(GA)

 

 

 

۶۲

 

۲۰۰۰

 

کاهش تلفات انرژی و هزینه‌های سرمایه‌گذاری

 

(IA)^[81]

 

 

 

۶۳

 

۲۰۰۵

 

کاهش تلفات و هزینه نصب خازن

 

(TS)^[82]

 

 

 

۶۴

 

۲۰۱۲

 

کاهش تلفات انرژی و هزینه‌های خازن

 

(PSO)

 

 

 

۶۵

 

۲۰۱۲

 

کاهش تلفات و دی‌اکسید کربن

 

(PGBO)^[83]

 

 

 

۶۶

 

۲۰۱۴

 

کاهش تلفات و هزینه

 

(TLBO)

 

 

 

۶۷

 

۲۰۱۳

 

کاهش تلفات انرژی و هزینه‌های نصب خازن

 

(ACO)^[84]

 

 

 

۶۸

 

۲۰۰۸

 

بیشینه کردن صرفه‌جویی و کاهش انحراف ولتاژ

 

(Fuzzy-GA)^[85]

 

 

 

. فصل سوم الگوریتم PSO
۳-۱ مروری بر الگوریتم PSO
(PSO) یک تکنیک بهینه سازی مبتنی بر قوانین احتمال است، این الگوریتم از رفتار پرندگان در پیدا کردن غذا، الهام گرفته شده است، فرض بر این است که یک گروه از پرندگان به صورت تصادفی در یک منطقه به دنبال غذا می گردند، در حالی‌که تنها در یک قسمت از ناحیه جستجو، غذا وجود دارد. پرندگان از مکان غذا اطلاعی ندارند و تنها میزان فاصله خود تا ان محل را می دانند. استراتژی بکار رفته این است که پرندگان به دنبال پرنده ای حرکت می کند که ذره^[۸۶] نام دارد. هر ذره دارای یک مقدار برازندگی است، که توسط تابع برازندگی مسئله بدست می آید. یعنی پرنده ای که به غذا نزدیک‌تر است برازندگی بیشتری دارد. این الگو.ریتم ماهیت پیوسته دارد. در بسیاری از بهینه سازی ها، کارائی خود را ثابت کرده است.
PSO الگوریتمی است، که هم از لحاظ مفهومی و هم از لحاظ کاربرد، بسیار ساده و قابل درک می‌باشد، و از لحاظ محاسباتی نیز بسیار کارآمد است. و در مرجع نیز گزارش شده است، که این تکنیک در مسائلی که غیر خطی و مشتق ناپذیر هستند و یا دارای ابعاد زیادی هستند نیز، بسیار توانمند است و بسیاری از مشکلات GA را ندارند.
این الگوریتم، بر خلاف دیگر الگوریتم های محاسباتی ـ تکاملی، بجای اینکه از عملگرهای تکاملی برای کنترل هر کدام از اعضای جمعیت استفاده کند، هر کدام از اعضای جمعیت را در فضای جستجو با یک سرعتی که بطور پویا و بر اساس تجربۀ خود آن در هر ذراتی که در مجاورت آن ذره قرار دارند، تنظیم می‌گردند. و با آن سرعت، به پرواز در می آیند. در PSO بر خلاف ژنتیک، عملگر انتخاب مورد بررسی قرار نمی‌گیرد. بلکه تمام ذرات، در آن به عنوان اعضای جمعیت، همگی تا انتهای اجرای برنامه حفظ می‌شوند

در مورد سرعت همگرایی نیز باید گفت، که PSO نسبت به GA دارای نرخ همگرایی سریعتری می‌باشد. زیرا که در PSO، اطلاعات بین تمامی ذرات به اشتراک گذاشته می‌شود. و همۀ ذرات به سمت موقعیت بهترین ذره حرکت می‌کنند تا سریعاً به نقطه بهینۀ سراسری برسند. در صورتی که در GA تبادل اطلاعات دو طرفه، فقط بین دو ذره صورت می‌گیرد، و همگرایی به آهستگی صورت می‌گیرد و حتی این امر ممکن است باعث شود که ذرات ا در نقاط بهینۀ محلی نامناسب همگرا شوند ]۷۱-۷۲[.
۳-۲ انواع توپولوژی ذرات

رهبری (Leader ship) یعنی توانایی نفوذ بر گروهی به منظور رسیدن به هدف و یا اهداف(رابینز، ۱۳۸۶). سبک رهبری(Leader ship style) عبارت است از الگوهای رفتاری دائمی و مستمر که افراد در هنگام کار با دیگران و به وسیله دیگران از آن استفاده می کنند و به وسیله افراد درک می شود(مقیمی، ۱۳۷۷) . با تکیه بر یک شیوه یا سبک رهبری نامناسب و یا فن انگیزشی ناهماهنگ ، اهداف سازمانی دچار لطمه خواهد شد و ممکن است کارکنان نیز احساس رنجش و بی میلی ، ستم دیده‌گی و ناامنی و نارضایتی کنند. الگو و مدل مدیریت در هر جامعه تحت تأثیر شیوه های رهبری در آن جامعه است. بعضی از محققان مدیریت اعتقاد دارند که اختلاف اساسی بین سازمان موفق و سازمان ناموفق در شیوه رهبری آن است . عوامل چون فرهنگ ، زمان ، تجربه و آمادگی برای رهبری و درک و ارزیابی و اولویت‌ها و انتظارات در شیوه ی رهبری کردن اثر می گذارند . رهبر و یا مدیر قبل از آنکه به فکر هدایت پیروان باشد اول باید نیروهایی را که در زیر دستش وجود دارند به درستی شناسایی کند زیرا هر یک از پیروان دارای ویژگی های خاص خود است و انتظار دارد رهبر به نحوی با او برخورد کند تا نیازهایش تأمین شود(خورشیدی،۱۳۸۲).

شیوه های رهبری مناسب و مقتضی بر حسب این که هر کدام از کارکنان به چه مدت عهده دار منصب و شغلی بوده اند با یکدیگر فرق می کنند . ممکن است کارکنان در اولین روز به کارگیری در یک سازمان ، انتظار و وظیفه مداری بالایی از مدیر خود داشته باشند . یعنی آن که مدیر مشخص سازد که از کارکنان چه انتظاری دارد و همچنین این که به تفصیل برای کارکنان مشخص سازد که هر وظیفه و مسئولیتی را چگونه به انجام رسانند اما در مراحل بعد انتظار کارکنان از مدیریت آن است که آزادی عمل بیشتری به آنان داده شود یعنی آن که بر سر آنچه از آنان انتظار می رود با آنان توافق به عمل آید و اجازه داده شود که کارکنان خود آزادانه تصمیم بگیرند و چگونه آن کار را انجام دهند و سپس از بازخورد مقتضی مدیر در مورد نتیجه و نحوه انجام آن کار آگاه گردند. در سومین مرحله نیز ممکن است کارکنان متوقع باشند که مدیر بازخوردی مثبت و یا منفی راجع به نحوه انجام کارشان به آنها بدهد . نهایتاً یک کارمند که خود از انگیزه ی بالایی برخوردار گردیده ممکن است عمدتاً خود با استقلال بیشتر اوقات کار و شغل خویش رابه انجام رساند ، اگر چه چنین امری می تواند برای بعضی کارکنان خاص به هیچ وجه مناسب و مقتضی نباشد.
رنسیس لیکرت استاد دانشگاه میشیگان مدت سی سال الگوها و سبک های رهبری و مدیریت را مورد بررسی قرار داده و در نتیجه این تحقیقات اندیشه هایی را که در درک رفتار رهبری اهمیت دارند بسط داده است . لیکرت در طبقه بندی سبک های اصلی وظیفه مداری و کارمند مداری و مدل چهار سطحی اثر بخشی مدیریت را ارائه کرده است . لیکرت چهار سبک تحت عنوان نظام یک یا سبک استبدادی - استثماری ، نظام دو یا سبک استبدادی – خیرخواهانه ، نظام سه یا مشاوره ای و نظام چهار یا سبک مشارکتی را برای رهبری تعیین کرده است. بطور خلاصه در تئوری لیکرت روش شماره ۱ طرفدار کار است ، روش مدیریتی است هوادار استبداد و بسیار تشکیلاتی است. اما روش شماره ۴ مدیریتی است طرفدار ارتباطات و بر پایه کار گروهی ، اعتماد متقابل و اطمینان است روش شماره ۲ و ۳ مراحلی بینابین در میان دو ماکسیمم هستند که به تئوری های X و Y نزدیک ترند. به کمک تئوری سبک های چهاگانه رهبری می توان سازمان ها را از جهت سبک رهبری مورد سنجش قرار داد و رابطه بازدهی سازمانی و نوع رهبری را مشخص ساخت.
از طرف دیگر امروزه تنش روانی جزء لاینفک زندگی بشر گردیده و تعیین سلامت و یا بیماری افراد دارای اهمیت فراوان است . تنش روانی از طریق ساز و کارهای سایکو نوروفیزیولوژیک بر کارکردهای جسمی و روانی تأثیر می گذارند و در دراز مدت می تواند به ایجاد و یا تشدید اختلالات جسمی یا روان شناختی منجر شود . علل تنش روانی می توانند هم درونی و هم بیرونی باشند . زندگی در جوامع صنعتی آلودگی محیط ویژگی های شغلی موجود در جوامع پیچیده ، نقش های متعدد اجتماعی که زنان و مردان بر عهده دارند ، نوع ارتباطات افراد در محیط های شغلی و … را می توان از علل بیرونی تنش روانی دانست . در مقابل آمادگی های شخصیتی از جمله داشتن ژن های شخصی زمینه ساز سبک های اسنادی و تجربه های ناخوشایند دوران کودکی و … از علل درونی تنش روانی اند .
به طور خلاصه، عوامل متعددی در ایجاد استرس دخالت دارند که این عوامل تحت عنوان منابع بالقوه استرس مطرح اند . الف) عوامل محیط ب) عوامل سازمانی ج) عوامل فردی . اغلب اوقات کارکنانی که تحت شرایط تنیدگی قرار می گیرند از سبک رهبری مدیران خود شکایت دارند . تنیدگی ، حالتی است در روان و تن که ناشی از وارد شدن فشار به روان و جسم فرد است . بنابراین کاربرد واژه های فشار عصبی ، فشار روانی و یا فشار روحی معادل دقیقی برای استرس در زبان فارسی نیست . تنیدگی حالتی ناشی از فشار است نه خود فشار . در یک تقسیم بندی عوامل به وجود آورنده تنیدگی شغلی به پنج دسته عوامل سازمانی ، برون سازمانی ، سازمان گروهی ، فردی و شغلی تقسیم شده است . (لوتانز، ۱۳۷۲)
اثرهای تنیدگی به شکل های مختلف نمایان می شود . کوکس این اثر ها را به پنج دسته عینی ، رفتاری ،شناختی فیزیولوژیکی و سازمانی تقسیم می کند(میچل، ۱۳۸۳). وقتی تنیدگی در حد اعتدال است عملکرد بالا است . در این حالت ، افراد انرژی خود را به جای مقابله با تنیدگی صرف بالا بردن عملکرد می کنند . وقتی تنیدگی از حد اعتدال فراتر می رود ، افراد به جای بالا بردن عملکرد انرژی خود را صرف مقابله با تنیدگی می کنند .
جیمز کوئیک و جاناتان کوئیک آسیب های غیر مستقیمی را که در رابطه با تنیدگی در یک سازمان به وجود می آید مورد مطالعه قرار داده اند . این آسیب ها شامل از دست دادن نشاط و گسستن علاقه ها و تصمیم گیری نادرست است . آنها اظهار می دارند که کم شدن نشاط باعث پایین آمدن روحیه و کم شدن انگیزه و افزایش عدم رضایت می گردد و این آسیب های غیر مستقیم ممکن است در آسیب های مستقیم از قبیل تعویض زیاد کارکنان و پایین آمدن کارایی تأثیر داشته باشد(کاری، ۱۳۷۲) . یکی از مباحث در ارتباط با تنیدگی بررسی شخصیت افراد است . بالگر و زاکرمن مطرح ساختند که شخصیت می تواند نقش مهمی در جریان تنیدگی داشته که چنین نقشی را از طریق تأثیرگذاری بر میزان در معرض وقایع استرس زا قرار دادن افراد و همچنین از طریق تأثیرگذاری واکنش آنان نسبت به این وقایع ، و یا هر دو اعمال می کنند . درک این نکته مهم است که چندین ساز وکار وجود دارد که به وسیله آنها شخصیت می تواند به عنوان یک متغیر میانجی و تعدیل کننده عمل کند که یکی از مهمترین آنها درک و برداشت افراد از موقعیت ها است و لذا چنین بر می آید که هر عاملی که بر جریان درک و برداشت افراد از موقعیت ها تأثیر بگذارد می تواند در ایجاد تنیدگی در افراد هم نقش داشته باشد .
در بسیاری از موارد ذیل دلیل شکست افراد در انجام دادن اثربخش وظایف شغلی خود در سازمان و کمبود هوش یا فقدان مهارت های فنی آنان نیست بلکه علت همسو نبودن ویژگی های شخصیت آنان با شغلی است که به عهده دارند. به عبارت دیگر ویژگی های شخصیتی با عملکرد شغلی هم بستگی دارد . تفاوت فردی در شخصیت می تواند بر انتخاب شغل نیز اثر بگذارد .
شخصیت ترکیبی از ویژگی های جسمانی و ذهنی است و بیانگر آن است که فرد چگونه می بیند و می اندیشد و رفتار می کند و احساس می کند . گاه تلاش می شود شخصیت با پرسشنامه ها و یا آزمون های مشخص اندازه گیری گردد . درک شخصیت افراد به درک رفتار سازمانی آنان کمک می کند و از این حیث که هر فرد بر اساس شخصیت خاص خود مایل به انجام رفتارهایی به طرقی خاص است . تعامل میان سه تعیین کننده ی عمده بر شکل گیری و رشد شخصیت تأثیر می گذارد . این تعیین کننده ها عبارتند از میراث فیزیولوژیکی فرد و گروه هایی به آنها وابسته است و فرهنگی که در آن عضویت دارد(میچل، ۱۳۸۳).
به دلایل زیر شخصیت مفهوم مفید و پر اهمیت خود را همچنان حفظ کرده است : نخست این که شخصیت یکی از عملی ترین عواملی است که می توان در اولین تماس با متقاضی شغل از آن برای ارزیابی استفاده کرد و دوم آنکه با مقایسه شخصیت یک فرد با همکارانش به ویژه در محیطی که به تلاش جمعی نیاز است می توان به کارایی کمک کرد. مطالعات متعدد نشان داده که شخصیت افراد تا حد بسیار زیادی بر گزینش عملکردها ، غیبت ها ، استخدام و … کارکنان تأثیر می گذارد.(دو ماهنامه علمی – پژوهشی دانشور رفتار / دانشگاه شاهد/آبان ۸۷ سال پانزدهم شماره ۳۱) . حال این سئوال مطرح است که آیا بین سبک رهبری مدیران ، نوع شخصیت و میزان تنیدگی کارکنان سازمان رابطه ای وجود دارد؟
۱-۳- اهمیت و ضرورت پژوهش
نظر به اینکه هر تصمیمی که یک مدیر در سازمان های مختلف اتخاذ می نماید زندگی بسیاری را متاثر می سازد چنانچه این امر برای مدیران به درستی محقق گردد سنگینی این بار مسئولیت ، آنان را به سمتی سوق خواهد داد که در پذیرش مسئولیت ها دقت بیشتر نموده و همواره به این مهم توجه نمایند که در اعمال مدیریت نیز باید مسئولانه اقدام نمایند.
بدون اگاهی (اطلاعات) نمی توان مسئولانه عمل کرد . فرد آگاه ناچار به عمل مسئولانه است (کن بلانچارد)
موضوع دانش مدیریت و بخصوص بحث هدایت و رهبری موضوعی است که همراه با زندگی اجتماعی انسان و حتی قبل از آن مطرح بوده است .
نقشی که رهبران و مدیران در تغییر و تحولات تاریخ ، پیروزی ها ، شکست ها ، هدایت ها ، گمراهی ها ، سازندگی ها، ویران گری ها و بالاخره رشد و تکامل جامعه انسانی داشته اند،همواره نقشی بسیار مهم و اساسی بوده است (جاسبی، ۱۳۸۵).
پیروزی هر جامعه چه در سطحی ملی و چه در سطح جهانی در گرو فعالیت و کارآمدی مدیران و تصمیم گیران آن در تمامی سطوح است . (زمردیان ، ۱۳۸۳) . آلفرد مارشال اقتصاددان انگلیسی می گوید: اگر تمام سرمایه ها و ابزار تولید در جهان به یکباره نابود شوند ولی علم و هنر مدیریت باقی بماند، تولید و توسعه و پیشرفت همچنان ادامه خواهد داشت (بیان ، ۱۳۸۳).
یکی از پیچیده ترین وظایف مدیریت ، وظیفه هدایت و رهبری است . رهبری جزء جدایی ناپذیر مدیریت است و نقش اساسی را در عملیات مدیر ایفا می کند . اگر فقط یک عامل وجود داشته باشد که وجوه افتراق بین سازمان های موفق و ناموفق را معلوم کند . بدون شک آن عامل رهبری موثر است . (ایرانژاد پاریزی و ساسان گهر ، ۱۳۸۰). امروزه نقش مدیر به عنوان رهبر به قدری اهمیت پیدا کرده است که در همه زمینه ها برای یافتن اشخاصی که توانایی لازم را برای رهبری داشته باشند کوشش مستمر به عمل می آید . در واقع اگر این نقش انجام نشود کاری صورت نمی گیرد .
در قالب وظیفه رهبری مدیر باید توان و تمایل فرد با گروه را بسنجد و با توجه به قدرت خود یکی از سبک های رهبری را در برخورد با آنان برگزیند . (رضائیان ، ۱۳۸۸) . سبک رهبری نشان دهنده طرز تفکر و جهان بینی و شخصیت رهبران است . (ایرانژاد پاریزی ، و ساسان گهر ، ۱۳۸۰). چنانچه سبک رهبری به طور نامناسبی انتخاب شود از یک سو منجر به کاهش کارایی افراد و سازمان می شود و از سوی دیگر به عنوان عامل به وجود آورنده تنیدگی در کارکنان عمل می نماید .
تنیدگی با تأثیر بر افکار ، اندیشه ها و عواطف ، توانمندی روانی و جسمانی را کاهش می دهد و مقاومت بدن و روان را در مقابل عوامل تهدید کننده کاهش می دهد و از طریق مختل ساختن نظام ایمنی بدن فرد را در معرض انواع بیماری های روانی و جسمانی قرار می دهد . (بارون و گرینبرگ، ۱۳۸۵) .
از آنجا که کارکنان سازمان به عنوان منابع انسانی مهمترین منبع سازمانی محسوب می شوند و باید در جهت حفظ و نگهداری این عامل پر ارزش تلاش نمود . ضرورت حکم می کند ، عوامل به وجود آورنده تنیدگی در کارکنان شناسایی شوند و نسبت به حذف یا کاهش این عوامل اقدام شود . چنین اقداماتی موجب خواهد شد ضمن تأمین بهداشت روانی افراد ، عملکرد آنها در جهت تحقق اهداف سازمان بهبود یابد .
۱-۴- اهداف پژوهش
۱-۴-۱- اهداف اولیه
۱ـ تعیین رابطه بین سبک رهبری (استبدادی ـ استثماری) نوع شخصیت و تنیدگی در کارکنان .
۲ـ تعیین رابطه بین سبک رهبری (استبدادی ـ خیرخواهانه ) نوع شخصیت و تنیدگی در کارکنان .
۳ـ تعیین رابطه بین سبک رهبری (مشاوره ای ) نوع شخصیت و تنیدگی در کارکنان .
۴ـ تعیین رابطه بین سبک رهبری (مشارکتی) نوع شخصیت و تنیدگی در کارکنان .
۱-۴-۲- اهداف ثانویه
۱-شناخت عوامل بوجود آورنده تنیدگی در رابطه با مسئولیت ها و وظایف مدیران.
۲-شناخت عوامل بوجود آورنده تنیدگی در کارکنان.
۳-ارائه پیشنهاد هایی جهت تامین بهداشت روانی کارکنان در راستای حفظ و نگهداری منابع انسانی و افزایش کارایی آنان.
۱-۵- سوالات پژوهش
۱-۵-۱- سوال اصلی
آیا بین سبک رهبری مدیر ، نوع شخصیت و میزان تنیدگی در کارکنان رابطه وجود دارد؟
۱-۵-۲ سولات فرعی
۱ـ آیا بین سبک رهبری (استبدادی ـ استثماری) (نظام یک) نوع شخصیت و میزان تنیدگی درکارکنان رابطه وجود دارد؟
۲ـ آیا بین سبک رهبری (استبدادی ـ خیرخواهانه) (نظام دو) نوع شخصیت و میزان تنیدگی در کارکنان رابطه وجود دارد؟
۳ـ آیا بین سبک رهبری (مشاوره ای) (نظام سه) نوع شخصیت و میزان تنیدگی در کارکنان رابطه وجود دارد ؟
۴ـ آیا بین سبک رهبری (مشارکتی) (نظام چهار) نوع شخصیت و میزان تنیدگی در کارکنان رابطه وجود دارد ؟
۱-۶- فرضیه های تحقیق
۱-۶-۱ فرضیه اصلی
بین سبک رهبری مدیر ، نوع شخصیت و میزان تنیدگی کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد .
۱-۶-۲- فرضیه های فرعی
۱-بین سبک رهبری (استبدادی ـ استثماری) (نظام یک) نوع شخصیت و میزان تنیدگی در کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد .
۲ـ بین کسب رهبری (استبدادی ـ خیرخواهانه) (نظام دو) نوع شخصیت و میزان تنیدگی در کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد .
۳ـ بین سبک رهبری (مشاوره ای) (نظام سه) نوع شخصیت و میزان تنیدگی در کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد .
۴ـ بین سبک رهبری (مشارکتی) (نظام چهار) نوع شخصیت و میزان تنیدگی در کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد.
۱-۷- متغیر های پژوهش
با توجه به بیان مختصری که در مورد سبکهای رهبری به عنوان متغیر مستقل ، فشار عصبی ، فشار روانی و تنش روانی از شغل و یا به تعبیری (تنیدگی) به عنوان متغیر وابسته و گونه های شخصیتی (A و B) به عنوان متغیر تعدیل کننده ارائه شد الگو و مدل مفهومی تحقیق رسم شده است . در این تحقیق منظور از متغیر تعدیل کننده متغیری است که محقق برای استنتاج از نحوه تأثیر متغیر مستقل بر متغیر تابع (وابسته) مورد نظر قرار می دهد . تأثیر متغیر تعدیل کننده را نه می توان کنترل کرد و نه به طور مستقیم و مستقل از سایر متغیرها مورد مشاهده قرار داد .
۱-۸- روش گرد آوری اطلاعات
شخصیت نوع AوB
این تحقیق از لحاظ اجرا یک تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی و از لحاظ هدف یک تحقیق کاربردی (توسعه ای) می باشد .در تحقیقی پیمایشی پژوهشگر برای کشف عقاید، افکار، ادراکات و توجیهای افراد مورد نظر از پرسشنامه و مصاحبه‌ها استفاده می‌کند (سلیمی ، ۱۳۷۰ :۹)
همچنین با عنایت به اینکه تحقیق در یک سازمان واقعی و عینی و زنده (پویا) صورت گرفته است و پژوهشگر در شرایط زندگی واقعی سازمان حضور پیدا کرده و خود نیز سابقه کار اجرایی درسازمان مذکور را دارد این پژوهش در زمره مطالعات میدانی نیز قرار می گیرد .

 

 

 

 

این روش به داده های ورودی بر پایه اطلاعات توصیفی، قضاوت مهندسی و تجربه به عنوان اساس آنالیز احتمال و پیامد ازکارافتادگی احتیاج دارد. ورودی ها اغلب به جای مقادیر مجزا و جداگانه، بصورت محدوده ای از داده ها می باشند. نتایج نوعا بصورت عبارات کیفی مانند زیاد، متوسط و کم خواهند بود، ولیکن مقادیر عددی نیز ممکن است به هر کدام از این رده بندی ها نسبت داده شود. مزیت این نوع از آنالیز در امکان تکمیل ارزیابی ریسک تحت شرایط نبود داده های کمی می باشد. دقت نتایج حاصل از آنالیز کیفی، بستگی به سابقه تجربی و مهارت شخصی آنالیز کننده دارد.[۶]
مبانی آنالیز ریسک به روش کیفی همانند روش نیمه کمی است، ولی در این روش به جزئیات کمتری جهت آنالیز ریسک نیاز می باشد و فرایند آنالیز ریسک می تواند در مدت زمان بسیارکوتاه تری نسبت به روش کمی انجام گیرد. با اینکه دقت نتایج به دست آمده در این روش کمتر از دقت نتایج روش کمی انجام گیرد. با اینکه دقت نتایج به دست آمده در این روش کمتر از دقت نتایج روش کمی است، ولیکن از آن می توان برای اولویت بندی برنامه بازرسی استفاده کرد.

آنالیز کیفی بر اساس استاندارد API 581 می تواند در هر یک از سطوح زیر انجام شود:
الف-یک واحد عملیاتی : مثلاً کل یک پالایشگاه
ب- یک منطقه اصلی و یا قسمت عملکردی از واحد عملیاتی : مثلاً واحد تقطیر در خلا یک پالایشگاه
پ-یک سیستم ( قسمت اصلی دستگاه و تجهیزات جانبی آن) : مثلاً یک کوره اتمسفری شامل مبدل پیش گرم کننده و پمپ های تغذیه
واژه ‹‹ واحد ›› ممکن است در هر کدام از سطوح فوق به کار رود. روش کمی به میزان زیادی تحت تاثیر مقدار تجهیزاتی است که در واحد مورد نظر قرار گرفته اند. بایستی توجه داشت که در بررسی های مقایسه ای باید تعداد تجهیزات واحدهایی که با هم مقایسه می شوند برابر باشد. آنالیز کیفی می تواند بر اساس ‹‹ دستورالعمل ›› ارائه شده در پیوست A استاندارد API 581 انجام گیرد که در آن یک سری از جداول به کاربر کمک کرده تا ریسک را محاسبه نماید . این جداول بدین منظور طراحی شده اند که یک پالایشگاه معمولی بتواند در مدت کوتاهی مورد ارزیابی قرار گیرد .
آنالیز کیفی RBI شامل سه مرحله اصلی است :
الف- ارزیابی اولیه واحدهای موجود در یک سایت به منظور انتخاب سطح آنالیز مورد نیاز و تعیین فواید آنالیز دقیق تر ( مانند آنالیز کمی و یا تکنین های دیگر ) ;
ب- درجه بندی میزان ریسک واحدها و تعیین موقعیت آنها بر روی ماتریس ریسک ;
پ- تعیین نواحی بحرانی تر که ممکن است نیازمند توجه بیشتری در برنامه بازرسی باشند .
در آنالیز کیفی ابتدا فاکتوری که نشان دهنده احتمال وقوع از کارافتادگی است مشخص شده ، سپس فاکتوری برای پیامدهای وقوع از کارافتادگی مشخص می شود; آنگاه با ترکیب دو فاکتور فوق موقعیت واحد مورد نظر در ماتریس ریسک تعیین شده و ریسک واحد رتبه بندی می شود. قبل از انجام مراحل جزئی تر آنالیز کیفی RBI ، کاربر می تواند یک ارزیابی اولیه ساده انجام دهد تا ریسک نسبی بین واحدها را تعیین کند .
۳-۱-۱-۱رتبه بندی واحدها بر اساس ریسک بالقوه:
نتیجه آنالیز کیفی ریسک ، ارائه یک درجه بندی ریسک برا ی واحد عملیاتی با دسته بندی دو مؤلفه ریسک ( احتمال وقوع از کارافتادگی و عواقب آن ) می باشد. مواد شیمیایی موجود و مرز فیزیکی منطقه مورد مطالعه بایستی قبل از انجام آنالیز کیفی تعیین گردند. در ادامه یک شرح کلی از فاکتورهایی که بایستی در طول انجام آنالیز کیفی تعیین شوند ، آمده است. [۷]
۳-۱-۱-۲ احتمال وقوع از کارافتادگی:
بخشA از ‹‹دستورالعمل›› آنالیز کیفی ریسک در مورد تعیین دسته احتمال وقوع از کارافتادگی بوده که شامل شش فاکتور اثرگذار بر احتمال وقوع یک نشتی بزرگ می باشد. هر یک از این شش فاکتور وزن دهی شده ، و از ترکیب آنها فاکتور احتمال وقوع از کارفتادگی به دست می آید. این فاکتور بر روی محور عمودی ماتریس ریسک رسم می شود.[۸] شش فاکتوری که بر احتمال وقوع از کارافتادگی موثرند عبارتند از :
۱-تعداد تجهیزات یا فاکتور تجهیزات^[۱۸]
۲-مکانیزم های تخریب یا فاکتور تخریب^[۱۹]
۳-مناسب بودن بازرسی یا فاکتور بازرسی^[۲۰]
۴-شرایط فعلی دستگاه یا فاکتور شرایط^[۲۱]
۵-طبیعت فرایند یا فاکتور فرایند^[۲۲]
۶-طراحی دستگاه یا فاکتور طراحی مکانیکی^[۲۳]
مجموع این شش مولفه فاکتور کلی، احتمال وقوع از کارافتادگی را تعیین می کند، سپس دسته احتمال از کارافتادگی بر اساس فاکتور احتمال از کارافتادگی به دست می آید .
فاکتور تجهیزات (EF) : این فاکتور وابسته به تعداد اجزایی است که در واحد مورد ارزیابی قرار دارند و احتمال از کارافتادگی آنها وجود دارد . فاکتور تجهیزات دارای ماکزیمم ۱۵ نمره است .
فاکتور تخریب (DF) : این فاکتور میزانی از ریسک است که مربوط به یک مکانیزم تخریب شناخته شده در واحد می باشد. این مکانیزم تخریب شناخته شده در واحد می باشد. این مکانیزم ها شامل خوردگی عمومی ، ترک ناشی از سوختگی ، قرار گرفتن در معرض دمای پایین و اضمحلال ناشی از دمای بالامی باشد ، این فاکتور می تواند ماکزیمم ۲۰ نمره از کل نمره ارزیابی را داشته باشد .
فاکتور بازرسی (IF) : این فاکتور نشان دهنده میزان کارایی برنامه بازرسی فعلی بوده و توانایی آن در تشخیص مکانیزم های تخریب فعال و یا پیش بینی شده در واحد می باشد . برای تعیین این فاکتور بایستی نوع تکنیک های بازرسی مورد استفاده ، میزان درصد پوشش دهی هر تکنیک و مدیریت بازرسی را مدنظر قرار داد. از آنجایی که کیفیت یک برنامه بازرسی احتمال وقوع از کارافتادگی را کاهش می دهد ، این فاکتور با مقادیر منفی وزن دهی می شود . ماکزیمم مقدار برای فاکتور بازرسی ۱۵نمره می باشد
فاکتور شرایط (CCF) : این فاکتور شرایط فیزیکی دستگاه را از دیدگاه نت ( نگهداری و تعمیر ) مد نظر قرار می دهد. یک ارزیابی ساده می تواند با بررسی وضعیت ظاهری دستگاه انجام گیرد. این فاکتور می تواند ماکزیمم ۱۵ نمره داشته باشد .
فاکتور فرایند (PF) : این فاکتور نشان دهنده پتانسیل ایجاد شرایط غیرنرمال و یا بحرانی است که می تواند آغاز گر دنباله ای از حوادث که درانتها منجر به خروج محتویات داخل دستگاه تحت فشار گردد، باشد. این فاکتور تابعی از تعداد توقف های عملیات و یا وقفه های ایجاد شده در فرایند ( چه برنامه ریزی شده و چه برنامه ریزی نشده ) ، پایداری فرایند، و پتانسیل از کارافتادگی تجهیزات حفاظتی به واسطه گرفتگی ( مسدود شدن ) و یا دیگر عوامل می باشد .این فاکتور می تواند ماکزیمم ۱۵ نمره داشته باشد
فاکتور طراحی مکانیکی ( MDF) : این فاکتور نشان دهنده ضریب اطمینان در نظر گرفته شده در هنگام طراحی واحد، مطابقت با استانداردهای فعلی ، منحصر به فردبودن واحد، میزان پیچیدگی آن و خلاقیت به کار گرفته شده در طراحی می باشد .فاکتور طراحی مکانیکی نیز می تواند ماکزیمم ۱۵ نمره داشته باشد.
۳-۱-۱-۳ پیامدهای وقوع از کارافتادگی:
دو خطر بالقوه در پالایشگاه و واحدهای پتروشیمی وجود دارد : (الف) آتش و انفجار (ب) سمیت. در آنالیزهای RBI ، به منظور تعیین پیامدهای ناشی از سمیت ، فقط تاثیرات حاد و شدید درنظر گرفته می شود.[۹]
در آنالیز پیامدهای ناشی از وقوع ازکارافتادگی ، دو فاکتور به صورت جداگانه محاسبه می شوند: فاکتور پیامدهای ناشی از تخریب و فاکتور پیامدهای ناشی از سمیت . این فاکتورها وابسته به نوع ماده شیمیایی موجود در داخل تجهیزات می باشند. از آنجایی که بیشتر مواد شیمیایی دارای یک ریسک غالب هستند ( یا آتش گیری و انفجار و یا سمیت ) ، بنابراین اگر ریسک غالب ریسک غالب ماده شیمیایی مورد نظر شناخته شده باشد ، کافی است به جای دو فاکتور فوق فقط فاکتور مربوط به آن ریسک را محاسبه کنیم . در آنالیز کیفی ریسک ، فاکتوری که دسته بالاتری از پیامدهای وقوع کارافتادگی را ارائه دهد ، به عنوان فاکتور نهایی پیامدهای وقوع از کارافتادگی در نظر گرفته می شود . باید توجه داشت که اگر ماده ای خواص آتش گیری نداشته باشد می توان بخش B از ‹‹دستورالعمل ›› کیفی ( پیوست A استاندارد API 581 ) را حذف نمود. همچنین اگر خطر سمیت وجود نداشته باشد می تواند بخش C را حذف کرد.] ۱ [
اگر چندین ماده شیمیایی بادرصدهای نسبتاً زیاد در ناحیه مورد ارزیابی قرار داشته باشند ، کاربر بایستی برای هر ماده شیمیایی فاکتورهای فوق را جداگانه حساب کند. یک روش ساده این است که فقط موادی که سمی هستند به اضافه موادی که ۹۰ تا ۹۵ درصد جرمی مواد شیمیایی موجود را تشکیل می دهند، در نظر گرفته شوند .
دسته پیامدهای ناشی از تخریب : برای تعیین این دسته بایستی بخش B از workbook آنالیز کیفی ریسک را به کار برد. برای تعیین این فاکتور از هفت زیر فاکتور زیر استفاده می شود :
الف- تمایل ذاتی به اشتعال یا فاکتور ماده شیمیایی^[۲۴]
ب- مقدار ماده ای که می تواند از دستگاه خارج شود یا فاکتور کمیت^[۲۵]
پ- توانایی تبدیل به حالت گاز یا بخار یا فاکتور حالت^[۲۶]
ت-احتمال خود اشتغالی یا فاکتور خوداشتغالی^[۲۷]
ث-تاثیرات عملیات در فشار بالا یا فاکتور فشار^[۲۸]
ج-سیستم ایمنی یا فاکتور اعتبار^[۲۹]
چ-درجه در معرض تخریب قرار گرفتن یا فاکتور پتانسیل تخریب^[۳۰]
فاکتور ماده شیمیایی CF)): تمایل ذاتی مواد شیمیایی برای اشتعال ، بااستفاده از ترکیبی از فاکتور نقطه اشتعال ماده و فاکتور واکنش دهی آن تعین می گردد. فاکتور نقطه اشتعال با توجه به کلاس بندی ماده بر اساس استاندارد (NFPA) بوده و فاکتور واکنش دهی تابعی از میزان توانایی ماده برای انفجار هنگامی که در معرض یک منبع اشتعال قرار می گیرد ، می باشد .

• حمایت از انتقال فناوری

 

• زیرساخت انتقال فناوری

 

• محیط انتقال فناوری

 

 

 

 

 

معیارهای سیاستی
(S31هدف اصلی اکثر دولتها از حمایت مالی فعالیت هایR&D ، توسعه فن آوری های جدید برای اهداف عمومی و جستجوی دانش پایه ای از طریق پژوهش های بنیادی است(Supapol, A. B,1998). در حالیکه مطالعات اخیر تنها بر نقش حمایتی دولت به عنوان یک کارآفرین و اهمیت موفقیت و سرعت تجاری سازی بواسطه تأمین مالیR&D توسط دولت تأکید کرده اند(Link, A. N. and J. T. Scott,2010). نقش سیاست های علم و فناوری برای تصمیم گیری در مورد جهت سیستم نوآوری ملی و تأثیر بر سازمان های دولتی و خصوصی در توسعه و تجاری سازی فن آوری های جدید نیز مهم بنظر میرسد(Salmenkaita, J.-P. and A. Salo,2002). امروزه دولت ها در حال افزایش حمایت های مالی و کاهش مالیات با هدف ایجاد توانمندی نواورانه در شرکت ها جهت توسعه و تجاری سازی فناوری ها می باشند.

(S33افزون بر ایجاد پارک های علم و فناوری، از جمله سیاست های حمایتی دولت از نوآوران فناوری در تجاری سازی ایده هایشان، ایجاد شبکه های دانش و نواوری است. با وجود این حقیقت که همکاری و ارتباطات مبتنی بر فناوری و اینترنت موجب افزایش میزان مشارکت ها بیشتر از قبل شده است، اما امروزه شاهد تمایل بیشتر بخش های فن آوری محور به ایجاد شبکه در مقایسه با همکاری مبتنی بر فناوری می باشیم. چرا که در شبکه ها از تولیدکنندگان تا تأمین کنندگان همگی با هم در تعامل بوده و منابع و مهارت های مورد نیاز در حوزه های مختلف از خلق ایده تا تجاری سازی آن با یکدیگر به اشتراک گذاشته می شود. از دیگر مزایای شبکه ها دسترسی به کارکنان، تأمین کنندگان، اطلاعات تخصصی، نهادها و کالاهای عمومی است. علاوه بر این شبکه ها می توانند موجب بهبود بازاریابی و افزایش شهرت در یک زمینه خاص شده و نهایتاً با ایجاد انگیزه، اندازه گیری و مقایسه عملکرد بین شرکتها را امکان پذیر سازند.
زیرعوامل محیطی
M3) میگون پوری وکلانتری (۱۳۹۲) نیز در مطالعه خود با هدف شناسایی عوامل اثرگذار بر انتخاب راهبردهای تجاری سازی تحقیقات دانشگاهیِ نانوفناوری در ایران، عوامل محیطی شامل دسترسی به سرمایه گذاران خطرپذیر، نیروی کار، ویژگی بازار، زیرساختها، ویژگی های صنعت، سیاست مالکیت فکری و صدور مجوز را را از جمله عوامل موثر بر این راهبردها برشمردند.
صنایع ذینفع:
(S130 بازار صنعت فناوریهای خورشیدی در حوزه های مختلف در حال تغییرات مداوم است. به عنوان مثال در حالی که قیمت سلول های خورشیدی سیلیکونی در چند سال اخیر افت کرده است، فناوری های جدیدی معرفی شده اند که امکان ساخت بسیار ارزان سلول های خورشیدی را فراهم می کنند و از سوی دیگر بازدهی قابل ملاحظه ای دارند. به همین دلیل امروزه بیشتر دولت ها در کشورهای صنعتی به دنبال برنامه های بلندمدت جهت تحریک تولیدات مربوط به فناوری های خورشیدی هستند. در این راستا استراتژی های حمایتی دولت جهت تجاری سازی اختراعات مربوط به این نوع فناوری عاملی اثرگذار بر افزایش تولیدات در این صنعت خواهد بود.
M.Fiedler & I.M.Welpe (S33(2011) در تحقیق خود با هدف تحلیل تجاری سازی نوآوری شرکت های کوچک و متوسط واقع در داخل و خارج از شبکه در بخش نوظهور نانوفناوری به این نتیجه رسیدند که تفاوت معناداری بین فرایند تجاری سازی شرکتهای درون و بیرون شبکه وجود دارد. یافته های آنها بیانگر آن است که شرکت های یک شبکه بصورت معناداری با یکدیگر و با شرکتهای مجاور از نظر جغرافیایی، در به اشتراک گذاری منابعی همچون سرمایه انسانی و نهاده های واسطه‌ای تخصصی همانند تجهیزات تولید دانشknow how، خدمات بازاریابی، فروش و پس از فروش برای تجاری سازی نوآوری همکاری می کنند. علاوه بر این شرکتهای یک شبکه از نانوفناوری، درجه بالاتری از سرریز دانش، ارتباط، تبادل اطلاعات و فروش نوآوری را گزارش می دهند، موفقیت بیشتری در تجاری سازی همراه با هزینه های پایین مبادله دارند، وابستگی بیشتری به اعضای شبکه دارند، شبکه های نوآوری پیچیده تر و مستلزم ورودی های تخصصی تر را دنبال می کنند و از لحاظ مالی وابسته به موفقیت تجاری نوآور یهای خود هستند. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان دهنده آن است که شبکه های فن آوری در دستیابی به مزیت های رقابتی و بهره برداری تجاری از فن آوری و ایجاد ارزش اقتصادی بالا یاری دهنده هستند.
منابع مالی
منابع مالی دربرگیرنده عوامل موثر بر افزایش یا کاهش توان پولی شرکت جهت اجرای راهبرد تجاری سازی به بهترین نحو است. این عامل دربرگیرنده منابع پولی، هزینه مذاکره، هزینه عملیات و سرمایه خطرپذیر- خطرپذیری به دلیل سرمایه گذاری بر روی ایده های فناوری بدون دریافت تضمین و وثیقه- می باشد.
در جدول ۴-۱۹ مشخصات مطالعات ترکیب شده مرتبط با این عامل آورده شده است.

 

 

جدول ۴-۱۹- مشخصات مطالعات اصلی ترکیب شده با تمرکز بر عامل منابع مالی جهت ارتباط دهی مفاهیم و ساخت تحلیل از نتایج آنها

 

 

 

ردیف

 

سال/نویسنده

 

هدف/سوال تحقیق

 

روش تحقیق

 

صنعت مورد مطالعه

 

استراتژی‌های تجاری‌سازی فناوری شناسایی شده

 

عوامل موثر بر استراتژیهای تجاری‌سازی شناسایی شده

 

 

 

Scopus-40 (S40)

 

(۲۰۰۹)
J.Wonglimpiyarat

 

خارج کردن درس های قابل انتقال برای توسعه کارآفرینی در تایلند با تحلیل مدل های توسعۀ آژانس ملی توسعه علم و فناوری در پارک علمی (NSTDA) و آژانس نوآوری ملی در پارک نوآوری (NIA)

 

کیفی/مطالعه موردی

 

توسعه کارافرینی در کشور تایلند

 

 

 

 

 

 

• استراتژی های رو به جلو (شراکت دولت از طریق تأمین سرمایه خطرپذیر)

 

 

 

نهاد عمومی موافق دولت

 

نهاد برآمده از گفتمان دولت

 

 

 

دوره اول اصلاحات

 

ایران

 

سلام

 

جامعه-صبح امروز

 

 

 

دوره دوم اصلاحات

 

ایران

 

آفتاب یزد

 

نوروز

 

 

 

دوره اول اصولگرایی

 

ایران

 

کیهان

 

وطن امروز

 

 

 

دوره دوم اصولگرایی

 

ایران

 

کیهان

 

وطن امروز

 

 

 

لازم به ذکر است که در دوره اول اصلاحات روزنامه صبح امروز به دلیل اینکه پس از حدود شش ماه انتشار توقیف شد، جایگزین روزنامه جامعه شده است. همچنین از آنجا که تا اسفند ۷۶ هیچ روزنامه برآمده گفتمان دولت منتشر نشده است ناگزیر کد گذاری این روزنامه از این تاریخ انجام شده است. علاوه بر این دوره اول اصولگرایی نیز با همین مشکل مواجه بود یعنی تا سال ۸۷ هیچ روزنامه ای که بر آمده از دولت احمدی نژاد منتشر نشد و کد گذاری مانند دوره اصلاحات از اولین شماره روزنامه وطن امروز در آبان ۱۳۸۷ آغاز شد.
در توضیح چرایی و تفاوت انتخاب یک روزنامه برآمده از گفتمان دولت و یک روزنامه دولتی باید گفت که این دو به لحاظ رویکرد با یکدیگر متفاوت عمل می‌کنند. به عنوان مثال، روزنامه ایران در دولت اصلاحات اگرچه روزنامه دولتی به حساب می‌آمد اما بسیار به نقد دولت می‌پرداخت در حالی که این روزنامه در دوره منسوب به اصولگرایی کاملاً در جهت منافع دولت فعالیت می‌کرد پس می‌توان گفت دولتی بودن و از گفتمان دولت نشئت گرفتن الزاماً یکی نخواهد بود.
نحوه جمع آوری داده‌ها
در این پژوهش ابتدا دستورالعمل کد گذاری حاوی بر طبق متغیرهای تحقیق طراحی شد و سرمقاله های مورد نظر بر اساس این دستورالعمل که راهنمای کد گذاری محسوب می‌شود؛ کدگذاری شدند. پس از آن کلیه مطالب جهت پردازش وارد نرم افزار SPSS شد و در نهایت داده‌ها مورد توصیف و تحلیل قرار گرفت. به عبارت دقیق‌تر ۴۴۰ سرمقاله بخش کمی بررسی شدند و در بخش کیفی دوره اصلاحات ۱۶و در دوره اصولگرایی ۹ سرمقاله مورد بررسی کیفی قرار گرفتند. در مورد نحوه جمع آوری اطلاعات در بخش کیفی تحقیق باید گفت که پس از بررسی مشخص شد محتوای بسیاری از سرمقاله‌ها تکراری به حساب می‌آمد لذا از بررسی تعداد بیشتر خودداری شد زیرا با این تعداد به گفتمان غالب دوره می‌توان دست یافت. همچنین معیار انتخاب سرمقاله در این بخش جامعیت سرمقاله به لحاظ شاخص‌های مورد بررسی بوده است.
در توضیح پیوند بین بخش کیفی و کمی باید تاکید کرد که تحقیقات صرفاً کمی به لحاظ اینکه پدیده‌ها را در سطح بررسی می‌کنند از عمق و غنای لازم برخوردار نیستند، لذا استفاده از یک روش کیفی متناسب با موضوع تحقیق می‌تواند عمق و غنای بهتری به پژوهش بدهد. این بدان معنی است که در این تحقیق اطلاعات به دست آمده از تحلیل محتوای کمی پایه و اساس تحلیل کیفی قرار گرفته‌اند و این دو به نوعی در ارتباط با یکدیگر قرار دارند.
فنون مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده‌ها

در این تحقیق از هر دو دسته آزمون‌های توصیفی و تحلیلی داده‌ها استفاده خواهد شد. یعنی جداول توزیع فراوانی و محاسبه درصدها در آزمون توصیفی و بررسی رابطه بین متغیرها در آزمون‌های استنباطی.
محاسبه ضریب قابلیت اعتماد
فرمول «اسکات» به دلیل تأثیر زیر مقوله ها در اندازه ضریب، مطمئنتر از روش های دیگر است. بنابراین در پژوهش فعلی برای محاسبه ضریب قابلیت اعتماد، ۲۰ درصد کل محتوا توسط پژوهشگر دو ماه پس از کدگذاری اول مجدداً کدگذاری شد. پس از این ضریب پایایی اسکات مطابق فرمولی که در زیر آمده است، محاسبه شد. این فرمول برای سنجش پایایی سه مقوله «اشاره به توسعه»، «بعد برجسته شده از توسعه در سرمقاله‌ها» و «جهتگیری مطلب» که دارای قضاوت ارزشی هستند، مورد بررسی قرار گرفت. پس از محاسبه ضریب قابلیت اعتماد، مقوله اشاره به توسعه ۸۳ درصد، بعد برجسته شده از توسعه ۸۹ درصد و جهتگیری مطلب با ۸۶ درصد به دست آمد. از آنجایی که ضریب پایایی قابل قبول بالاتر از ۷۰ درصد است، این تحقیق از قابلیت اعتماد لازم برخوردار است.
فرمول اسکات به شرح زیر است:
P=
OA= توافق مشاهده شده
EA= توافق مورد انتظار
مقوله بندی و تعریف نظری و عملی متغییر ها و مفاهیم
در ادامه تعاریف نظری و عملیاتی متغیر های کمی و کیفی آمده است:

 

 

• تعریف نظری توسعه: توسعه عبارت است از فرایند ارتقای یک نظام اجتماعی جهت برآوردن نیازهای فزایندۀ عمومی در نیل به سطوح بالاتر بهبود و رفاه مادی و معنوی (تهرانیان،۱۳۷۶، ۴).

 

 

تعریف عملیاتی توسعه :توسعه دارای ابعاد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است و در این پژوهش سرمقاله ای که به هر کدام از این‌ها یا همه آن‌ها پرداخته شود سرمقاله مربوط به توسعه گفته می‌شود. البته لازم به ذکر است حوزه های مختلف توسعه کاملاً از یکدیگر جدا نیستند و در ارتباط و همپوشانی با یکدیگر قرار دارند و تفکیک آن‌ها در برخی موارد مشکل به نظر می‌رسد. بنابراین مقوله ای مانند کنترل بیکاری هم به توسعه اقتصادی مربوط است هم به توسعه اجتماعی که ما آن را با توجه مبانی نظری پژوهش در ذیل توسعه اجتماعی قرار داده‌ایم.

 

 

• تعریف نظری توسعه اقتصادی: عبارت است از دگرگونی در شالوده های اقتصادی به طوری که حاصل چنین دگرگونی و تحولی در درجه اول کاهش نابرابریهای اقتصادی و تغییراتی در زمینه های تولیدی، توزیع و الگوهای مصرف جامعه باشد.

 

 

تعریف عملیاتی توسعه اقتصادی: توسعه اقتصادی دارای شخص‌هایی است که اهم آن را این‌گونه می‌توان بیان کرد در اینجا تنها به تعریف شاخص‌هایی می‌پردازیم که ممکن است مبهم و یا دارای تعارف متعدد باشد: