همگی توافق دارند که فرهنگ؛

• کلی است که از مجموع اجزای آن بیشتر است.

• تاریخچه سازمان را منعکس می‌کند.

• به مطالعه انسان‌شناسی مانند رسوم و نهادها مربوط می‌شود.

• توسط گروهی از افراد که یک سازمان را تشکیل داده‌اند شکل‌گرفته است.

• حرکت آن کند و سخت است.

• تغییر آن به‌سختی صورت می‌گیرد.

۲-۱-۱-۲-سطوح فرهنگ‌سازمانی:

شکل (۴-۳) روند همگرایی الگوریتم پیشنهادی در سیستم ۶۲
چکیده :
تولید انرژی الکتریکی برای سیستم‌‌های قدرت با هدف کمینه‌سازی کل هزینه تولیدی برای واحدهای فعال موجود در شبکه قدرت، از مهمترین مباحث برای سیستم­های مدرن امروزی است. به بیانی دیگر هدف از توزیع اقتصادی بار، برنامه­ ریزی بهینه و مناسب برای واحدهای تولیدی با در نظر گرفتن عوامل و محدودیت­های غیر خطی موجود در شبکه قدرت و واحد­های تولیدی می­باشد. در این پایان نامه مساله توزیع اقتصادی بار با در نظر گرفتن محدودیت­های غیر خطی از جمله تلفات شبکه انتقال، معادله توازن تولید و مصرف در سیستم، حدود تولید و نرخ­های افزایشی و کاهشی به یک مساله بهینه‌سازی تبدیل شده و در نهایت با روش الگوریتم بهینه‌سازی ازدحام ذرات به حل آن پرداخته است. از دو روش ضریب لاگرانژ و الگوریتم ژنتیک برای مقایسه استفاده نموده است. الگوریتم ژنتیک به جای کار کردن روی یک جواب بهینه، روی چند جواب که آن را جمعیت می­نامند، کار می‌کند. در الگوریتم ژنتیک هر عضو از جمعیت وابسته به اعضای دیگر نیست و مستقلاً تکامل می­یابد. الگوریتم بهینه‌سازی ازدحام ذرات، یک الگوریتم جستجوی اجتماعی است. از روی رفتار اجتماعی دسته­های پرندگان مدل شده است در این الگوریتم، ذرات در فضای جستجو جاری می‌شوند، تغییر مکان ذرات در فضای جستجو تحت تأثیر تجربه دانش خودشان و همسایگانشان است. ذرات از هم می‌آموزند و بر مبنای دانش بدست آمده به سمت بهترین همسایگان خود می­روند. الگوریتم‌‌های پیشنهادی بر روی سیستم ۲۶ باسه اعمال می­ شود و نتایج بدست آمده با دو الگوریتم ذکر شده، مقایسه شده است. در نتیجه خصوصیات و مزایای واقعی این روش مشخص‌تر می­گردد. هم چنین نتایج شبیه سازی نشان می­دهد که روش الگوریتم بهینه‌سازی ازدحام ذرات یک روش سریع با دقت قابل قبول می­باشد.

واژه‌‌های کلیدی: توزیع اقتصادی بار، تلفات خط، ضریب لاگرانژ، الگوریتم ژنتیک، الگوریتم بهینه‌سازی ازدحام ذرات(PSO)

فصل اول

کلیات تحقیق

۱-۱ بهینه­سازی

بهینه‌سازی فرآیندی است که برای بهتر کردن چیزی دنبال می­ شود. فکر، ایده و یا طراحی که به وسیله یک دانشمند و یا یک مهندس مطرح می­ شود، طی روال بهینه‌سازی بهتر می­ شود. در هنگام بهینه‌سازی، شرایط اولیه با روش­های مختلف مورد بررسی قرار می­گیرد و اطلاعات به دست آمده، برای بهبود بخشیدن به یک فکر یا روش مورد استفاده قرار می­گیرند. بهینه‌سازی ابزاری ریاضی است که برای یافتن پاسخ بسیاری از پرسش­ها در خصوص چگونگی راه حل مسایل مختلف به کار می‌رود.
در بهینه­سازی از یافتن بهترین جواب برای یک مساله صحبت به میان می ­آید. لفظ بهترین به طور ضمنی یبان می­ کند که بیش از یک جواب برای مساله مورد نظر وجود دارد که البته دارای ارزش یکسانی نیستند. تعریف بهترین جواب، به مساله مورد بررسی، روش حل و هم چنین میزان خطای مجاز وابسته است. بنابراین نحوه فرمول بندی مساله نیز بر چگونگی تعریف بهترین جواب تأثیر مستقیم دارد. برخی از مسایل جواب­های مشخصی دارند: بهترین بازیکن یک رشته ورزشی، طولانی­ترین روز سال و پاسخ یک معادله دیفرانسیل معمولی درجه اول از جمله مثال­هایی هستند که می‌توان از آن‌ها به عنوان مسایل ساده نام برد. در مقابل، برخی از مسایل دارای جواب­های بیشینه^[۱] یا کمینه^[۲] متعدد هستند که به نام نقاط بهینه یا اکسترمم^[۳] شناخته می­شوند، و به احتمال بهترین جواب یک مفهوم نسبی خواهد بود. کمترین هزینه تولید نیروگاه، کمترین تلفات خط انتقال و بهترین تولید توان یک نیروگاه از مثال­هایی هستند که می‌توان برای این گونه مسایل نام برد.
بهینه­سازی، تغییر دادن ورودی­ ها و خصوصیات یک دستگاه، فرایند ریاضی و یا آزمایشی تجربی است به نحوی که بهترین خروجی یا نتیجه به دست بیاید (شکل ۱-۱ ).ورودی­ ها متغیرهای فرایند یا تابع مورد بررسی هستند که به نام­های تابع هدف^[۴]، تابع هزینه^[۵] و یا تابع برازندگی^[۶] نامیده می­ شود. خروجی نیز به صورت هزینه، سود و یا برازندگی تعریف می­ شود. در این نوشتار نیز، مطابق با بسیاری از نوشتارهای مرتبط با موضوع، تمام مسایل بهینه­سازی به صورت کمینه­سازی مقدار یک تابع هزینه در نظر گرفته شده ­اند. به راحتی می­توان نشان داد که هر نوع مساله بهینه‌سازی را می­توان در قالب یک مساله کمینه­سازی تعریف نمود [۷]. در بهینه­سازی ورودی­ ها یا متغیر­ها به نحوی تغییر داده می­شوند که خروجی مطلوب بدست آید.

شکل (۱-۱) فرایند تابعی که بهینه‌سازی می‌شود.

۱-۲ توزیع اقتصادی بار^[۷]
توزیع اقتصادی بار هدفش (ELD)کم کردن هزینه تولید یک واحد تولیدی است. به طوری که تلفات کاهش پیدا کند و بهترین تولید توان حقیقی (اکتیو )^[۸] را داشته باشد.

۱-۳ تولید کننده یا ژنراتور

نیروگاه برق ( که با نام کارخانه برق هم شناخته می‌شود) مجموعه ­ای از تأسیسات صنعتی است ک
ه از آن برای تولید انرژی الکتریکی استفاده می­ شود. وظیفه اصلی یک نیروگاه تبدیل انرژی از دیگر شکل­های آن مانند انرژی شیمیایی، انرژی هسته­ای، انرژی پتانسیل گرانشی و… به انرژی الکتریکی است. وظیفه اصلی در تقریباً همه نیروگاه­ها بر عهده مولد یا ژنراتور است. در یک نیروگاه برای تأمین قدرت مورد نیاز چندین ژنراتور به طور موازی به شبکه قدرت متصل هستند. آنها به یک نقطه مشترک که شین^[۹] نامیده می­ شود وصل می­گردند. ژنراتور ماشینی دوار است که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می­ کند. این ماشین از طریق القای الکترومغناطیسی انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می­نماید. انرژی مورد نیاز برای چرخاندن یک ژنراتور از راه­های مختلفی تأمین می‌شود و غالباً به منظور ایجاد حداکثر راندمان و حداقل نمودن هزینه­ها و هم چنین میزان دسترسی به منابع مختلف انرژی در آن منطقه و دانش فنی گروه سازنده بستگی دارد. منبع تامین کننده انرژی مکانیکی ممکن است توربین بخار، توربین آبی، توربین بادی و یا یک موتور احتراق داخلی باشد.

۱-۴ بیان مساله توزیع اقتصادی بار

توزیع اقتصادی بار(ED) یکی از مسائل مهم در تولید و برنامه‌ریزی سیستم­های قدرت است. هدف اولیه مساله ED، مشخص کردن ترکیب بهینه خروجی توان واحد­های تولیدی است به نحوی که به تقاضای بار مورد نیاز با کمترین هزینه اجرایی و با رعایت محدودیت­های تساوی و نامساوی سیستم پاسخ داده شود. در مساله توزیع اقتصادی بار متداول، توابع هزینه هر ژنراتور به طور تقریبی با یک معادله درجه دو ساده معادل سازی می­ شود. سپس این مساله با بهره گرفتن از روش­های بهینه­سازی مختلف حل می­ شود. در این روش­ها برای پیاده سازی مساله از فرضیات متفاوتی استفاده می­ شود.

۱-۴-۱ هدف توزیع اقتصادی بار

هدف از توزیع اقتصادی بار، تخصیص تقاضا بین واحدهای مشارکت کننده و از پیش تعیین شده با شرط حداقل نمودن هزینه سوخت و تامین ذخیره چرخان می­باشد. بهره‌برداری اقتصادی برای یک سیستم قدرت از نظر برگشت سود سرمایه گذاری انجام شده بسیار مهم بوده و نرخ­های تعیین شده به وسیله ارگان­های دولتی و اهمیت صرفه جویی در سوخت، شرکت­های برق را جهت حصول حداکثر بازدهی ممکن، تحت فشار قرار می­دهد. توزیع اقتصادی بار برای هر شرایط بار پیش‌بینی شده، توان خروجی هر نیروگاه و نیز هر واحد مولد در داخل یک نیروگاه را تعیین می­ کند، بطوری که هزینه کلی سوخت مورد نیاز برای تامین بار سیستم را حداقل نماید. عوامل موثر دیگر بر تولید توان با کمترین هزینه عبارتند از: بازده کار ژنراتور­ها، هزینه سوخت و تلفات انتقال می‌باشد.
تولید کنند توان با بهترین بازده در سیستم، حداقل هزینه را تضمین نمی­کند، زیرا امکان دارد که این تولید کننده توان در جایی قرار گرفته باشد که هزینه سوخت زیاد است. همچنین، اگر فاصله نیروگاه از مراکز بار زیاد باشد، تلفات انتقال می ­تواند به طور چشم­گیری زیاد شود و از اینرو امکان دارد که تولید نیروگاه غیر اقتصادی گردد.
معمولا ورودی نیروگاه حرارتی بر حسب Btu/h و خروجی آن بر حسب MW مگاوات بیان می­ شود. منحنی ساده شده ورودی – خروجی یک واحد حرارتی که منحنی نرخ حرارتی نامیده می­ شود در نمودار ۱-۱(الف) نشان داده شده است. اگر مختصات منحنی نرخ حرارتی از Btu/h به $/h تبدیل شود، منحنی هزینه سوخت بدست می‌آید که در نمودار۱-۱(ب)نشان داده شده است.

نمودار ۱-۱ منحنی‌‌های نرخ حرارتی و هزینه سوخت

در اکثر موارد هزینه سوخت واحد تولیدی را به صورت زیر با تابع درجه دوم بر حسب توان حقیقی تولید شده آن واحد تولیدی نمایش می­ دهند:

همچنین می­توان با رسم مشتق منحنی هزینه سوخت بر حسب توان حقیقی مشخصه زیر را بدست آورد که این منحنی هزینه سوخت افزایشی نامیده می­ شود و در نمودار ۱-۲ نشان داده شده است.

نمودار۱ -۲ منحنی هزینه سوخت افزایشی

۱-۴-۲ توزیع اقتصادی بار بدون در نظر گرفتن تلفات و محدودیت­های واحد‌‌های تولیدی

راحت­ترین و ساده­ترین نوع مساله توزیع اقتصادی بار حالتی است که تلفات خطوط انتقال در نظر گرفته نشود، یعنی تلفات خط برابر صفر شود. این مدل فرض می‌کند که سیستم فقط دارای یک شین بوده و تمامی واحد­های تولیدی و بار‌ها به این شین متصل هستند.(مانند شکل ۱-۲)

شکل۱-۲ نیروگاه‌‌های متصل شده به یک شین مشترک

در این حالت از تلفات چشم­پوشی شده است در نتیجه تقاضای کل (PD) با مجموع تولید تمامی واحد­های تولیدی برابر است. فرض می­ شود که تابع هزینه (Ci) هر یک از نیروگاه‌ها معلوم باشد. مساله مورد نظر بدست آوردن تولید توان حقیقی هر یک از نیروگاه‌ها به نحوی است که هزینه تولید کل که با معادله زیر تعریف شده است، کمینه گردد :
قید مساله :

که در آن C_t هزینه تولید کل، C _i هزینه نیروگاه iام، P_i تولید نیروگاه iام،P_D تقاضای بار کل و n_g تعداد نیروگاه­های قابل استفاده در توزیع اقتصادی بار است [۳].
یک روش حل مساله، اضافه نمودن قیود به تابع هدف مورد نظر با اعمال ضریب لاگرانژ به صورت زیر است:

کمترین مقدار این تابع در نقطه­ای بدست می ­آید که مشتق­های جزئی آن نسبت به متغیر­های آن تابع صفر باشد، یعنی :

۳-۶-۳ تعیین میزان تیتر آنتی‌بادی علیه SRBC 51
۱-۳-۶-۳ تهیه و تزریق سوسپانسیون SRBC 51
۲-۳-۶-۳ نحوه آماده سازی بافر نمکی فسفات ۵۲
۳-۳-۶-۳ نمونه‌گیری ۵۲
۴-۳-۶-۳ نحوه انجام تیتر آنتی‌بادی علیه SRBC 52
۷-۳ مدل و طرح آماری ۵۴
فصل چهارم: نتایج و بحث ۵۵
۱-۴ عملکرد جوجه‌های گوشتی ۵۷
۱-۱-۴ مصرف خوراک روزانه ۵۷
۲-۱-۴ افزایش وزن روزانه بدن ۶۰
۳-۱-۴ ضریب تبدیل خوراک ۶۳
۲-۴ صفات لاشه ۶۵
۱-۲-۴ وزن نسبی اجزای لاشه ۶۵
۲-۲-۴ وزن نسبی ارگان‌های داخلی لاشه ۶۸
۳-۲-۴ وزن نسبی اندام‌های لنفاوی ۷۰
۳-۴ ایمنی ۷۲
۴-۴ فراسنجه‌های خونی ۷۵
فصل پنجم: نتیجه‌گیری کلی و پیشنهادات ۸۱
۱-۵ نتیجه‌گیری کلی ۸۳
۲-۵ پیشنهادات ۸۴
فصل ششم: منابع ۸۵
منابع ۸۷
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل ۱-۲ ساختمان شیمیایی توکوفرول‌ها و توکوتری‌انول‌ها ۲۲
شکل ۲-۲ احیا ویتامین E 25
شکل ۳-۲ ساختار شیمیایی ال-کارنیتین ۳۱
شکل ۴-۲ بیوسنتز ال-کارنیتین ۳۴
شکل ۵-۲ ورود اسید چرب به داخل میتوکندری ۳۷
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول ۱-۲ مقادیر ال-کارنیتین در برخی مواد غذایی ۳۲
جدول ۱-۳ برنامه واکسیناسیون جوجه‌ها در طول مدت آزمایش ۴۷
جدول ۲-۳ اجزای تشکیل‌دهنده و مواد مغذی جیره جوجه‌های گوشتی ۴۸
جدول ۱-۴ تأثیر سطوح مختلف ویتامین E و ال- کارنیتین بر میانگین خوراک مصرفی روزانه جوجه‌های‌ گوشتی تحت تنش گرمایی در دوره‌های سنی مختلف ۵۸
جدول ۲-۴ تأثیر سطوح مختلف ویتامین E و ال- کارنیتین بر میانگین افزایش وزن روزانه جوجه‌های گوشتی تحت تنش گرمایی در دوره‌های سنی مختلف ۶۱
جدول ۳-۴ تأثیر سطوح مختلف ویتامین E و ال- کارنیتین بر میانگین ضریب تبدیل غذایی جوجه‌های گوشتی تحت تنش گرمایی در دوره‌های سنی مختلف ۶۴
جدول ۴-۴ تأثیر سطوح مختلف ویتامین E و ال- کارنیتین بر میانگین وزن نسبی اجزای لاشه جوجه‌های گوشتی تحت تنش گرمایی ۶۶
جدول ۵-۴ تأثیر سطوح مختلف ویتامین E و ال- کارنیتین بر میانگین وزن نسبی اندام‌های داخلی لاشه جوجه‌های گوشتی تحت تنش گرمایی ۶۹
جدول ۶-۴ تأثیر سطوح مختلف ویتامین E و ال- کارنیتین بر میانگین وزن نسبی اندام‌های لنفی جوجه‌های گوشتی تحت تنش گرمایی ۷۰
جدول ۷-۴ تأثیر سطوح مختلف ویتامین E و ال- کارنیتین بر ایمنی جوجه‌های گوشتی تحت تنش گرمایی ۷۲
جدول ۸-۴ تأثیر سطوح مختلف ویتامین E و ال- کارنیتین بر متابولیت های خونی جوجه‌های گوشتی تحت تنش گرمایی در سن ۴۲ روزگی ۷۶
فصل اول
مقدمه
فصل اول
مقدمه
۱-۱ ضرورت و اهمیت موضوع
پرورش طیور در مناطق گرمسیر جهان رو به افزایش است. قسمت اعظم قاره‌های آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین که سهم عمده‌ای از تولید گوشت و تخم‌مرغ جهان را دارند در این شرایط آب و هوایی واقع ‌شده‌اند. دستیابی به تولید ایده آل در مناطق گرمسیری کاری بسیار سخت و دشوار است زیرا که در این شرایط آب و هوایی، تنش گرمایی در طیور رخ داده و باعث کاهش مصرف خوراک، کاهش وزن و کیفیت لاشه و همچنین تضعیف پاسخ‌های ایمنی، افزایش ضریب تبدیل غذایی و افزایش تلفات شده و در نتیجه سبب خسارت اقتصادی می‌گردد (دقیر^[۱]، ۲۰۰۸).
۲-۱ بیان مسأله و ضرورت اجرای تحقیق
تنش گرمایی نگرانی بزرگی در صنعت طیور می‌باشد زیرا که بازده غذایی، نرخ رشد، میزان مرگ‌ومیر و دیگر صفات مهم تولیدی در طیور تحت تأثیر منفی تنش گرمایی قرار می‌گیرند (نیو^[۲] و همکاران، ۲۰۰۹). دمای محیطی بالا منجر به تنش اکسیداتیو شده و سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدانی را در شرایط آزمایشگاهی تضعیف می‌کند. در این شرایط، سطوح پلاسمایی برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی دخیل در سیستم آنتی‌اکسیدانی بدن کاهش ‌یافته و نیز میزان رادیکال‌های آزاد اکسیژنی افزایش می‌یابد. گزارش شده است که اشکال واکنش‌گر اکسیژن^[۳] (ROS) همانند پراکسید هیدروژن، اثر مخربی بر رشد و متابولیسم سلول اعمال می‌کنند. در این زمینه آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند ROS را غیرفعال کنند و سلول‌ها را از آسیب اکسیداتیو محافظت نمایند (ایواجمی^[۴]، ۱۹۹۶). همچنین تنش گرمایی باعث رهاسازی کورتیکواسترون و کاته‌کولامین‌ها شده و پراکسیداسیون لیپیدهای غشای سلولی لنفوسیت‌های B و T موجب تضعیف سیستم ایمنی گشته و کاهش عملکرد پرندگان را به دنبال دارد (اسپیرز^[۵] و همکاران، ۲۰۰۳). اگرچه روش‌های متعددی برای کاهش اثرات منفی دمای بالای محیط بر عملکرد طیور وجود دارد، اما به دلیل هزینه بالا و غیرعملی بودن خنک کردن سالن‌های پرورشی، تمایل به دست‌کاری جیره برای مقابله با اثرات نامطلوب تنش گرمایی به عنوان یک روش عملی مورد توجه قرار گرفته است (نجوکو^[۶]، ۱۹۸۶). تغذیه در اوقات خنک‌تر و شب هنگام باعث افزایش مصرف خوراک و همچنین افزایش درصد زنده‌مانی می‌شود (اوجانو و والدروپ^[۷]، ۲۰۰۲). افزودن مکمل‌های الکترولیتی مثل بی‌کربنات سدیم و کلرید پتاسیم به آب آشامیدنی یا خوراک سبب بهبود رشد جوجه‌های

گوشتی در آب و هوای گرم می‌شود (بورجز^[۸] و همکاران، ۲۰۰۴). افزایش انرژی جیره با بهره گرفتن از مکمل چربی باعث افزایش دریافت انرژی و بهبود عملکرد به هنگام تنش گرمایی می‌شود (کوپر و واشبرن^[۹]، ۱۹۹۸). هم چنین اضافه کردن چربی به جیره سرعت عبور مواد غذایی از دستگاه گوارش را کاهش داده و میزان استفاده از مواد مغذی را افزایش می‌دهد (متیوس^[۱۰] و همکاران، ۱۹۸۲). علاوه بر این استفاده از مکمل‌های ویتامینی نظیر E و C (ساهین و کوکوک^[۱۱]، ۲۰۰۳)، شبه ویتامین‌های بتائین (استیو- گارسیا و مک^[۱۲]، ۲۰۰۰) و ال-کارنیتین (سیلیک و اوزترکان^[۱۳]، ۲۰۰۳) و مکمل‌های معدنی از قبیل سلنیوم (محمود و ادینس^[۱۴]، ۲۰۰۳)، روی (بارتلیت و اسمیت^[۱۵]، ۲۰۰۳) و کروم (ساهین^[۱۶] و همکاران، ۲۰۰۳) می‌تواند از اثرات ناشی از تنش گرمایی بکاهد.
ویتامین E از ویتامین‌های محلول در چربی است که در موقعیت کربن شماره ۲ خود یک زنجیره ۱۶ کربنه ایزوپرنوئیدی دارد. ویتامین E دارای ۸ ایزومر می‌باشد که بیش‌ترین فعالیت بیولوژیکی را آلفا توکوفرول دارا می‌باشد (لیسون و سامرز^[۱۷]، ۲۰۰۱). ویتامین E وظایف متابولیکی مختلف دارد که عمده‌ترین آن به عنوان یک آنتی‌اکسیدان طبیعی در بدن می‌باشد (گو^[۱۸] و همکاران، ۲۰۱۰). این ویتامین با تنظیف کردن رادیکال‌های آزاد از تخریب غشای فسفولیپیدی سلول و اندامک‌های سلولی محافظت می‌کند (نیو و همکاران، ۲۰۰۹). رامارائو^[۱۹] و همکاران (۲۰۰۲) بیان کردند که اضافه کردن ویتامین E در فصل گرم بر محافظت غشا سلولی و تقویت سیستم ایمنی اثر دارد به طوری که میزان مرگ‌ومیر ناشی از عفونت اشرشیاکلی با بهره گرفتن از این ویتامین در جیره غذایی به صورت معنی‌داری کاهش می‌یابد.
ال-کارنیتین (بتا هیدروکسی گاما تری متیل آمینو بوتیرات) یک آمین نوع چهارم محلول در آب با وزن مولکولی پایین می‌باشد که به طور طبیعی توسط میکرو‌ارگانیسم‌ها،‌ گیاهان و حیوانات ساخته می‌شود و دارای اثرات متعددی از جمله محافظت و تنظیم غشاهای سلولی، افزایش ایمنی و نقش متابولیکی می‌باشد (برمر^[۲۰]، ۱۹۸۳). یکی از شناخته‌شده‌ترین‌‌ این نقش‌ها، تسهیل انتقال اسیدهای چرب بلند زنجیر به غشای داخلی میتوکندری برای شروع روند بتا اکسیداسیون و تولید انرژی و همچنین خارج کردن اسیدهای چرب کوتاه و متوسط زنجیر از داخل میتوکندری به منظور حفظ سطح کوآنزیم آ در میتوکندری می‌باشد (رابی و سیلاژی^[۲۱]، ۱۹۹۸). استفاده از ال-کارنیتین در جیره باعث کاهش دسترسی اسیدهای چرب برای استریفیه شدن و تشکیل تری گلیسیرید می‌شود که این موضوع می‌تواند دلیل مهمی برای کاهش چربی حفره بطنی باشد (رابی و سیلاژی، ۱۹۹۸؛ زو^[۲۲] و همکاران، ۲۰۰۳). از نقش‌های مهم دیگر ال-کارنیتین خارج کردن گروه‌های باقی‌مانده آسیل از سلول و ایجاد تعادل بین کوآنزیم آ آزاد و استیل کوآنزیم آ بین میتوکندری و سیتوپلاسم می‌باشد (نووتنی^[۲۳]، ۱۹۹۸). ال-کارنیتین علاوه بر نقش‌های متابولیکی مهم در سلول باعث تقویت سیستم ایمنی نیز می‌شود (مست^[۲۴] و همکاران، ۲۰۰۰). ال-کارنیتین هم چنین قابلیت دسترسی لیپیدها برای پراکسید شدن را به کمک انتقال اسیدهای چرب به درون میتوکندری برای بتا اکسیداسیون و ساخت ATP، کاهش می‌دهد و اثرات آنتی‌اکسیدانی نیز دارد (نیومن^[۲۵] و همکاران، ۲۰۰۲).

تشخیص و برآورد درآمد مربوط به هر سهم، در نزد سرمایه گذار از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. ار جمله عوامل مهمی که سرمایه گذاران در انجام معاملات سهام بیش از هر چیز مدنظر قرار می دهند EPS مربوط به سهام می باشد. به همین خاطر مهم است که سود بعد از کسر مالیات، برای هر سهم تعیین گردد. در شرکتهایی که اقدام به انتشار سهام ممتاز نموده اند، ابتدا سود سهام ممتاز از سود خالص بعد از کسر مالیات کسر می گردد، سپس از تقسیم میزان باقی مانده بر تعداد سهام عادی میزان درآمد هر سهم (EPS) مشخص می گردد.

سود سه ماهه هر سهم EPS) سه ماهه)
خریداران سهام در هنگام خرید سهام به فاکتورهای زیادی توجه کرده و آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهند تا بتوانند با توجه به محدودیت منابع مالی و وضعیت نقدینگی خود هترین سرمایه گذاری را انتخاب نمایند. از جمله فاکتورهای موثر در تصمیم گیری مربوط به معاملات سهام، سود سه ماهه هر سهم می باشد. سود جاری سه ماهه هر سهم انتخاب شده برای خرید، باید در مقایسه با سه ماهه مشابه دوره مالی قبل، دارای درصد افزایش چشمگیری باشد. امروزه افزایش در سود هر سهم، یکی از پارامترهای مهم در انتخاب خرید سهام نزد خریداران است. به همین خاطر کسانی که به دنبال خرید سهام خصوصاً سهام استثنایی هستند، لازم است به این عامل توجه خاص داشته باشند. البته لازم به ذکر است که ممکن است خریدار در تحلیل درآمد سه ماهه هر سهم دچار اشتباه گردد.
در مقایسه درآمد هر سهم جاری سه ماهه با مشابه آن در دوره مالی قبل، همواره چند درصد از افزایش را باید در نظر گرفت تا خریدار با توجه به آن اقدام به خرید سهام مورد نظر خود ناید یا به عبارت دیگر، آیا به صرف وجود افزایش سود سه ماهه سال جاری، هر سهم نسبت به دوره مشابه قبل، می توان اقدام به خرید بهینه نمود؟ آقای ویلیام اوتیل با اتکاء به تحقیقات و تجریه موسسه خود توصیه می کند که لازم است تازه واردان به بازار، سهامی را خریداری نمایند که افزایش های سه ماهه درآمد آن معادل و یا بیشتر از ۱۸% باشد، ضمن اینکه این رقم نیازمند محاسبه بوده و براساس حدس و گمان تخمین زده نشود. لازم به ذکر است که بعضی افراد و موسسات، با پذیرش ریسک، سهامی را خریداری می نماید که درآمدهای آنان در سه ماه موردنظر کاهش یافته است. این گروه با این امید که درآینده، قیمت های مذکور افزایش یابد، چنین تصمیمی می گیرند. البته این شیوه ممکن است در برخی موارد صحیح باشد (که اغلب نیست). اما وقتی خریداران حق انتخاب سهام متنوع در بازار دارند، چرا به سراغ سهامی رفته که تحقق سود آنها بر پایه احتمالات باشد.
سود سالیانه هر سهم (EPS سالیانه)
از جمله پارمترهای مورد نظر در نزد خریداران سهام، سود سالیانه هر سهم می باشد. سرمایه گذاران شرکتهایث سهامی عام، همواره در پی سهامی هستند که از رشد سودآوری لازم برخوردارباشند. اگر درآمد سالیانه هر سهم طی یک دوره پنج ساله متوالی مورد توجه قرار گیرد و اطلاعات به دست آمده نشان دهنده آن اشد که درآمد مذکور افزایش تصاعدی دارد، آن سهام بیشتر مورد توجه خریداران خواهد بود. نرخ رشد مرکب (تصاعدی) درآمد سالیانه هر سهم، به طور معمول در شرکتهایی که مورد توجه خریداران قرار می گیرند باید بین ۱۵% تا ۵۰% باشد، علیرغم اهمیت درصد افزایش درآمد هر سهم در سال، عامل مهم دیگری که در رابطه با درآمد سالیانه بایستی مدنظر قرار گیرد، ثبات و یکنواختی روند افزایش، طی پنج سال می باشد. بنابراین لازم است در شرایط مساوی برای مقایسه چند سهام، همواره سراغ خرید سهامی رفته شود که درآمد سالیانه هر سهم آنان از یک روند منطقی برخوردار بوده و انحراف چشمگیری مشاهده نشود. سهام خوب باید نشان دهنده رشد مناسبی در خلال سالهای گذشته بوده، ضمن اینکه درآمدهای سه ماهه هر سهم آنان در طی چند دوره مطلوب باشد. توجه به این دو عامل باعث شده است تا سهام برتر شناسایی گردد و سهامی که وضعیتی بهتری از لحاظ رشد دارد مورد توجه قرار گیرد. تمایل خریداران برای خرید اینگونه سهام ها افزایش می یابد و باعث تاثیر بر حجم معاملات و قیمت سهام این گروه از شرکتها می شود.
سرمایه‏گذاران و اعتباردهندگان مستمراً به ارزیابی توان سودآوری مدیران می‏پردازد. سرمایه‏گذاران به دنبال شرکتهایی می‏گردند که احتمال افزایش ارزش سهام آنها می‏رود. اعتباردهندگان نیز تمایل دارند به شرکتهای سودآوری وام دهند که آنها توان پرداخت بدهیهای خود را دارند. تصمیم‏های سرمایه‏گذاری و اعتباری اغلب شامل مقایسه شرکتها می‏باشد. اما مقایسه سود ویژه یک شرکت بزرگ با سود ویژه شرکت تازه‏کاری در همان صنعت چندان مفید نمی‏باشد. برای اینکه بتوانیم مقایسه‏های مربوط ی بین شرکتهای متفاوت ازنظر حجم، عملیات و سایر عملیات داشته باشیم از نرخ بازده دارائیها استفاده می‏کنیم.
تأکید عمده گزارشگری مالی پیشرفته بر شرایط اندازه‏گیری سودآوری به عنوان یک شاخص عملکرد واحد انتفاعی می‏باشد. عملیات کارا در واحد تجاری، بر روند جاری و آتی پرداخت سود سهام به سهامداران تأثیر دارد. بنابراین کلیه دارندگان حقوق مالکیت و به ویژه دارندگان سهام عادی به وجود کارایی مطلوب مدیریت علاقمندند. از آنجا که سود ویژه شرکت بر میزان سود تقسیمی تأثیر دارد اغلب سهامداران روند سودآوری شرکت را پیگیری می‏کنند. یکی از تعبیرهایی که کارایی دارد، توانایی نسبی مدیریت در تحصیل حداکثر بازده با بهره گرفتن از منابع محدود، تحصیل بازده ثابت با بکار بردن حداقل منابع، ترکیب بهینه‏ای از منابع با هم که در نتیجه حداکثر بازده برای صاحبان واحد تجاری حاصل خواهد شد، می‏باشد.
کارایی واژه‏ای نسبی است که به صورت مقایسه با یک وضع ایده‏آل یا برخی ملاک‏های دیگر معنی‏دار می‏شود. همچنین به این بستگی دارد که آیا هدف شرکت حداکثر نمودن سود است یا فراهم کردن بازده مناسب برای سرمایه‏گذاری است. نرخ بازده دارائیها در هنگام مقایسه شرکتها برای ارزیابی اینکه مدیران آنها چگونه برای افرادی که تأمین مالی شرکت را برعهده داشته‏اند بازده کسب نموده‏اند استفاده می‏شود. با مرتبط ساختن سود ویژه با مجموع دارائیها معیار استانداردی بدست می‏آید که این معیار در تشریح سودآوری انواع شرکتها، سودمند می‏باشد.
ریسک سیستماتیک
ریسک سیستماتیک در این تحقیق همانند تحقیق مشابه (سایمون گیلکریست و همکاران،۲۰۱۰)^[۱۵] به عنوان معیارهای سنجش عدم اطمینان مالی در این تحقیق بکار رفته است. به منظور اندازه گیری ریسک سیستماتیک شرکت از ضریب حساسیت (β) شرکت استفاده شده است. به بیان ساده ریسک سیستماتیک هر سهم، تعیینکننده نرخ بازدهی است که صاحب آن سهم باید انتظار کسب آن را داشته باشد (پینوو ،۱۳۸۱،ص۳۵۱) ^[۱۶]. ضریب بتا (β) برابر کوواریانس بازده سهم با بازده سبد اوراق بهادار بازار تقسیم بر واریانس سبد اوراق بهادار بازار میباشد (کیرلی،سیبراون،۱۳۸۴،۱۰۶).
اندازه شرکت
معیارهای مختلفی برای اندازه گیری متغیر “اندازه شرکت” وجود دارد که عبارتند از: مقدار کل داراییها، میزان فروش و تعداد کل کارکنان. همانند پژوهش که توسط لی (۲۰۰۸) صورت گرفته است، از لگاریتم نپری کل داراییها برای اندازه گیری متغیر"اندازه شرکت” استفاده شده است.
اهرم مالی شرکت
این نسبتها رابطه منابع مالی مورد استفاده واحد تجاری را از لحاظ بدهیها یا حقوق صاحبان سهام تعیین و ارزیابی می کند و در واقع نحوه ترکیب آنها را بررسی می نماید. دراین پژوهش، برای اندازه گیری اهرم مالی شرکت از تقسیم ارزش دفتری بدهیهای بلندمدت بر کل داراییها استفاده می شود(سینایی، نیسی، ۱۳۸۲).
نقدشوندگی
نقدشوندگی شرکت در متون مالی به دو مفهوم است: نقدشوندگی دارایی های واقعی آن و نقدشوندگی سهام آن. یک دارایی، نقد محسوب می شود اگر بتواند با سرعت و هزینه های کم به وجه نقد تبدیل شود. این تعریف هم شامل دارای یهای واقعی و هم شامل دارای یهای مالی می گردد. مفهوم اول نقدشوندگی، نقدشوندگی داراییهای واقعی شرکت است که طبق آن، یک شرکت نقدشونده محسوب می گردد اگر نسبت بالایی از دارایی های نقدی همچون وجوه نقد در ترازنامه اش داشته باشد.(رسائیان،۱۳۸۶). در این پژوهش منظور از نقدشوندگی در ارتباط با قیمت سهام است.
درآمدها
درآمد عبارت ‌است‌ از افزایش ‌در حقوق ‌صاحبان‌ سرمایه ‌بجز مواردی‌ که ‌به ‌آورده ‌صاحبان ‌سرمایه‌ مربوط‌ می‌شود. مفهوم درآمد، هر دو گروه‌ "درآمد عملیاتی‌” و “ درآمد غیرعملیاتی” را در برمی‌گیرد. درآمـد عملیاتی‌عبـارت ‌از درآمدی ‌است ‌کـه‌ از فعالیتهای ‌اصلی ‌و مستمر واحد تجاری ‌حاصل ‌می‌گردد. درآمد غیرعملیاتی ربطی به فعالیت اصلی شرکت ندارد.
نسبت مالی
یک نسبت مالی بخشی از اعداد یا جمع است که بر اعداد دیگر تقسیم شده و می تواند به عنوان یک نسبت برای تحلیل آماری به وسیله آیتم های انتخاب شده از داده های مالی مورد استفاده قرار گیرد(یوربانکیک،۲۰۱۳) ^[۱۷].
سود تقسیمی
سود تقسیمی، پرداختی نقدی از بازده شرکت به سرمایه گذار هاست و از سوی هیأت مدیره شرکت میزان آن اعلام می شود. به عبارت دیگر، سود تقسیمی، سهم سرمایه‌گذارها از سود شرکت است که به سرمایه گذارها به عنوان مالکان شرکت پرداخت می شود. در حقیقت این سود تنها راه مشارکت در سود شرکت بدون کاهش سهم در مالکیت آن است. هنگامی که یک شرکت از محل عملیات خود بازده تولید می کند دو راه پیش روی خود دارد: راه نخست این است که آن را از نو سرمایه گذاری کند و در آینده سود بیشتری کسب کند. راه دوم نیز تقسیم بخشی از آن به صورت سود نقدی است (مهرانفر، ۱۳۷۸). همچنین سود تقسیمی مبلغی که از تقسیم کل سود قابل تقسیم به تعداد سهام شرکت بدست می‌آید.

۲-۱۶: رگرسیون

تعریف لغوی
واژه رگرسیون را از لحاظ لغوی در فرهنگ لغت به معنی پسروی، برگشت و بازگشت است. اما از دید آمار و ریاضیات به مفهوم بازگشت به یک مقدار متوسط یا میانگین به‌کار‌می‌رود. بدین معنی که برخی پدیده‌ها به مرور زمان از نظر کمی به طرف یک مقدار متوسط میل می‌کنند.
شیوه‌های مهم تحلیل‌های رگرسیونی به شرح زیر هستند:
رگرسیون خطی ساده
رگرسیون خطی چندگانه
رگرسیون فازی
رگرسیون لجستیک
این تنوع باعث شده‌است که بتوان به راحتی هر نوع داده‌ای (اغلب از نوع داده‌های پیوسته) را تحلیل کرد و به راحتی نتیجه‌گیری نمود.
برای محاسبه و یا انجام یک تحلیل رگرسیونی ابتدا تحلیل‌گر حدس می‌زند که بین دو متغیر، نوعی ارتباط وجود دارد، در حقیقت حدس می‌زند که یک رابطه به شکل یک خط بین دو متغیر وجود دارد و سپس به جمع‌ آوری اطلاعات کمی از دو متغیر می‌پردازد و این داده‌ها را به صورت نقاطی در یک نمودار دو بعدی رسم می‌کند. این تحلیل ها یا نرم افزارهای مربوطه صورت گرفته و ملاک بازگشت به میاینگین داده ها حول محوری مشخص یا میانگین است.
همچنین نرم افزارهای بسیاری هستند که قابلیت محاسبه رگرسیون را دارند اما مشهورترین آنها عبارتند از:
نرم افزار اکسل (که ساده ترین نرم افزار است)
نرم افزار مطلب
اس ‌پی ‌اس ‌اس (SPSS)
اس‌پلاس +S(S-Plus)
تحلیل رگرسیونی یا تحلیل وایازشی فن و تکنیکی آماری برای بررسی و مدل‌سازی ارتباط بین متغیرها است. رگرسیون تقریباً در هر زمینه‌ای از جمله مهندسی، فیزیک، اقتصاد، مدیریت، علوم زیستی، بیولوژی و علوم اجتماعی برای برآورد و پیش بینی مورد نیاز است. تحلیل رگرسیونی، یکی از پرکاربردترین روشها در بین تکنیک‌های آماری است.
در تحقیقاتی که از تحلیل رگرسیون استفاده می شود، هدف معمولا پیش بینی یک یا چند متغیر ملاک از یک یا چند متغیر پیش بینی است. چنانچه هدف پیش بینی یک متغیر ملاک از چند متغیر پیش بین باشد از مدل رگرسیون چندگانه استفاده می‌شود. در صورتی که هدف، پیش بینی همزمان چند متغیر ملاک از متغیرهای پیش بینی یا زیر مجموعه ای از آنها باشد از مدل رگرسیون چند متغیری استفاده می‌شود. در تحقیقات رگرسیون چندگانه هدف پیدا کردن متغیرهای پیش بینی است که تغییرات متغیر ملاک را چه به تنهایی و چه مشترکا پیش بینی کند. ورود متغیرهای پیش بین در تحلیل رگرسیون به شیوه های گوناگون صورت می‌گیرد. از آن جا که روش تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی با توجه به چارچوب نظری یا تجربی وپژه ای صورت می گیرد، در تحقیقات علوم رفتاری از اهمیت خاصی برخوردار است. لازم به ذکر است که برای این گونه تحقیقات آشنایی با روش های آماری تحلیل رگرسیون الزامی است(حبیبی، ۱۳۸۶).

۲-۱۷: پیشینه تحقیق

از شبکه های عصبی برای انجام پیش بینی در بسیاری از موضوعات مختلف استفاده شده به طور مثال: جلالی لیچایی و بید هندی(۱۳۸۵) در پژوهش خود به بررسی مقایسه روش های رگرسیون خطی چندگانه و شبکه های عصبی مصنوعی برای برآورد تخلخل و نفوذپذیری میدان های نفتی پرداخته اند و یا جباری و همکاران (۱۳۹۱) به بررسی رگرسیون خطی فازی و کاربرد آن در پژوهش های علم اقتصاد پرداختند. نوری و همکاران(۱۳۸۷) در پژوهش خود به بررسی مقایسه کاربرد روش های شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیون خطی چندمتغیره براساس تحلیل مؤلفه های اصلی برای پیش بینی غلظت میانگین روزانه کربن مونوکسید شهر تهران پرداختند. در جدول شماره یک با عنوان پیشینه تحقیق و تفاوت پیشینه مورد بررسی با تحقیق حاضر موجود در ادامه توضیحات بیشتری ارائه گردیده است.
بنابر آنچه که گفته شده مشخص گردید شبکه های عصبی مصنوعی تقریبا در تمامی علوم کاربرد دارد. همچنین با توجه به بررسی های بعمل آمده در مقالات موجود در سایت هایSince Direct ،Elsivier و Emerald و برخی پایان نامه ها به سوابقی برخورده ایم که ذیلا به بخشی از آنها اشاره می شود. این مطالب در قالب پیشینه خارجی و داخلی مطرح می گردد:

۲-۱۷-۱: پیشینه داخلی :

صالح نژاد در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان بررسی عوامل موثر بر دقت پیش بینی سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، با بهره گرفتن از رگرسیون چند متغیره و بررسی نمونه ای مشتمل بر ۷۸ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در خلال سال های ۱۳۸۵ الی ۱۳۸۹پرداخت. نتایج پژوهش وی نشان می دهد که از بین عوامل بررسی شده متغیرهای اندازه، نسبت سودآوری، رشد فروش، شاخص کل بورس و تولید ناخالص داخلی با دقت پیش بینی سود رابطه مستقیم، متغیرهای حجم مبادلات سهام، نرخ ارز، نرخ تورم با دقت پیش بینی سود رابطه معکوس و سایر متغیرهای زمان ورود به بورس، افق زمانی پیش بیینی و نسبت اهرم مالی معنا داری با دقت پیش بینی سود ندارند(صالح نژاد، ۱۳۹۱).
محمودی در پژوهش خود تحت عنوان سنجش متغیرهای مالی ارزیابی عملکرد شرکت های بورس اوراق بهادار تهران با بهره گرفتن از الگوریتم TOPSIS و تکنیک DEA، به بررسی رابطه عملکرد مدیران و پاداش دریافتی آنان در خلال سال های ۱۳۸۱ الی ۱۳۸۶ در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخت. بر اساس نتایج به دست آمده استفاده از متغییرهای مالی عملکرد در دو دسته مذکور برای سه سال ارتباط معنی داری داشته و به منظور ارزیابی عملکرد بنگاههای اقتصادی تمامی متغییرها در دو دسته نتایج مناسب و مفیدی را برای سرمایه گذاران بطور توام به همراه خواهد داشت (محمودی، ۱۳۹۰).
مهرآرا و همکاران در پژوهش خود به بررسی الگوسازی و پیش بینی شاخص بورس اوراق بهادار تهران و تعیین متغیرهای مؤثر بر آن پرداختند. در این مقاله با الگوسازی و پیش بینی شاخص قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار سعی در،GMDH تهران مبتنی بر ساختار تلفیقی الگوریتم ژنتیک با رویکرد شبکه عصبی شناخت متغیرهای مؤثر بر شاخص بورس اوراق بهادار شده است. یازده متغی ر کلان اقتصادی مرتبط با بازار سرمایه به همراه وقفه های یک و دو ماهه هر کدام از آنها و وقفه های متغیر وابسته، الگویی با ۳۵ متغیر ورودی را ایجاد کرد که نتایج به دست آمده پایه پولی، کرایه، CPI ، نشان دهنده تأثیر قوی و معنادار شاخص قیمت زمین، هزینه مسکن اجاره ای و قیمت جهانی نفت خام بر شاخص قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار است. در مقابل، بازار ارز خارجی و طلا، ارتباط کمتری با بازار سهام داشته است (مهرآرا و همکاران، ۱۳۸۸).
اولاتانجی و همکاران در پژوهش خود تحت عنوان پیش بینی قیمت سهام بر مبنای شبکه های عصبی مصنوعی به بررسی بازار سهام عربستان سعودی پرداختند. مدل طراحی شده آنها ارزش بازار قیمت سهام در روزهای آتی را با خطای بسیار پایین پیش بینی می کند. بنابراین مدل پیشنهادی آنها برای پیش بینی ارزش بازار سهام عربستان سعودی مناسب دیده شده است (اولاتونگ، ۲۰۱۳).
همچنین ابریشمی و همکاران (۱۳۸۸) با بهره گرفتن از مدل شبکه عصبی (GMDH) و مدل ARIMA رشد اقتصادی کشور ایران را در دوره زمانی ۱۳۳۸-۱۳۸۵ مدلسازی و پیش بینی کردند.
سینایی،مرتضوی وتیموری اصلدار (۱۳۸۴)به پیش بینی شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران به وسیله شبکه عصبی مصنوعی و ارائه شواهدی مبنی بر رفتار آشوب گونه شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار پرداختند. آنها دو مجموعه از داده ها برای ورودی شبکه عصبی انتخاب نمودند ،وقفه های مختلفی از شاخص وعوامل کلان اقتصادی به عنوان متغیر مستقل انتخاب کردند . در این تحقیق از مدل خطی ARIMAبرای پیش بینی شاخص قیمت در هفته های بعدی استفاده شده است.نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد شبکه عصبی عملکرد بهتری نسبت به مدل خطی ARIMA برای پیش بینی شاخص قیمت دارد .

سومین نوع زندگی از نظر روانشناسان مثبتگرا داشتن قصد یا معنی در زندگی و دنبال کردن قصد و هدفی خاص در زندگی است. این شامل استفاده از توانمندیها و استعدادها به منظور پیوستن به چیزی است که فرد به آن ایمان دارد و آن را بزرگتر از خودش میداند. در این زمینه به ویژه نهادهای اجتماعی مفهوم مییابند نهادهایی که در این نحله به آنها نهادهای خوب گفته میشود، مانند مذهب، خانواده، اجتماع و ملت.
بهزیستی روان شناختی
امروزه دیدگاه جدیدی در علوم وابسته به سلامت به طور اعم و در روانشناسی بطور اخص در حال شکلگیری و گسترش است. در این دیدگاه و رویکرد علمی تمرکز بر روی سلامتی و بهزیستی از جنبهی مثبت و نیز توضیح و تبیین ماهیت روانشناختی بهزیستی است (ریف و سینگر، ۱۹۹۸؛ آنتونوفسکی، ۱۹۸۷؛ استرامپفر۱، ۱۹۹۰؛ به نقل محمودی، ۱۳۸۴).
بهزیستی روان شناختی مستلزم درک چالشهای وجودی زندگی است. رویکرد بهزیستی روان شناختی رشد و تحول مشاهده شده در برابر چالشهای وجودی زندگی را بررسی میکند و به شدت بر توسعه انسانی تأکید دارد به عنوان مثال دنبال نمودن اهداف معنادار، تحول و پیشرفت به عنوان یک فرد و برقراری روابط کیفی با دیگران. جمع گستردهای از ادبیات تحقیقی در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی به تجزیه و تحلیل چالشهای و مشکلات اساسی زندگی پرداخته است (ریف۲ وکیس۳، ۲۰۰۲).
نظریهپردازان «گسترهی زندگی»۴ نظیر اریکسون (۱۹۵۹) و نوگارتن۵ (۱۹۷۳) التزامهای دوره های مختلف سنی و راههایی را که فرد بطور موفقیتآمیزی میتواند بر آنها غلبه کند را تبیین کردهاند. روانشناسان علاقمند به رشد و پیشرفت کامل انسان سازههایی از قبیل خودشکوفایی (ابراهام مزلو، ۱۹۶۸) کمال رشد۱ (آلپورت، ۱۹۶۸) و تفرد (یونگ، ۱۹۳۲) را پیشنهاد و ارائه کردهاند (به نقل پروین، ۱۳۷۲).
احساس بهزیستی هم دارای مؤلفه های عاطفی و هم مؤلفه های شناختی است. افراد با احساس بهزیستی بالا به طور عمدهای هیجانات مثبت را تجربه میکنند و از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبتی دارند، در حالی که افراد با احساس بهزیستی پایین حوادث و موقعیت زندگی شان را نامطلوب ارزیابی میکنند و بیشتر هیجانات منفی نظیر اضطراب، افسردگی و خشم را تجربه میکنند (مایرز۲ و دینر۳، ۱۹۹۵).
باید توجه داشت که تجربه هیجانات خوشایند و مثبت همزمان با تجربهی هیجانات ناخوشایند و منفی صرف کند به همان نسبت زمان کمتری را برای هیجانات منفی باقی میگذارد. از سوی دیگر باید توجه داشت که هیجانات مثبت و منفی حالات دو قطبی نیستند که فقدان یکی وجود دیگری را تضمین کند. یعنی احساس رضامندی مثبت تنها با فقدان هیجانات منفی پدید نمیآید و عدم حضور هیجانات منفی لزوماً حضور هیجانات مثبت را به همراه نمیآورد، بلکه برخورداری از هیجانات مثبت خود به شرایط و امکانات دیگری نیازمند است. بنابراین، احساس بهزیستی (شادی) سه مؤلفه مجزا و در عین حال مرتبط با یکدیگر را میبایست مورد شناسایی قرار داد:

الف) حضور نسبی هیجانات مثبت
ب) فقدان و عدم حضور هیجانات منفی
ج) رضامندی از زندگی.
در مطالعات گوناگون افراد شاد را با ویژگیهای زیر تعریف میکنند:
اول آنکه از عزت نفس و احترام به خود بالایی برخوردارند و خودشان را دوست دارند. در یکی از آزمونهای عزت نفس با جملههایی نظیر«من از با خود بودن لذت میبرم» و «من ایدههای خوبی دارم» کاملاً موافق هستندِِ. این افراد به اخلاقیات توجه بسیار دارند و عقلانی رفتار میکنند (ژانوف بولمن،۱۹۸۹؛ مایرز،۱۹۹۳؛ به نقل کرمینوری،۱۳۸۱ ).
دوم آنکه افراد شاد احساس کنترل شخصی بیشتری را در خود احساس میکنند، آنهایی که انجام امور بیشتر به توانایی های خود میاندیشند تا به درماندگی و ناتواناییهایی خویش، با استرس بیتشری مقابله میکنند (دو مونت، ۱۹۸۹؛ لارسن،۱۹۸۹؛ به نقل کرمینوری، ۱۳۸۱).
سوم آنکه افراد شاد خوشبین هستند. افراد خوشبین با این جملات موافقت کامل دارند که: «وقتی با کار جدیدی روبرو میشوم، انتظار موفقیت در آن کار را دارم». با این افراد موفقتر، سالم و شادتر از افراد بدبین هستند (دمبر، بروک، ۱۹۸۹، سلیگمن، ۱۹۹۱؛ به نقل کرمینوری، ۱۳۸۱).
چهارم آنکه افراد شاد برونگرا هستند و در ارتباط و همکاری با دیگران توانمندند افراد شاد در مقایسه با افراد ناشاد، چه در تنهایی و چه در حضور دیگران، احساس شادی میکنند و از زندگی خود و دیگران، از زندگی در نواحی گوناگون شهری یا روستایی و یا اشتغال در مشاغل گوناگون انفرادی و اجتماعی به یک اندازه لذت میبرند (دینر و همکاران، ۱۹۹۲).
یکی از مهمترین مدلهایی که بهزیستی روان شناختی را مفهومسازی و عملیاتی کرده، مدل ریف و همکاران است. ریف بهزیستی روان شناختی را تلاش فرد برای تحقق توانایی های بالقوه واقعی خود میداند .این مدل از طریق ادغام نظریههای مختلف رشد فردی عملکرد سازگارانه شکل گرفته و گسترش یافته است بهزیستی روانشناختی در مدل ریف و همکاران از شش مؤلفه تشکیل شده است: مؤلفهی پذیرش خود به معنی داشتن نگرش مثبت به خود و زندگی گذشته خویش است. اگر فرد در ارزشیابی، استعدادها تواناییها و فعالیتهای خود در کل احساس رضایت کند و در رجوع به گذشتهی خود احساس خشنودی کند، کارکرد روانی مطلوبی خواهد داشت. همه انسانها تلاش میکنند با وجود محدودیتهایی که در خود سراغ دارند، نگرش مثبتی به خویشتن داشته باشند، این نگرش پذیرش خود است مؤلفهی خودمختاری به احساس استقلال، خودکفایی و آزادی از هنجارها اطلاق میشود .فردی که بتواند بر اساس افکار، احساسات و باورهای شخصی خود تصمیم بگیرد، دارای ویژگی خودمختاری است.
در حقیقت، توانایی فرد برای مقابله با فشارهای اجتماعی، به این مؤلفه، مربوط میشود داشتن ارتباط مثبت با دیگران، دیگر مؤلفهی این مدل، به معنی داشتن رابطه باکیفیت و ارضاکننده با دیگران است. افراد با این ویژگی عمدتاً انسان هایی مطبوع، نوع دوست و توانا در دوست داشتن دیگران هستند و می کوشند رابطه ای گرم بر اساس، اعتماد متقابل با دیگران، ایجاد کنند مؤلفهی هدفمندی در زندگی، به مفهوم دارا بودن اهداف درازمدت و کوتاهمدت در زندگی و معنادار شمردن آن است. فرد هدفمند نسبت به فعالیتها و رویدادهای زندگی علاقه نشان میدهد و به شکل مؤثر با آن ها، درگیر میشود. یافتن معنی برای تلاشها و چالشهای زندگی در قالب این مؤلفه قرار میگیرد. تسلط بر محیط مؤلفهی دیگر این مدل به معنی توانایی فرد برای مدیریت زندگی و مقتضیات آن است . لذا فردی که احساس تسلط بر محیط داشته باشد، میتواند ابعاد مختلف محیط و شرایط آن را تا حد امکان دستکاری کند، تغییر دهد و بهبود بخشد مؤلفهی رشد شخصی به گشودگی نسبت به تجربیات جدید و داشتن رشد شخصی پیوسته باز میشود. فردی با این ویژگی همواره درصدد بهبود زندگی شخصی خویش و از طریق یادگیری و تجربه است.
شکل شماره (۲-۱): الگوی ریف در خصوص سازه بهزیستی روانشناختی؛ اقتباس از کرد تمینی (۱۳۸۴)
شواهد پژوهشی فراوانی وجود دارد که نشان میدهند حوادث نامطبوع زندگی قادرند بهزیستی روانشناختی را تحت تأثیر قرار دهند و مختل کنند و به ایجاد مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب منجر شوند بر این اساس داشتن فرزند کمتوانذهنی که ماهیتی تقریباً ثابت و تنشزا دارد. میتواند با ایجاد تنیدگی به کاهش بهزیستی روانشناختی منتهی شود. روی بهزیستی روانشناختی نشان داده است مادران دارای فرزند عادی در مؤلفه های خودمختاری، تسلط برمحیط، رشد شخصی و پذیرش خود، نسبت به مادران دارای فرزند کمتوان ذهنی وضعیت بهتری دارند، اما در مؤلفهی احساس داشتن هدف در زندگی، مادران گروه دوم بهتر بودند. از مشکلاتی که در میان مادران کودکان کمتوانذهنی شیوع دارد، افسردگی است.
تحقیقات نشان دادهاند که حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد مادران این کودکان نمرات بالایی در آزمونهای افسردگی دریافت کردهاند و دارای علائم بالینی مربوط به افسردگی هستند. مادران علاوه بر تحمل مشکلات ناشی از مراقبت از کودک کمتوانذهنی، باید با مشکلات مربوط به هزینه های بالای اقتصادی، کاهش روابط اجتماعی با آشنایان و بستگان، احساس گناه از به دنیا آوردن فرزندی مشکلدار و نگرشهای منفی اطرافیان نیز کنار بیایند که این موارد میتوانند افسردگیای ایجاد کنند که ناتوان کننده باشد اما پژوهشها نشان دادهاند که وجود افسردگی والدین، خصوصاً مادران، کودکان کمتوانذهنی با متغیرهای مختلفی مانند نوع کمتوانیذهنی داشتن منابع مالی بسنده یا سطح اقتصادی اجتماعی متوسط و بالاتر و حمایتهای اجتماعی مناسب ارتباط دارد و متغیرهای فوق، میتوانند تأثیر کمتوانیذهنی را تعدیل کنند. بررسیها حاکی از این بودهاند که افسردگی با برخی از ویژگیها و صفات شخصیتی، تعدیل میشود (میکائیلی، ۱۳۸۸).
ابعاد بهزیستی روانشناختی
در زمینهی مطالعه روانشناختی برخی از محققان آن را از نظر مؤلفه ها یا فرایندهای ویژه نظیر بندهای عاطفی مفهومسازی میکنند. بلومبرگ، بونلا و کاسکنو^[۳۹] (۲۰۰۰) در تبیین بهزیستی روانشناختی بر فرایندهای جسمانی تأکید کرده و خاطر نشان میسازند که بین سلامت روانی بالا و کیفیت بالای زندگی رابطه وجود دارد. برخی دیگر از محققان نیز در توصیف بهزیستی روانشناختی بر نقش فرایندهای معنوی نظیر هدفمندی در زندگی که منجر به عملکرد بهینه میگردد تأکید دارند. برخی نیز بر فرایندهای فردی و اجتماعی از قبیل برخورداری از توجه مثبت نسبت به خود و پیوندهای معنادار با دیگران اشاره میکند. ریف (۱۹۸۹) دریافت که محققان درباره معیارهایی از قبیل دیدگاه مثبت نسبت به خود (پذیرش خود)، توانایی ایجاد بافتهایی منطبق با وضعیت روانشناختی خود (تسلط بر محیط)، روابط گرم با دیگران (روابط مثبت با دیگران)، هدفمندی و احساس جهت داشتن (زندگی هدفمند)، رشد توانایی های بالقوه فردی (رشد شخصی) و مستقل بودن (استقلال) اتفاق نظر دارند . موارد فوق با مواردی از قبیل رضایت از زندگی رابطه مثبت و با کنشوریهایی از قبیل افسردگی رابطه منفی نشان میدهند (به نقل نبئی، ۱۳۹۱).
نظریههای بهزیستی روانی

۲-۱۳-۱- نظریهی فرانکل^[۴۰]
نظریهی فرانکل بر معناجویی افراد در زندگی تأکید دارد. او معتقد است که رفتار انسانها نه بر پایهی لذتگرایی نظریهی روانکاوی فروید و نه بر پایهی نظریه قدرتطلبی آدلر است، بلکه انسانها در زندگی به دنبال معنا و مفهومی برای زندگی خود میباشند. اگر فردی نتواند معنایی در زندگی خویش بیابد، احساس پوچی به او دست میدهد و از زندگی ناامید میشود و ملالت و خستگی از زندگی تمام وجودش را فرا میگیرد. الزاماً این حس منجر به بیماری روانی نمیشود، بلکه پیشآگهی بدی برای ابتلا به این اختلالات است. بنابراین فرانکل بهزیستی را در یافتن معنا و مفهوم در زندگی میداند (فرانکل، ۱۹۹۵).
۲-۱۳-۲- الگوی ویسینگ و واندان
ویسینگ (۱۹۸۸)، وان دان^[۴۱] (۱۹۹۴) به نقل از زنجانی طبسی (۱۳۸۳)، یک سازهی بهزیستی، روانشناختی کلی را معرفی کردند که به وسیلهی ” احساس انسجام و پیوستگی ” در زندگی، تعادل عاطفی و رضایت کلی از زندگی، مشخص و اندازه گیری میشود. آنها تأکید میکنند که بهزیستی روانی، سازهای چند بعدی یا چند وجهی است و این حیطهها را در بر میگیرد:
عاطفه : در افراد بهزیست یا خوشبخت، احساس مثبت بر احساسات منفی غلبه دارد .
شناخت : این افراد رضایت از زندگی را تجربه میکنند. به نظر آنها زندگی قابل درک و کنترل است.
رفتار: افراد بهزیست، چالشهای زندگی را میپذیرند و به کار و فعالیت علاقه دارند.
روابط بین فردی : افراد بهزیست به دیگران اعتماد میکنند و از تعامل اجتماعی نیز برخوردارند.
۲-۱۳-۳- نظریهی ریف
در طول دههی گذشته ریف برای اولین بار تعریفی چند بعدی برای بهزیستی روانی ارائه داد (ریف، ۱۹۸۹). شش مؤلفهی در اینجا مطرح شد. تحقیقات بسیاری بر روی بهزیستی با توجه به این مدل انجام شد که برخی به بررسی تأثیر سن، جنسیت یا وضعیت اقتصادی- اجتماعی بر بهزیستی پرداختند و برخی دیگر بهزیستی را به عنوان عاملی متأثر از تجارب زندگی (ازدواج، بچه دار شدن و طلاق و…)و یا تحولات زندگی و نیز چالشهای خاص (داشتن والدین الکلی، داشتن بچهی عقب مانده ذهنی، پرستاری از همسر یا والدین بیمار) مورد مطالعه قرار دادند. این مؤلفه ها عبارتند از : پذیرش خود، هدف و جهتگیری در زندگی، رشد شخصی، تسلط بر محیط، خود مختاری و روابط مثبت با دیگران (ریف، ۱۹۸۹: ۷۲).
عوامل مؤثر بر بهزیستی
عوامل مختلفی بهزیستی را دستخوش تغییر میکنند. ویلسون^[۴۲] (۱۹۶۷) نشان داد که عوامل غیر شخصیتی، هم بهزیستی را تحت تأثیر قرار میدهند. او گفت افراد خرسند افرادی جوان، سالم، تحصیل کرده، با درآمد بالا، برونگرا، خوش بین، بدون نگرانی، مذهبی، متأهل و با عزت نفس بالا، با روحیه و شاد، برخوردار از هوش سرشار و فروتن هستند. عواملی چون سن، درآمد و تحصیلات تأثیر چندانی بر بهزیستی ندارند (کرمینوری و همکاران، ۱۳۸۱: ۲۸؛ به نقل نبئی، ۱۳۹۱).
امید به زندگی
اگر چه فرایند تولد نوزاد با رنجهای فراوانی همراه است لیکن برای والدین لذتبخش میباشد. با وجود بسیاری از مشکلات که والدین برای تولد فرزند خود متحمل میشوند امید به سالم و طبیعی بودن کودک معمولاً موجب احساس اعتماد در آنها و در نتیجه پذیرش کودک میگردد. به محض آگاه شدن والدین از معلولیت فرزند، تمام آرزوها و امیدهای آنها مبدل به یاس شده و مشکلات، شروع میشود. در واقع، تولد کودک کمتوان ذهنی نمایانگر فروپاشی تصوراتی است که والدین در سر میپروراندند. مادر، نخستین شخصی است که به طور مستقیم با کودک ارتباط برقرار میکند. رویارویی مادر با فرزند کمتوانذهنی، نیاز کودک به مراقبت دایمی، اهمیت فراهم ساختن شرایط ویژهی رشد، تجربهی تنش والدین ناشی از وجود رفتارهای آیینی، مشکلات زبانی، قشقرق و فقدان مهارت مراقبت از خود در این گروه ازکودکان، همگی زمینه را برای تضعیف کارکرد طبیعی مادر فراهم مینمایند. وجود چنین مشکلاتی افزایش میانگین اختلالات روانی در مادران کودکان استثنایی و به ویژه مادران دارای کودک کمتوانذهنی را در مقایسه با مادران کودکان عادی در پی خواهد داشت. همچنین داشتن توقعات و انتظارات دور از توانایی کودکان و برآورده نشدن آنها موجب ناکامی والدین میشود.
بنابراین تولد یک کودک کمتوانذهنی در مادرانی که به مدت ۹ ماه بارداری، انتظار یک کودک سالم و با ویژگیهای طبیعی را داشته اند موجبات احساس گناه و تقصیر، ناکامی و محرومیت ناشی از طبیعی نبودن کودک را در مادر فراهم میکند که بالطبع غم، اندوه و افسردگی را به دنبال خواهد داشت. در مجموع، چنین شرایطی میتواند سبب گوشهگیری، عدم علاقه به برقراری رابطه با محیط، احساس خودکم بینی و بی ارزشی در مادر شود و پیامدهای منفی همچون اضطراب، پرخاشگری، حرمت به خود پایین و افسردگی شدید را در مادران به دنبال داشته باشد و سلامت آنها را به خطر اندازد. یکی از مهمترین منابع زمینهساز این گروه از مشکلات روانشناختی از دست دادن امید به زندگی به نظر میرسد که امیدواری در تمام ابعاد زندگی ضروری باشد. امید به معنای توانایی باور به داشتن احساس بهتر، در آینده میباشد. امید با نیروی نافذ خود، تحریک کنندهی فعالیت فرد است تا بتواند تجربه های نو کسب نماید و نیروهای تازهای را در فرد ایجاد کند. امید به عنوان یکی از منابع مقابلهی انسان در سازگاری با مشکلات و حتی بیماریهای صعب العلاج در نظر گرفته میشود. همچنین امید میتواند به عنوان یک عامل شفادهنده، چندبعدی، پویا و قدرتمند توصیف شود و نقش مهمی در سازگاری با فقدان داشته باشد.
آثار سودمند امید بر سلامت جسمانی و روانی در پژوهشهای مختلفی تایید شده است. به عنوان مثال، همبستگی مثبت امید با عاطفهی مثبت، احساس خودارزشمندی حرمت خود و همبستگی منفی با افسردگی اضطراب احساس فرسودگی و به طور کلی با عاطفهی منفی نشان داده شده است. از نظر اسنایدر و همکاران، ملالت و افسردگی با انسداد یا عدم تحقق اهداف ارتباط دارد و برای فرد، واجد اهمیت است. سطح پایین امید، پیشبینیکنندهی سطح افسردگی و کاستیهای روانی اجتماعی است. بررسی علمی امید به زندگی در انسان قدمتی کوتاه دارد و دوران ابتدایی خود را میگذراند. اسنایدر برای اولین بار، نظریهی امید را مطرح کرد و آن را متشکل از قدرت اراده، قدرت راهیابی، داشتن هدف و تشخیص موانع دانست. گروپمن امید را احساس وجد و نشاط در نظر میگیرد که هنگامی تجربه میشود که فرد آینده بهتری را فراسوی چشمان خود انتظار داشته باشد. امید، عبور از موانع مهم و پرتگاههای عمیق را در طی مسیر تسهیل میکند. امید به فرد جرأت میدهد که با شرایط خویش مواجه شود و ظرفیت غلبه بر آنها را پیدا کند.
بر خلاف گروپمن که خصیصهی انفعالی برای امید در نظر میگیرد و آن را مانند دارونما تلقی میکند، اسنایدر معتقد است که امید، خصیصهی فعالی است که در بر گیرندهی داشتن هدف، قدرت برنامه ریزی و اراده برای دستیابی به هدف، توجه به موانع رسیدن به هدف و توانایی رفع آنها است: ناامیدی، فرد را در وضعیت غیر فعالی قرار میدهد که نمیتواند موقعیتهای مختلف خود را بسنجد و در مورد آنها تصمیم بگیرد. ناامیدی، شخص را در برابر عوامل تنشزا، بی دفاع و گرفتار میکند. شخص با گذشت زمان، تمامی امید خود را از دست میدهد و افسردگی عمیق را جایگزین آن میکند. طرز تفکر وی حالت انعطافناپذیر همه یا هیچ دارد که مانع حل مسئله میشود. در حقیقت ناامیدی باعث تضعیف مهارت حل مسئله در فرد می شود. همچنین سبب میشود که فرد به طور دایم تجربه های خود را به شکل منفی و نادرست ارزیابی کرده و پیامدهای نگران کنندهای را برای مشکلات خود در نظر بگیرد. (طاهری و همکاران، ۱۳۹۱)
یکی از مشغلههای بزرگ ذهن انسان، خود انسان است .آفرینش و پیدایش انسان، هدایت شده و جهتدار است یا بیجهت و تصادفی بوده است. اگر برای بودن انسان معنایی وجود دارد، آن معنا یا آن معناها چیست و کدامند و چگونه باید آنها را دریافت و محقق ساخت. (فرانکل، ۱۹۷۵؛ ترجمه یزدی، ۱۳۷۵).
به ذهن برخی، پرسشهایی چون چه باید بکنم؟ چه چیزی درست است؟ چه چیزی غلط است؟ چگونه تصمیم بگیر م؟ به سوی کدام هدف بروم؟ و برای چه غایتی کوشش نمایم؟ خطور میکند. به طور معمول این پرسشها به یک ذهن بیمار و آشفته متبادر نمیشود بلکه از یک روح بیدار و پخته که در فرایند جستجوگری فعال قرار دارد برمیخیزد. متأسفانه افراد شکیبایی خود را از دست میدهند و به راحتی تحت تأثیر گفته های دیگران قرار گرفته و در این مبارزه میدان را خالی میکنند. کسانی هم که پرسشگری میکنند و در جسجوی پاسخ هستند خود را در یک مارپیچ نا امیدی مییابند و چون نمیتوانند ذهن خود را باز یابند و در بحران راه خود را پیدا کنند درجا میزنند (فرانکل، ۱۹۶۳). زندگی توأم با بیماری یا آسیب دیدگی شدید غیرقابل پیشبینی و نامطلوب است. این نوع زندگی پر از خطرهایی است که متوجه خودانگاره شخص است و همچنین به عزتنفس، احساس آزادی، فعالیتهای روزمره، راحتی جسمی و زندگی آینده وی لطمه میزند. بیماری لاعلاج پیامدهای مختلفی را برجا میگذارد؛ از جمله: انکار، خشم افسردگی، عدم اطمینان و تنهایی (نصری و همکاران، ۱۳۸۰) در هر دوره از تاریخ، در هر فرهنگ و تمدنی در همه طبقات اجتماعی افرادی وجود داشتهاند که از نظر فعالیت اجتماعی، پایینتر از حد طبیعی بودهاند و این امر سازگاری آنها را با محیط زندگیشان مشکل ساخته است. (نیسی، ۱۳۷۷).
رضایت زناشویی